1
Ngứa hậu môn! Gặp bác sỹ nếu: Ngứa nghiêm trọng và kéo dài hơn 1 tuần, có chảy máu từ trực tràng, ngứa dai dẳng có thể liên quan đến một tình trạng da hay vấn đề sức khỏe khác, không thể tìm ra nguyên nhân gây ngứa...
Ngứa hậu môn
Định nghĩa
Ngứa hậu môn là ngứa quanh hậu môn, đó là nơi lối thoát cho trực tràng. Vị trí ngứa nằm ở hậu môn hoặc trên da xung quanh hậu môn, thường là dữ dội. Có thể ngứa hậu môn gây ra trạng thái lúng túng và khó chịu.
Ngứa hậu môn có nhiều nguyên nhân. Nhiều yếu tố có thể gây ra ngứa hậu môn bao gồm cả độ ẩm, cọ xát của quần áo và tiếp xúc với vật lạ.
Đừng xấu hổ khi nói chuyện với bác sĩ về tình trạng này. Với điều trị thích hợp và các biện pháp tự chăm sóc, hầu hết mọi người ngứa hậu môn có thể đạt được tiến triển hoàn toàn.
Các triệu chứng
Ngứa hậu môn được kết hợp với các triệu chứng khác tương tự trong và xung quanh hậu môn, bao gồm:
- Nóng hậu môn.
- Đau nhức hoặc đau
Ngứa và kích thích trong và xung quanh hậu môn có thể là một tình trạng tạm thời, hoặc nó có thể được kéo dài hơn và khó chịu. Đối với một số người, kích thích như vậy là mạnh và các yêu cầu để giải thoát là không thể cưỡng lại.
Hầu hết ngứa hậu môn không yêu cầu chăm sóc y tế. Tuy nhiên, gặp bác sĩ nếu:
- Ngứa hậu môn là nghiêm trọng hoặc kéo dài lâu hơn một vài tuần.
- Có chảy máu từ trực tràng.
- Không thể hình dung ra những gì gây ra ngứa.
- Hậu môn ngứa dai dẳng có thể liên quan đến một tình trạng da hay vấn đề sức khỏe khác mà yêu cầu điều trị y tế.
Nguyên nhân
Hầu hết các trường hợp ngứa hậu môn là do một vấn đề vô hại. Thỉnh thoảng tuy nhiên, hậu môn ngứa có thể là một dấu hiệu của các vấn đề y tế nghiêm trọng hơn.
Nguyên nhân có thể của ngứa hậu môn bao gồm
- Khô da. Khi tuổi cao, da trong và xung quanh hậu môn dễ bị khô. Khô da có thể gây ngứa dai dẳng, dữ dội hậu môn.
- Quá nhiều độ ẩm. Độ ẩm xung quanh hậu môn do ra mồ hôi quá nhiều hoặc nguyên nhân khác gây ẩm, phân dính cũng có thể gây được kích thích.
- Phân không thể giữ được. Ngứa hậu môn cũng có thể được gây ra bởi tiêu chảy thường xuyên hoặc không thể kìm được thoát ra một lượng nhỏ phân.
- Rửa quá nhiều. Lau quá nhiều với đồ khô, giấy vệ sinh hoặc chà kỹ quá mạnh với xà phòng có thể gây ra hoặc làm nặng thêm ngứa hậu môn. Không rửa sạch hoàn toàn xà phòng cũng có thể gây kích ứng.
- Lạm dụng thuốc nhuận tràng. Sử dụng quá nhiều hoặc sử dụng không đúng thuốc nhuận tràng có thể dẫn đến tiêu chảy mãn tính và nguy cơ kích ứng và ngứa hậu môn.
- Hóa chất gây kích ứng. Một số loại xà phòng giặt ủi, nước hoa, vòi sen và các sản phẩm ngừa thai có chứa hóa chất có thể gây kích ứng da trong và xung quanh hậu môn. Chất tạo mùi thơm hoặc tạo màu giấy vệ sinh có thể kích thích cho những người có làn da nhạy cảm.
- Rối loạn da. Vấn đề về da thường gặp như bệnh vẩy nến, tăng tiết bã nhờn và eczema có thể tham gia và kích thích khu vực trong và xung quanh hậu môn.
- Nhiễm nấm men. Điều này là lây nhiễm thông thường, thường ảnh hưởng tới phụ nữ, có thể gây kích ứng vùng sinh dục và hậu môn.
