Đau vú

Đau vú

Nên gặp bác sĩ chuyên khoa vú nếu…
Không phải chỉ khi bịđau đớn bạn mới đi gặp bác sĩ chuyên khoa vú. Bất kỳ triệu chứng nào trong số những triệu chứng sau đều cần được thăm khám kỹ và bạn không nên trì hoãn việc tìm cách điều trị và lời khuyên cần thiết. Nên đến bác sĩ chuyên khoa vú nếu:

• Chỗ đau của bạn liên quan tới một cục u ở vú; phương pháp điều trị thông thường không thể giúp bớt đau; bạn ở thời kỳ sau mãn kinh và bị đau dai dẳng ở một bên vú.
• Bạn nhận thấy một khối u mới, riêng rẽ hay một cục u mới ở trong các u có sẵn từ trước; một túi nang dai dẳng sau khi đã được chọc hút; một khối u không đối xứng vào đầu chu kỳ kinh nguyệt và tồn tại lâu hơn một chu kỳ.
• Bạn bị chảy dịch núm vú kèm theo một cục u; chảy dịch làm bẩn áo bạn; chảy dịch vú có lẫn máu, dai dẳng và gây đau nhức.

Có thật bạn bị đau vú không? đối với 60% phụ nữ bị đau vú, câu hỏi thật làvô nghĩa. Dĩ nhiên đau vú là sự thật - thật đến nỗi một số người chỉcần chạm nhẹ cũng có thể gây đau nhức. Tuy thế, cách đây chưa đầy 20 năm, cả chứng đau vú và chứng đau bụng khi hành kinh (gây ra do sự co rút cơ) đều bị cho là do thần kinh. Trong nhiều thập niên, nó đã bị gán cho là rối loạn thần kinh, bị cuồng dại và bị căng thẳng thần kinh.

Sự không thông cảm của các bác sĩ và phần lớn cánh đàn ông có xu hướng gán cho bệnh đau vú là “một sự bất ổn thần kinh” được bắt đầu vào thế kỷ 19 do một bác sĩ phẫu thuật người Anh nổi tiếng có tên là Astley Cooper khởi đầu, nhưng khái niệm này vẫn còn được công nhận vào những năm 50 và 60. Mãi cho tới năm 1978 thì giáo sư Robert Mansel ở Cardiff Wales đã nghiên cứu quan điểm này và kết luận rằng những người bị bệnh đau vú (danh từ y học) thực tế rất ổn định về tinh thần và cần dược gần gũi cảm thông và được chữa trị thích hợp. Nhờ phần lớn công của Mansel mà chứng đau vú đã được thừa nhận như là một sự than phiền chính đáng,

Đau vú có thể chia làm hai loại: theo chu kỳ (có liên quan tới những kỳ kinh nguyệt) và không theo chu kỳ. Đau không theo chu kỳ có thể có nguồn gốc ở vú hoặc ở các bắp thịt và các khớp xương gần kề vú, trong trường hợp đó thì nó không còn đúng là đau vú nữa.

Việc điều trị cho những phụ nữ bị đau vú: Việc nghiên cứu tiến hành ở Manchester, nước Anh, cho thấy trước đây các phụ nữ bị đau vú thường không hiểu và không được điều trị thích hợp; và rõ ràng có quá nhiều ngườiđi tìm phương cứu chữa nhưng lại không được khám bệnh hay điều trị một cách thích hợp. Mặc dù hơn phân nửa số phụ nữ trong nghiên cứu đã gặp bác sĩ gia đình, nhưng họ vẫn thực sự cần được giúp đỡ và điều trị. Số phụ nữ khác tránh gặp bác sĩ vì sợ hoặc vì xấu hổ.

Và vẫn còn một số phụ nữ xem việc bị đau vú là sự rối loạn thần kinh hay bất ổn về mặt thần kinh.

Vẫn còn những bác sĩ cho đơn thuốc không hiệu quả - thuốc lợi tiểu hay thậm chí thuốc kháng sinh - để điều trị đau vú.

