Bệnh đa nang buồng trứng có phải là nguyên nhân dẫn đến vô sinh không? Phát hiện bệnh đa nang buồng trứng bằng cách nào?

Hội chứng buồng trứng đa nang và cách điều trị

Những phụ nữ có chu kỳ kinh dưới 25 hoặc trên 35 ngày sẽ có nhiều nguy cơ không phóng noãn; khoảng 3/4 trường hợp không phóng noãn liên quan đến hội chứng buồng trứng đa nang (buồng trứng có nhiều nang nhỏ, không phát triển được, dẫn đến vô sinh). Cứ 5 phụ nữ thì 1 người có dấu hiệu của bệnh này.

Ở hội chứng trên, buồng trứng có một lớp vỏ dày, chắc và không có sự phóng noãn. Có thể hình dung các nang trứng là các quả bóng. Nếu được thổi trong một thùng kín có thành dày thì bóng không thể to lên và không thể vỡ; nếu có vỡ cũng không thông với bên ngoài được. Tương tự, do vỏ buồng trứng dày nên hằng tháng các nang trứng không thể phát triển thoải mái, cũng như không thể phá vỡ lớp vỏ dày để có hiện tượng phóng noãn.

Biểu hiện ban đầu của hội chứng buồng trứng đa nang là kinh nguyệt không đều, thường là thưa và kéo dài, máu kinh thất thường, ít. Sau 2-3 năm kể từ lần hành kinh đầu tiên, nếu kinh nguyệt vẫn không đều, cần nghĩ nhiều đến hội chứng này. Nếu đúng là đa nang buồng trứng, các nang trứng sẽ tích tụ dần nội tiết tố, làm thay đổi đáng kể tình trạng nội tiết ở người phụ nữ. Nồng độ hoóc môn nam trong cơ thể tăng lên, khiến lông phát triển giống như nam giới (mọc ria mép, lông mày rậm, lông chân, lông bụng nhiều). Do nồng độ hoóc môn nữ cũng rất cao nên bệnh nhân vẫn có nhu cầu và khả năng hoạt động tình dục như bình thường.

Do không để ý nhiều đến các dấu hiệu rậm lông, kinh không đều... nên phần lớn bệnh nhân buồng trứng đa nang chỉ đi khám và được phát hiện bệnh khi đã kết hôn lâu ngày mà không có thai (khoảng 10 năm sau lần hành kinh đầu). Bệnh được phát hiện càng muộn, việc điều trị càng khó khăn và ít hiệu quả.

Nguyên tắc điều trị chung đối với hội chứng đa nang buồng trứng là gây phóng noãn; cách thực hiện có khác nhau tùy theo việc bệnh nhân muốn có thai ngay hay không. Những phụ nữ chưa muốn có thai sẽ được điều trị bằng thuốc kích thích phóng noãn. Các thuốc này giúp nang trứng phát triển to lên, vỡ ra và phóng noãn. Khả năng thành công tùy thuộc vào độ dày của vỏ buồng trứng và mức độ đáp ứng của từng người. Trong khi điều trị bằng phương pháp này, người phụ nữ có thể mang thai nên phải áp dụng các biện pháp phòng tránh (trừ việc dùng thuốc tránh thai vì dược phẩm này ức chế phóng noãn).

Những phụ nữ muốn có thai ngay (thường thuộc nhóm hiếm muộn) sẽ được điều trị theo các bước:

- Kích thích thử buồng trứng bằng các thuốc gây phóng noãn. Trong quá trình dùng thuốc, bác sĩ sẽ theo dõi sự phát triển nang noãn bằng đầu dò âm đạo hoặc que thử phóng noãn (thử nước tiểu). Bệnh nhân cần giao hợp quanh những ngày nghi ngờ có phóng noãn. Sau không quá 6 chu kỳ, nếu không có thai, bệnh nhân sẽ chuyển sang bước sau.