- Trĩ (hemorrhoids). Hemorrhoids gây căng tĩnh mạch nằm ngay dưới phần thấp nhất của trực tràng và hậu môn. Nó thường xảy ra như là kết quả của sự căng thẳng trong thời gian đi tiêu. Hậu môn ngứa có thể là một triệu chứng của trĩ.
- Trầy da, vết nứt và đường dò. Mài mòn qua đường hậu môn là một vết xước nhỏ trong hậu môn, thường do bị táo bón khi đi tiêu. Một khe nứt hậu môn là một vết sâu hơn. Một lỗ rò hậu môn là một đường hầm nhỏ mà các tổ chức dưới da và một tuyến lưu thông trước đây bị nhiễm bệnh qua đường hậu môn tới da trên mông bên ngoài hậu môn. Tất cả ba lý do trên có thể gây ra ngứa hậu môn, cũng như đi tiêu đau và chảy máu.
- Thực phẩm gây kích ứng. Hậu môn ngứa có thể là kết quả của hóa chất gây kích thích ở một số loại thực phẩm, chẳng hạn như trong các loại gia vị và nước sốt nóng. Tương tự, một số thức ăn trực tiếp hoặc gián tiếp có thể kích thích hậu môn khi đi qua ruột già. Thủ phạm thường gặp bao gồm chocolate, rượu, cà chua và hoa quả họ cam quýt, đồ uống bao gồm sữa hoặc thức uống có caffein, có thể gây ra tiêu chảy tiếp theo là ngứa hậu môn.
- Thuốc. Hậu môn ngứa có thể là một tác dụng phụ của thuốc nhất định, bao gồm c��� một số thuốc kháng sinh, có thể gây tiêu chảy thường xuyên.
- Nhiễm trùng. Bệnh lây truyền đường tình dục cũng có thể liên quan đến hậu môn và có thể gây ngứa hậu môn. Ở trẻ em, ký sinh trùng (giun kim) có thể gây ra ngứa hậu môn dai dẳng. Người lớn trong cùng một gia đình cũng có thể bị nhiễm bệnh. ký sinh trùng khác có thể gây ngứa tương tự.
- Khối u. Hiếm khi các khối u lành hoặc ung thư trong hoặc xung quanh hậu môn có thể là một nguyên nhân gây ra ngứa hậu môn.
- Nguyên nhân khác. Ngứa hậu môn có thể liên quan đến sự lo lắng hay căng thẳng. Đôi khi nguyên nhân chưa xác định.
Đóng góp cho vấn đề
Mặc dù hậu môn ngứa gần như không bao giờ là một vấn đề của sự sạch sẽ, hành động của riêng bản thân có thể đóng góp cho vấn đề này.
- Gãi. Dù nguyên nhân gây ra ngứa hậu môn là gì, phản ứng tự nhiên là gãi khu vực ngứa. Nhưng vấn đề gãi sẽ làm xấu tình hình do loại bỏ các lớp bề ngoài của da.
- Rửa quá nhiều. Xu hướng tự nhiên để đáp ứng với kích thích một khu vực là thường xuyên rửa bằng xà bông và khăn mặt. Tuy nhiên, rửa quá nhiều có thể làm nặng thêm tình trạng bằng cách loại bỏ làn da tự nhiên bảo vệ.
Những chuẩn bị cho việc khám bệnh
Việc khám bệnh thuộc về chuyên gia về da (dermatologist) hoặc bác sĩ chuyên điều trị các vấn đề trực tràng và hậu môn (proctologist).
Dưới đây là một số thông tin giúp chuẩn bị
- Những gì có thể làm.
- Viết ra bất kỳ triệu chứng đã gặp, bao gồm bất kỳ cả những triệu chứng mà có vẻ không liên quan đến lý do đến khám.
- Ghi thông tin cá nhân chính, bao gồm bất kỳ những điều bất thường hoặc thay đổi cuộc sống gần đây.
- Danh sách tất cả thuốc men, vitamin bổ sung đang dùng.
Chuẩn bị một danh sách các câu hỏi cho các bác sĩ sẽ giúp tận dụng tối đa thời gian. Danh sách từ những câu hỏi quan trọng nhất đến ít quan trọng.
Đối với ngứa hậu môn, một số câu hỏi cơ bản để yêu cầu bác sĩ bao gồm
- Những gì có thể gây ra triệu chứng hoặc tình trạng này?
- Nguyên nhân khác có thể có các triệu chứng hoặc tình trạng này?
- Những loại kiểm tra cần làm?