Những ảnh hưởng đến lối sống: Mặc dù đau vú gây trở ngại một cách đáng kể cho cuộc sống hàng ngày và thậm chí họ không thể làm việc được, nhưng không phải tất cả các phụ nữ đều cảm thấy mình cần phải đi khám bác sí. Trong một nghiên cứu, 60% phụ nữ nói rằng họ phải đối mặt với bệnh mà không có sự giúp đỡ y tế. Mặc dù phụ nữ ngần ngại không dám hỏi ý kiến bác sĩ nhưng khi đau quá họ đành phải gọi cho đường dây tư vấn về bệnh đau vú - thật vậy, đau vú là lý do phổ biến mà phụ nữ thường gọi cho đường dây tư vấn. Những nhà nghiên cứu ở Anh đã chứng minh được rằng mức độ nghiêm trọng của chứng đau vú có thể gây cản trở cho cuộc sống thường ngày. Những con số sau đây cho thấy tỉ lệ phụ nữ bị đau vú ở những mức độ khác nhau:

• Đau đủ để khiến họ lo lắng đặc biệt về vú: 42%.
• Không thoải mái khi mặc nịt ngực hay mặc áo mỏng, nhẹ: 26%.
• Không dễ chịu khi đi lên hay xuống cầu thang: 19%.
• Rất khó chịu khi tiếp xúc thân mật về cơ thể: 17%.
• Không thể chịu đựng được bất kỳ sự tiếp xúc cơ thể hay sức ép nào; cơn đau sẽ cắt ngang giấc ngủ hay ngăn cản chuyện tình dục: 9%.

Nỗi lo sợ và chứng đau vú: Thậm chí nếu đau vú trên cơ bản không ngăn cản cuộc sống bình thường thì lỗi lo sợ về chứng đau vú có thể gây áp lực nặng nề vì những người đau vú rất sợ bị ung thư. Những cuộc nghiên cứu ở Cardiff chứng tỏ rằng gần như 9 trong số 10 phụ nữ bị đau vú lo lắng về khả năng bị ung thư nhiều hơn là vì đau. Trong số đó, cứ 6 phụ nữ thì có một phụ nữ đau đến mức không làm việc được.

Lo sợ bị ung thư vú là có lý nhưng sự hoảng tưởng về nó thì lại hết sức vô lý. Nếu bạn bị đau vú và lo lắng về nó thì bạn nên đến bác sĩ để được thăm khám. Dù vậy hãy nhớ rằng đau vú hiếm khi là dấu hiệu của bệnh ung thư vú. Và quả là rất sai lầm khi nghĩ rằng càng đau vú trầm trọng bao nhiêu thì khả năng bị ác tính (bướu ung thư) càng lớn. Thực tế thì ngược lại. Càng đau nặng hơn thì khả năng phát triển u ác tính càng ít. Với cách nhìn này đau vú là dấu hiệu không nguy hiểm vì nó hiện diện ở tất cả các trường hợp, ngoại trừ trường hợp ung thư vú.

Tâm lý và chứng đau vú: Tất cả các tình trạng của vú có thể phát sinh từ sự lo âu. Đối với nhiều phụ nữ, những triệu chứng này gây căng thẳng cho chính họ và như thế có thể dẫn đến những bất ổn về tâm lý. Mặt khác, bất ổn về tâm lý có thể làm xuất hiện triệu chứng đau vú - hoặc có thể là nguyên nhân - mặc dù nói thế không có nghĩa là những triệu chứng đó là do tưởng tượng mà ra.

Mức độ lo âu cao nhất thường gặp ở phụ nữ được chẩn đoán là có rối loạn lành tính. Những nghiên cứu có đo lường sự lo âu được thế giới công nhận đã đi đến một phát hiện đáng ngạc nhiên rằng mức độ căng thẳng ở phụ nữ bị đau vú dữ dội tương tự như mức độ căng thẳng vào buổi sáng mà những người bị ung thư vú chuẩn bị làm phẫu thuật.

Đưa ra được mức độ đau và lo âu này là rất quan trọng đối vớiphụ nữ để họ nhận ra rằng họ có thể nhận được phương pháp điều trị đơn giản và hiệu quả.

Chẩn đoán đau có chu kỳ

Một trong những điều đầu tiên bác sĩ muốn xác định là triệu chứng đau có chu kỳ hay không.