- Can thiệp ngoại khoa buồng trứng:

Bác sĩ cắt bỏ một phần hoặc chọc thủng vài vị trí bề mặt buồng trứng để giải phóng các nang noãn. Bằng kỹ thuật nội soi, họ trổ vài điểm trên bề mặt buồng trứng, phá vỡ bức tường dày và chọc bớt vài nang noãn phát triển dở dang trước kia. Các nang bị phá này sẽ làm thay đổi nội tiết, giúp các thuốc kích thích phóng noãn có tác dụng hơn, đồng thời các nang khác có cơ hội lách vào những khoảng trống vừa tạo ra để to lên và vỡ ra ngoài. Với cách điều trị này, 50-60% trường hợp hiếm muộn đơn thuần (chỉ mắc hội chứng buồng trứng đa nang ) sẽ có thai. Sau mổ, bệnh nhân thực hiện thụ thai ngay; nếu qua 6 chu kỳ không thành công, nên thực hiện kích thích phóng noãn như bước một, nhưng không quá 6 chu kỳ. Nếu vẫn không mang thai thì tốt nhất là thụ tinh trong ống nghiệm.

Những phụ nữ từng mắc hội chứng buồng trứng đa nang rất dễ bị sẩy thai. Vì vậy, khi đã có mang, họ cần được hỗ trợ bằng nội tiết tố nhau thai.

Bạn nên đi khám tại Bệnh viện Phụ sản trung ương để có được sự tư vấn chính xác và điều trị hiệu quả.