- Có triệu chứng có thể tạm thời hoặc mãn tính?
- Các lựa chọn thay thế cho phương pháp đang đề xuất là gì?
- Có bất kỳ tài liệu quảng cáo hay tài liệu in khác mà tôi có thể mang về nhà?
Đừng ngần ngại đặt câu hỏi khác bất cứ lúc nào.
Bác sĩ có thể sẽ hỏi một số câu hỏi, bao gồm
- Bắt đầu có các triệu chứng khi nào?
- Có các triệu chứng liên tục hoặc thỉnh thoảng?
- Triệu chứng nặng lên khi nào?
- Đã có sự thay đổi gần đây về đường ruột, chẳng hạn như tiêu chảy hoặc đi tiêu lỏng?
- Loại xà phòng hoặc chất tẩy rửa khác đang sử dụng trên cơ thể?
- Điều gì, nếu bất cứ điều gì, như một sự thay đổi trong chế độ ăn uống, dường như để cải thiện các triệu chứng?
- Điều gì, nếu bất cứ điều gì, xuất hiện các triệu chứng xấu đi?
Những gì có thể làm trong khi chờ đợi
- Nhẹ nhàng làm sạch khu vực ngay sau khi đi tiêu và khô hoàn toàn. Mặc đồ lót bằng vải bông và quần áo rộng. Và tốt nhất không làm xước da.
Các xét nghiệm và chẩn đoán
Bác sĩ có thể chẩn đoán nguyên nhân gây ngứa chỉ đơn giản bằng cách hỏi những câu hỏi về các triệu chứng.
Nếu nguyên nhân gây ngứa không rõ ràng, bác sĩ có thể giới thiệu đến một chuyên gia da liễu hoặc bác sĩ chuyên điều trị các vấn đề trực tràng và hậu môn (proctologist) để đánh giá thêm. Một cuộc khám trực tràng có thể biết tất cả những gì cần thiết để có được một câu trả lời.
Các xét nghiệm, chẳng hạn như nội soi hậu môn để xem chi tiết của đường tiêu hóa, đôi khi cần thiết để xác định một nguyên nhân cơ bản của ngứa hậu môn. Tuy nhiên, nguyên nhân chính xác của ngứa không bao giờ có thể được xác định.
Phương pháp điều trị và thuốc
Điều trị ngứa hậu môn phụ thuộc vào nguyên nhân của vấn đề. Nó có thể bao gồm các biện pháp tự chăm sóc, thay đổi chế độ ăn uống, điều trị các bệnh nhiễm trùng hoặc hiếm khi, phẫu thuật để sửa chữa vấn đề.
Thuốc có thể trợ giúp có thể bao gồm:
- Toa OTC kem hoặc thuốc mỡ chứa hydrocortisone. Áp thuốc vào vùng bị ảnh hưởng để giảm viêm và ngứa.
- Một thuốc mỡ có chứa oxide kẽm. Áp cho các khu vực bị ảnh hưởng, điều này cũng có thể có ích.
- Kháng histamine. Nếu các triệu chứng của nặng hơn vào ban đêm, bác sĩ cũng có thể kê một kháng histamine để giảm ngứa cho đến khi điều trị tại chỗ có hiệu lực.
Với điều trị đúng, hầu hết mọi người hết ngứa hậu môn trong vòng chưa đầy một tuần. Hậu môn ngứa mà tiếp tục hơn một vài tuần cần phải được đánh giá bởi bác sĩ.
Phong cách sống và biện pháp khắc phục
Phòng chống ngứa hậu môn chủ yếu liên quan đến rửa đúng cách và tránh gây kích ứng.
Nếu có ngứa hậu môn, hãy thử các biện pháp tự chăm sóc:
- Làm sạch nhẹ nhàng. Rửa khu vực vào buổi sáng, vào ban đêm và ngay lập tức sau khi đi tiêu. Nhưng đừng chà và tránh sử dụng xà phòng. Thay vào đó, sử dụng khăn ướt, giấy vệ sinh ướt, lau phòng tắm với chất làm sạch không có hương thơm, khăn lau không tạo mầu và không mùi.
- Làm khô hoàn toàn. Sau khi làm sạch, vỗ nhẹ với khăn giấy vệ sinh khô. Hoặc khô hoàn toàn với một máy sấy tóc. Bột talc hoặc bột bắp cũng có thể giúp giữ cho khu vực khô.
