Nguyên nhân bệnh đau nửa đầu, cách chữa bệnh đau nửa đầu,

Nguyên nhân và cách điều trị chứng đau nửa đầu

Bệnh đau nửa đầu

5 lý do dẫn đến đau nửa đầu

Nguyên nhân gây ra bệnh này không quá khó hiểu như suy nghĩ của nhiều người. Bạn có thể phòng tránh được.

Cảm giác đau đầu là triệu chứng của rất nhiều nguyên nhân. Có thể chỉ là một thay đổi nhất thời về sinh lý, mạch máu gây cơn đau thoáng qua. Nhưng cũng có thể là những nguyên nhân mãn tính. Khi đó, đau đầu trở nên dai dẳng, khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt và công việc hàng ngày của người bệnh. Cơn đau có thể lan toả cả đầu hay chỉ khu trú ở một vài vị trí.

Đau nửa đầu là một thể bệnh thường gặp. Bệnh gây cảm giác rất khó chịu, làm người bệnh mất tập trung trong công việc. Bệnh có tỉ lệ tái phát cao. Người bệnh thường than phiền về thắc mắc và những đau nửa đầu với thầy thuốc.

Tại sao người ta bị đau nửa đầu

Đau nửa đầu còn gọi là đau Migraine, dân gian thường gọi là “bán đầu thống”. Đây là một thể bệnh khá đặc biệt. Y học đã biết đến nó từ rất lâu.

Đối với người đau nửa đầu từng cơn, bệnh lặp lại có tính chu kỳ. Đôi khi có triệu chứng báo trước như buồn nôn, mờ mắt, tê một bên mặt..

Có những giả thuyết về cơ chế bệnh như thuyết về thần kinh, mạch máu, nội tiết... Nhưng nguyên nhân đáng lưu ý nhất là do đặc tính về sinh lý và giải phẫu của não (gồm hai bán cầu và hệ thống cung cấp máu cho não). Hệ thống này có những nhánh cấp máu nhất định. Do đó, khi có yếu tố thuận lợi (stress, dinh dưỡng kém) thì chỉ gây đau một bên đầu mà bên kia không đau hoặc đau rất nhẹ.

Người bệnh đến gặp thầy thuốc vì nhiều lý do. Theo thống kê, người ta thấy rằng nữ giới mắc bệnh nhiều hơn nam giới gấp ba lần. Ngoài yếu tố di truyền, bệnh còn có những nguyên nhân làm khởi phát như:

Thay đổi về tâm lý là nguyên nhân thường gặp nhất. Đó là do bệnh nhân bị sang chấn tâm lý (stress) về tình cảm nam nữ, gia đình hoặc lo lắng về công việc, các mối quan hệ xã hội...

Thay đổi về nội tiết ở phái nữ cũng là nguyên nhân phổ biến. Rất nhiều người bị đau nửa đầu khi đến tuổi dậy thì, đến kỳ kinh nguyệt, thời kỳ tiền mãn kinh... Có lẽ đây là yếu tố làm cho tỉ lệ mắc bệnh này ở phụ nữ cao hơn nam giới.

Nhiều bệnh nhân thấy rằng sau khi dùng một số loại thực phẩm nhất định, cơn đau sẽ khởi phát. Chẳng hạn: chocolate, phô mai, thức ăn lạnh như kem, chất kích thích như rượu, cà-phê, ớt...

Một số bệnh nhân mãn tính làm đau nửa đầu tái phát và kéo dài. Ví dụ tăng huyết áp, bệnh hô hấp, bệnh tiêu hoá, rối loạn giấc ngủ, dinh dưỡng kém, sau chấn thương sọ não... Dùng nhóm thuốc nội tiết ngừa thai, thuốc kháng histamin.. cũng gây tác hại tương tự.

Môi trường thay đổi. Nhiều người khởi phát bệnh lúc trời chuyển mưa hay nắng; có sự thay đổi ánh sáng như đèn quá sáng hay đèn nhấp nháy nhanh; nghe âm thanh lớn, nhạc kích động, mùi của chất bay hơi hay chất thải...

Thuốc trị bệnh đau nửa đầu

Đau nửa đầu còn gọi là bệnh migraine, do xuất phát từ chữ hemicrania (hemi có nghĩa là một nửa và crania là đầu), hemicrania sau một thời gian dài chuyển dạng và được đọc trại ra là migraine.

Đây là bệnh tương đối phổ biến, chiếm khoảng 10% dân số, nữ thường măc nhiều hơn nam. Cơn đau thường khu trú nửa bên đầu, đau theo nhịp mạch đập (đau giật giật), có thể kèm theo nôn, buồn nôn, sợ ánh sáng, sợ tiếng động. Trước khi đau có thể có một số triệu chứng báo trước như: Rối loạn thị giác, rối loạn ngôn ngữ… Tuy nhiên, đôi khi bệnh có các biểu hiện phức tạp, đòi hỏi phải có sự chẩn đoán của bác sĩ chuyên khoa để phân biệt với các loại đau đầu khác.