Một loại hoạ đồ giống như bảng chuẩn Cardiff cho phép bạn nghi lại cơn đau mỗi ngày – không đau, hơi đau hoặc đau dữ dội - để có thể thấy được liệu có phải là dạng nguy cấp không.

Ngày đầu của mỗi chu kỳ rụng trứng được đánh dấu bằng một dấu nháy. Đặt một dấu ngang ở những ngày không nghi (như ngày 29/2). Sau 2 tháng, mối liên hệ giữa chu kỳ kinh nguyệt và đau vú sẽ được nhận biết.

Sự nổi u và cảm giác đau: Người ta thường nghĩ rằng các cục u ở vú, bao gồm nỏi u theo chu kỳ, có thể gây đau vú và ngược lại đau vú có thể dẫn đến nổi u vú. Tuy nhiên, quan niệm này chưa có cơ sở y học. Khi sử dụng kỹ thuật X-quang để đo chỗ u người ta phát hiện những phụ nữ bị nổi u nhiều lại không đau bằng những người bị nổi u ít hơn.Vậy thì, khi phụ nữ bị đau vú kiểm tra siêu âm thì chỉ một nửa trong số đó có nổi u vú. Càng không phải độ nổi u ảnh hưởng đến mức độ đau. Tuy nhiên, cả hai triệu chứng nổi u và đau thường xuyên xảy ra, do vậy chẳng có gì ngạc nhiên rằng chúng đồng thời xảy ra. Sự kết hợp giữa đau và nổi u chính là đau theo chu kỳ.

Cũng như nổi u, đau vú thường xuất hiện với sự sưng tấy, cứng và cảm giác căng ở vú. Bác sĩ sẽ nói điều này là căng sữa, nhưng không giống như trường hợp một người mẹ cho bú bị căng sữa.

Đau theo chu kỳ

Loại đau vú phổ biến nhất là đau vú có liên quan với chu kỳ kinh nguyệt và gần như có liên quan tới sự thay đổi nội tiết tố mà hầu như mọi người phụ nữ dều đã trải qua ở chu kỳ kinh nghuyệt. Chứng đau có thể liên quan tới sự nhạy cảm của mô vú đối với các nội tiết tố và điều này có thể khác nhau trong cùng một vú và giữa hai bên vú của bạn. Tuy nhiên nội tiết tố không phải là tất cả vì phần lớn phụ nữ đau ở vú này không giống vú kia. Hầu như tất cả phụ nữ đều cảm thấy vú trở nên nhạy cảm trước chu kỳ kinh nguyệt. Tuy nhiên, một số phụ nữ có thể bị đau nhức và bắt đầu nhạy cảm ở giữa chu kỳ khi trứng rụng và tiếp tục cho đến khi có kinh nguyệt. Những người khác nhận thấy sự đau nhức trước khi rụng trứng trở nên tệ hơn sau khi sinh con đầu lòng.

Mức độ thay đổi: Đôi khi thật khó nhận thấy, nhưng đối với một số người lại có thể đau đến nỗi họ phải co rúm người lại khi bị ôm chặt, không thể chịu đựng được khi mặc bất cứ thứ gì chật quanh vú và không thể nằm úp bụng xuống được. Đôi khi cơn đau lan đến nách và thỉnh thoảng lan xuống cánh tay đến khuỷu tay. Điều đó khiến phụ nữ sợ rằng cơn đau đó là ung thư hay do bệnh tim.

Nguyên nhân của đau theo chu kỳ: Có nhiều giả thiết cho rằng đau ở vú theo chu kỳ là do nội tiết tố. Một khả năng được nghĩ đến là do sự thay đổi quá trình tiết prolactin, nội tiết tố kích thích sản xuất sữa, để đáp ứng với sự thay đổi nội tiết tố tuyến giáp. Chúng ta biết nhiều phụ nữ nhạy cảm với thyroxine (nội tiết tố tuyến giáp) và phản ứng bằng cách tiết ra prolactin ở mức độ cao và gây ra đau vú.

Người ta nghĩ rằng “nhịp độ” bất thường của prolactin có thể giải thích cho tình trạng đau vú theo chu kỳ.

Cơn đau có thểbị ảnh hưởng bởi sự căng thẳng, và một giả thuyết khác cho rằng nó có thể liên quan đến nội tiết tố chứa đầy trong cơ thể khi bị stress. Những nội tiết tố đó bao gồm: adrenaline, noradrenaline, hyrocortisone và nội tiết tố tuyến giáp.