- Sử dụng phương pháp điều trị chính xác. Áp các loại kem. Không sử dụng các phương pháp điều trị khác trừ khi bác sĩ nói phải làm thế. Đối với một số người, loại kem hoặc thuốc mỡ có thể gây kích ứng nhiều hơn, và họ rơi vào một vấn đề dai dẳng.
- Đừng gãi. Gãi thêm kích thích làn da và dẫn đến viêm dai dẳng. Nếu không thể chịu đựng được ngứa, áp một vật lạnh đến khu vực hoặc tắm ấm để tìm thấy một số cứu trợ ngay lập tức. Hãy giữ cho mình bận rộn để phân tâm khỏi bị trầy xước.
- Da xung quanh hậu môn có thể nhạy cảm với giấy vệ sinh có chứa thuốc nhuộm hoặc nước hoa. Sử dụng tẩy trắng, giấy vệ sinh không mùi. Có thể muốn sử dụng giấy vệ sinh thì nên làm ẩm hoặc làm thêm mềm mại cho thoải mái, phòng tắm lau bằng vật liệu không mùi và mầu.
- Mặc đồ lót bằng vải bông và quần áo rộng. Điều này giúp giữ cho khu vực khô. Tránh mặc quần may bó vì những cái bẫy có thể giữ độ ẩm. Thay đổi đồ lót hàng ngày và bất cứ khi nào nó bẩn.
- Tránh các chất kích thích. Tránh tắm bong bóng và khử mùi sinh dục. Cắt giảm hoặc tránh đồ uống hoặc thức ăn mà biết kích thích khu vực hậu môn. Tránh sử dụng quá nhiều thuốc nhuận tràng làm tăng tiêu chảy và nguy cơ kích ứng và ngứa hậu môn.
Khốn khổ vì ngứa hậu môn dai dẳng
Vùng hậu môn luôn ngứa ngáy rất khó chịu, nhưng vì là chỗ “nhạy cảm” nên nhiều người, nhất là người lớn thường ngại đi khám thầy thuốc. Dù đã làm ��ủ mọi cách, từ rửa nước muối, xà phòng đến bôi đủ các loại thuốc, nhưng ngứa vẫn hoàn ngứa.
BS Nguyễn Thanh Nhàn, trưởng khoa Bệnh da phụ nữ và trẻ em, Viện da liễu T.Ư cho hay, có rất nhiều nguyên nhân gây nên tình trạng ngứa hậu môn. Chỉ có đi khám bệnh mới có thể xác định nguyên nhân và điều trị dứt điểm. Căn bệnh này tuy không có được thống kê cụ thể, nhưng tỷ lệ người bị là khá phổ biến.
Đáng nói là nhiều bệnh nhân ngại đi khám, nhưng vì ngứa ngáy không chịu được nên dùng tay gãi. Gãi là một phản ứng gặp ở rất nhiều người khi bị ngứa, thế nhưng, khi bị ngứa hậu môn, càng gãi sẽ càng ngứa, nhất là khi có nguyên nhân từ chàm hậu môn. Càng gãi thì càng ngứa dữ dội.
Chị Ng.T.A đang công tác tại Nha trang từng viết thư đến báo Dân trí hỏi về tình trạng ngứa hậu môn dai dẳng của chị. Chị tâm sự, do là chỗ nhạy cảm nên dù rất ngứa, chị cũng không đủ can đảm để đi khám bệnh. Chị đã làm đủ mọi cách, rửa, bôi thuốc, ngâm lá… nhưng tình trạng không được cải thiện mà ngày càng ngứa ngáy, khó chịu hơn. Căn bệnh oái ăm này biến chị từ một người nhiệt tình, xông xáo thành một người tự tin, khép kín. “Cứ hình dung đang cười nói vui vẻ với bạn bè, báo cáo thành tích công việc trong buổi tổng kết… mà bị “lên cơn” ngứa thì chắc chết. Uốn éo người đủ kiểu cũng không hết ngứa, chỉ có cách đưa tay vào mà… gãi. Vì thế, tự dưng, tôi trở nên thu mình giữa tập thể”, chị đau khổ tâm sự.
BS Nhàn khẳng định, chỉ đi khám bệnh mới có hi vọng tìm ra căn nguyên để chữa trị dứt điểm tình trạng ngứa nơi nhạy cảm này. Ngứa hậu môn không chỉ ảnh hưởng tới chất lượng sống, mất tự tin nơi đông người vì sợ ngứa mà về lâu dài, ảnh hưởng nhiều đến sức khoẻ, khiến tình trạng bệnh nặng hơn.