Nguyên nhân của bệnh đau nửa đầu

Nguyên nhân gây bệnh đau nửa đầu chưa được giải thích rõ ràng, mà chỉ có một số giả thuyết cố gắng làm rõ một phần cơ chế bệnh sinh. Cơn đau xuất hiện có thể do sự tham gia của nhiều yếu tố như: mạch máu ở đầu (đau do co mạch, sau đó giãn mạch), các chất trung gian hóa học (trong đó có vai trò của serotonin), sự tích tụ bất thường calci bên trong tế bào thần kinh… Người ta còn ghi nhận ở phụ nữ, cơn đau nhiều khi liên quan đến thời gian trước hành kinh. Bệnh không gây tử vong nhưng làm người bệnh khổ sở vì các cơn đau đầu tái diễn, ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt và công việc.

Các thuốc điều trị

Về thuốc, người ta chia ra làm 2 loại: Loại thuốc điều trị cắt cơn migraine và loại thuốc phòng ngừa cơn.

1. Loại thuốc điều trị cắt cơn migraine: Đây là loại thuốc được dùng khi cơn đau xảy ra, lại được phân làm 2 loại:

- Loại không chuyên biệt (non-specific): Là thuốc chỉ điều trị triệu chứng, làm giảm đau trong trường hợp bị cơn đau nhẹ, gồm có thuốc giảm đau (aspirin, paracetamol) hoặc thuốc kháng viêm không steroid NSAID (naproxen, diclofenac, ibuprofen). Người ta còn kết hợp dùng thêm thuốc chống nôn metoclopramide (Primperan) như dùng thuốc giảm đau phối hợp với metoclopramide nhằm giúp thuốc giảm đau dễ hấp thu hơn, và nhất là làm giảm triệu chứng nôn thường kèm theo chứng đau nửa đầu.

- Loại chuyên biệt (specific): Là thuốc tác động trực tiếp đến quá trình bệnh lý dẫn đến chứng đau nửa đầu, gồm có dihydroergotamine (một dẫn chất lấy từ nấm cựa gà) và một loại thuốc mới là sumatriptan (thuốc tác động chọn lọc trên thụ thể của chất sinh học serotonin, khá hiệu quả trong điều trị migraine nặng).

Ở nước ta hiện nay, thuốc điều trị cắt cơn migraine thường được dùng là dihydroergotamine kết hợp với metoclopramide. Trong điều trị cắt cơn, sau khi dùng liều khởi đầu có thể phải dùng liều lặp lại sau 30 phút đến 1, 2 giờ (tùy theo thuốc). Cần lưu ý đến các tác dụng phụ của thuốc như gây viêm loét dạ dày - tá tràng đối với aspirin, NSAID; Ảnh hưởng đến mạch máu của dihydroergotamine; Mệt mỏi, chóng mặt, đỏ bừng mặt, có cảm giác ép chặt ngực đối với sumatriptan.

2. Loại thuốc phòng ngừa cơn migraine: Đây là thuốc giúp tránh các cơn đau tái phát (nếu chỉ điều trị cắt cơn, các cơn đau sẽ tái diễn như cũ). Thuốc phòng ngừa gồm nhiều loại: Propanolol (thuốc ức chế bêta, thường được dùng trị cao huyết áp), flunarizine (thuốc ức chế calci, ngăn chặn sự tích tụ ion calci trong tế bào thần kinh), amitriptyline (thuốc chống trầm cảm loại 3 vòng pizotifen (thuốc kháng serotonin), methysergide (cũng là loại thuốc kháng serotonin)… Có nhiều loại thuốc được dùng để phòng ngừa cơn và việc lựa chọn thuốc thích hợp phải dựa vào kiến thức chuyên môn của bác sĩ điều trị. Bác sĩ sẽ lựa chọn thuốc tùy theo thể trạng, sự dung nạp thuốc của người bệnh, vào hiệu quả của thuốc (làm giảm số lần lên cơn đau, cường độ đau) và tác dụng phụ của thuốc. Thí dụ người bệnh bị hen suyễn thì không được dùng propanolol. Các thuốc dùng để phòng ngừa cơn đều có các tác dụng phụ từ nhẹ như gây buồn ngủ, làm tăng cân (pizotifen) đến nặng như gây hội chứng thần kinh ngoại tháp (flunarizine).

Những trình bày trên cho thấy việc dùng thuốc trong điều trị và phòng ngừa bệnh đau nửa đầu khá phức tạp. Đối với người thường xuyên bị đau đầu và nghi bị bệnh đau nửa đầu, tốt nhất nên đến khám bác sĩ để được chẩn đoán xác định bệnh và chỉ định thuốc đúng. Bác sĩ sẽ chọn thuốc tốt nhất để điều trị cắt cơn phối hợp với thuốc ngừa cơn. Rất cần có sự hợp tác tốt giữa người bệnh và thầy thuốc bởi việc dùng thuốc phải đủ liều, đủ thời gian. Thuốc phòng ngừa cơn thường chỉ cho kết quả sau khi dùng vài tháng, dùng theo đúng chỉ dẫn về thời điểm dùng thuốc, cách giảm liều dần dần thế nào?

Khi điều trị bệnh đau nửa đầu, ngoài việc dùng thuốc, nên lưu ý tránh các yếu tố khởi phát hoặc làm tăng cơn đau như tránh dùng rượu, bia, sô-cô-la, bột ngọt (mì chính), sự căng thẳng thần kinh - tâm lý (stress); Với phụ nữ cần tránh dùng thuốc ngừa thai có chứa estrogen.

(ST)