Một nghiên cứu ở Pháp cho thấy rằng đau vú có thể xảy ra do sự giảm tiết progesterone, do đó làm thay đổi tỷ lệ bình thường giữa progesterone và oestrogen trong nửa sau của chu kỳ kinh nguyệt. Không phải tất cả các bác sĩ đều đồng ý với giả thiết này, hoặc với những thực nghiệm của việc dùng progesterone để điều trị đau vú. Trong cuộc sống của người phụ nữ, khi mà sự thay đổi của nội tiết tố nhiều nhất (tuổi dậy thì, có thai hoặc mãn kinh) cơn đau có thể trở nên trầm trọng. Suốt thời mãn kinh thì đau là do buồng trứng tiết ra oestrogen mà không tiết ra progesterone làm thay đổi tỷ lệ bình thường của oestrogen và progesterone.

Điều trị đau vú có chu kỳ: Nếu một người đàn ông bị đau vú 13 lần một năm, anh ta sẽ không do dự yêu cầu phương pháp điều trị hiệu quả. Bạn cũng thế, có thể bác sĩ sẽ kê toa cho bạn thoa dầu cây anh thảo vào buổi tối, hiệu quả và rất an toàn.

Dùng dầu cây anh thảo vào buổi tối phải dùng liều lượng lớn (mỗi ngày 3 gam) để có tác dụng. Điều này cũng cần được bảo đảm trong thời gian dài vì nó tác dụng từ từ. Trong hầu hết các trường hợp phải điều trị trong thời gian 4 tháng để thấy liệu điều trị như thế có hiệu quả hay không. Mặc dù sử dụng dầu anh thảo vào buổi tối với liều lượng lớn và trong thời gian dài nhưng rất ít khi có tác dụng phụ cũng chính là lý do tại sao nólà phương pháp điều trị được lựa trọn đầu tiên.

Danazol và brômcriptine thì lại có nhiều tác dụng phụ.

Điều trị từng đợt

Nếu bác sĩ xác minh cơn đau của bạn không theo chu kỳ thì nó sẽ được điều trị tuỳ từng trường hợp. Nếu nó xuất hiện theo chu kỳ có thể có một số cách điều trị như sau:

• Bạn thường được trấn an khi chỉ bị hơi đau.
• Nếu đau dữ dội, bác sĩ sẽ cho đơn thuốc đầu tiênlà thoa dầu cây anh thảo vào buổi tối.
• Nếu đau dai dẳng, bác sĩ có thể cho bạn dùng danazol.
• Nếu danazol không hiệu quả, bạn sẽ được cho thử dùng bromocriptine.
• Nếu đã sử dụng hết các giải pháp trên mà vẫn bị đau dữ dội thì bác sĩ có thể cho thử dùng liệu pháp nội tiết tố bằng tamoxifen hoặc goserelin.

Điều trị đau vú theo chu kỳ

Mặc dù tôi cho rằng phụ nữ bị đau vú nên dùng thuốc nếu họ muốn nhưng có những phương thức tự lực rất có hiệu quả và bạn nên thử dùng. Những phương thức sau không nguy hiểm và dễ thực hiện:

• Vitamin E được cho là có tác dụng dù điều này chưa được chứng minh.
• Tình trạng ứ nước không gây ra đau vú theo chu kỳ, nhưng nó có thể khiến cho chứng đau trở nên nặng hơn nếu bạn thường bị ứ dịch trước kỳ kinh.
• Nếu bạn thấy phiền vì cơ thể bị giữ nước thì bạn có thê thử dùng thuốc lợi tiểu tự nhiên như là rễ tranh. Cà phê được biết đến như là một trong số những thuốc lợi tiểu tự nhiên mạnh nhất và có thể trợ giúp nhiều cho việc bài tiết nước.
• Nghiên cứư cho thấy rằng chế độ ăn với ít mỡ động vật có thể làm giảm đau vú theo chu kỳ. Mặc dù điều này vẫn chưa được chứng minh nhưng dù sao thì chế độ ăn như thế cũng tốt cho sức khoẻ.

ST