Bệnh đa nang buống trứng

Buồng trứng đa nang còn gọi là hội chứng Stein-Leventhal, là một rối lọan nội tiết, chiếm tỉ lệ 10% phụ nữ, bệnh xảy ra ở mọi chủng tộc, màu da, thường gặp nhất ở phụ nữ lứa tuổi sinh đẻ, và là nguyên nhân gây vô sinh. Đặc điểm chính là giảm sự điều hòa phóng noãn và tăng bài tiết và tác dụng của androgen. Triệu chứng và độ nặng của bệnh thay đổi tùy phụ nữ. Nguyên nhân gây buồng trứng đa nang vẫn chưa rõ. Đề kháng insuline, tiểu đường và béo phì thường có liên quan chặt chẽ với hội chứng buồng trứng đa nang. TRIỆU CHỨNG Triệu chứng thường gặp của hội chứng Buồng Trứng đa nang gồm: • Kinh thưa, vô kinh-kinh nguyệt không đều, có những giai đọan vô kinh • Vô sinh, do không phóng nõan . • Androgen trong máu tăng cao, đặc biệt là testosterone, androstenedione, và dehydroepiandrosterone, gây mọc râu và nam hóa. • Béo phì trung tâm-“dạng quả táo” • Giao hợp đau • Rụng lông, hói đầu • Mụn, da nhờn, tăng tiết bả • Đề kháng insuline • Mụt thịt dư da • Đau vùng chậu • Khó thở khi ngủ Một số triệu chứng của cường aldosterone như mụn, tăng tiết bả thường gặp ở nữ trẻ và thường kết hợp với kinh nguyệt không đều. Triệu chứng này thường thóang qua chỉ ảnh hưởng đến sự không trưởng thành của trục hạ đồi -tuyến yên- buồng trứng trong những năm đầu khi có kinh. Những triệu chứng là: • Buồng trứng có nhiều nang nhỏ( có thể trên 10 nang). Siêu âm giúp phát hiện. • Buồng trứng lớn hơn bình thường từ 1,5-3 lần. • Nội soi ổ bụng thấy buồng trứng dầy, nhẵn bóng. • Tỉ số LH/FSH>1,1 xét nghiệm vào ngày thứ 3 của chu kỳ kinh • Tăng testosterone • Globuline gắn Hormone sinh dục giảm • Tăng insuline máu NGUY CƠ Phụ nữ bị hội chứng buồng trứng đa nang mắc các nguy cơ sau: • Tăng sản nội mạc tử cung, và dễ bị ung thư nội mạc tử cung, do tế bào nội mạc tử cung bị kích thích liên tục bởi estrogen và do giam progresterone • Tiểu đường type II, đề kháng insuline • Tăng huyết áp • Rối loạn chuyển hóa lipid • Bệnh tim mạch • Tăng cân • Sảy thai CHẨN ĐOÁN Dựa vào siêu âm vùng chậu Tiêu chuẩn đánh giá: -Bệnh sử, chu kỳ kinh nguyệt -Siêu âm phát hiện u nang -Định lượng testosterone trong máu, androgen tự do Tiêu chuẩn về nguy cơ phối hợp -Đường huyết lúc đói -Thử nghiệm dung nạp đường huyết 2 giờ sau ăn ở những bệnh nhân có nguy cơ (béo phì, tiền sử gia đình, tiểu đường thai kỳ), có bất dung nạp glucose 15-30% phụ nữ bị hội chứng buồng trứng đa nang. Có khoảng 65-68% bệnh nhân mắc hội chứng này bị bệnh tiểu đường. Đề kháng insuline có thể gặp ở người có cân nặng bình thường và quá cân. CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT Những nguyên nhân khác có thể gây ra triệu chứng kinh nguyệt không đều, rậm lông như : tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh, hội chứng Cushing, tăng tiết prolactine/máu, và những rối lọan khác của tuyến yên hay tuyến thượng thận. SINH LÝ BỆNH Hội chứng buồng trứng đa nang xảy ra khi buồng trứng bị kích thích sản xuất quá mức hormone sinh dục nam (androgen), đặc biệt là testosterone. Trứng phát triển và trưởng thành nhưng không phóng noãn được, do bất thường lượng hormone trong máu. Bệnh này lần đầu tiên được các bác sĩ Stein và Leventhal mô tả năm 1935, và từ đó nó được gọi là hội chứng Stein-Leventhal. Bệnh này có nhiều triệu chứng phứ tạp, nhưng không xác định được nguyên nhân. Tuy nhiên, nghiên cứu ngày nay nghi ngờ rằng sự đề kháng insuline có thể là nguyên nhân gây ra.. Hội chứng buồng trứng đa nang có lẽ liên quan đến yếu tố di truyền, tuy nhiên cần phải nghiên cứu thêm nữa về khả năng này. Không có gen đặc biệt nào được qui kết. Mặc dù một số gen có thể góp phần gây ra hội chứng buồng trứng đa nang. Đa số bệnh nhân bị hội chứng buồng trứng đa nang có đề kháng insuline.Sự gia tăng mức insulin trong máu góp phần cho thấy những bất thường ở trục hạ đồi- tuyến yên-buồng trứng gây ra hội chứng buồng trứng đa nang. Đặc biệt, tăng insuline/máu làm tăng GnRH,LH hơn FSH, tăng sản xuất androgen từ buồng trứng, giảm sự trưởng thành của nang trứng, và giảm gắn SHBG; tất cả những bước này gây ra hội chứng buồng trứng đa nang. Sự đề kháng insuline là một chỉ điểm thường gặp của cả cân nặng bình thường và quá cân ở những bệnh nhân bị hội chứng buồng trứng đa nang ĐIỀU TRỊ Điều trị nhằm 3 mục đích: • Điều trị vô sinh • Điều trị rậm lông hoặc mụn • Điều hòa kinh nguyệt, phòng ngừa tăng sản nội mạc tử cung và ung thư nội mạc tử cung. Điều trị vô sinh Clomiphen citrate và metformine là điều trị chính được sử dụng trong điều trị vô sinh Điều trị rậm lông và mụn Dùng Cyproterone acetate là một thuốc kháng androgen, nó ức chế tác dụng của hormone nam, làm giảm mụn. Spironolactone cũng giúp ích trong kháng androgen, và metformine cũg có thể cải thiện. Eflornithine là một lọai thuốc thoa tại chỗ (Vaniqa), có tác dụng trực tiếp lên nang lông , ức chế phát triển nang lông. Thuốc thường thoa ở mặt Điều trị rối lọan kinh nguyệt Nếu như tình trạng sinh đẻ không phải là mục tiêu đầu tiên, lúc đó điều hòa kinh nguyệt có thể dùng thuốc ngừa thai uống., rút ngắn chu kỳ kinh nguyệt còn 28 ngày. Để điều trị bệnh này, bạn phải đến bệnh viện chuyên khoa phụ sản.

Hiện tượng đa nang buồng trứng

Được mô tả đầu tiên vào thời điểm năm 1937 bởi Irvine F. Stein và Michael Leventhal, hội chứng đa nang buồng trứng là một căn bệnh liên quan đến sự mất cân bằng về bài tiết hoóc môn, thường gặp nhất ở độ tuổi sinh sản. Để ghi nhận đóng góp của hai nhà nghiên cứu này, người ta còn gọi đặt cho nó một cái tên khác: hội chứng Stein-Leventhal. Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây hiếm muộn, vô sinh ở phái nữ do không rụng trứng hay rối loạn phóng noãn.