Nhất là những bệnh nhân bị ngứa hậu môn do giun kim. Loài giun này cũng là nguyên nhân chủ yếu gây ngứa hậu môn ở nhiều trường hợp. Giun kim thường gây ngứa hậu môn vào ban đêm, khi nó chui ra lỗ hậu môn để đẻ. Trứng giun kim bám vào thành hậu môn gây ngứa ngáy, rất khó chịu khiến mọi người không thể chịu đựng, thường cho tay vào ngãi, vô tình gây tái nhiễm giun kim và các sinh vật gây bệnh khác nếu không vệ sinh tay sạch sẽ. Nếu tình trạng này kéo dài, người bệnh sẽ bị thiếu máu, suy dinh dưỡng do giun.
Rất nhiều người bị ngứa hậu môn cứ “quy tội” cho giun kim và uống thuốc tẩy giun, nhưng tình trạng bệnh không đỡ hơn. Nguyên nhân được xác định, dù do giun kim gây nên thì chỉ tẩy giun thôi không đủ, mà phải phòng tái nhiễm.
BS Nhàn cho biết thêm, ngứa hậu môn không chỉ do giun sán, mà có thể do nhiều nguyên nhân khác nữa, nhất là với những trường hợp ngứa mạn tính. Có những người bị ngứa hậu môn do bệnh chàm. Hay có những người phụ nữ bị viêm âm đạo do nấm, dịch chảy xuống vùng hậu môn cũng có thể gây ngứa, nhất là nếu sử dụng băng vệ sinh thường xuyên. Một số bệnh như nấm hậu môn, hay bệnh nấm đường ruột cũng có thể khiến hậu môn ngứa ngáy, khó chịu. Hay như những người bị táo bón thường xuyên, trĩ, nứt hậu môn cũng có thể gây ra triệu chứng ngứa hậu môn.
Vì thế, khi bị ngứa hậu môn, người bệnh không nên mặc cảm, e ngại mà nên đi khám ở cơ sở chuyên môn. Không nên tự ý điều trị, dùng đủ loại lá để rửa, đắp… có thể khiến bệnh trở nên nặng hơn, như nếu do nấm thì nấm lan rộng sang các vùng da khác, nhiễm giun thì dễ gây tái phát dù đã dùng thuốc tẩy giun. Không gãi vào vết ngứa ngứa vì nếu gãi nhiều khiến da chai, dày sừng, trợt ra gây nhiễm trùng, niken hoá gây khó chịu, ngứa ngáy.
Để hậu môn hết ngứa, quan trọng là tìm đúng nguyên nhân để điều trị. Bên cạnh đó, luôn giữ vệ sinh sạch sẽ vùng hậu môn bằng cách dùng nước sạch rửa hàng ngày sau mỗi lần đại tiện, đái dầm (ở trẻ). Sau khi rửa dùng khăn sạch nhẹ nhàng thấm khô. Mặc quần thoáng, rộng rãi và khô dáo. Các loại quần lót chứa sợi nylon, hay bị ẩm ướt, chật tuyệt đối không dùng. Vì khi nóng bức ra mồ hôi, không thấm được mồ hôi sẽ gây nóng bức, ngứa ngáy khó chịu, thậm chí gây hăm đỏ.
Với trẻ em, nên hạn chế dùng bỉm cho trẻ. Khi dùng, cần chú ý thay bỉm thường xuyên, không để quá ẩm ướt. Nhất là sau khi trẻ đi đại tiện cần phải thay bỉm ngay.
NGỨA HẬU MÔN
Đây là một triệu chứng thông thường mà chúng ta ai ai cũng có thể bị, thông thường nam giới dễ bị ngứa hậu môn hơn phụ nữ. Người ta ước đoán khoảng 1% đến 5% dân chúng Hoa Kỳ đã và đang bị hành hạ bởi triệu chứng oái oăm này. Một số người may mắn chỉ bị ngứa ngáy khó chịu trong một thời gian thật ngắn rồi bệnh tự nhiên biến mất. Kém may mắn hơn, bệnh có thể kéo dài năm này qua tháng nọ, nhất là về đêm gây ra mất ngủ.
Bệnh có thể rất nhẹ như cảm giác nong nóng, hơi hơi thốn. Hoặc nặng hơn, như rát bỏng ngứa ngáy một cách (khủng khiếp) khó chịu. Bệnh có thể nặng đến nỗi bệnh nhân nhiều khi không dám ra đường vì lúc nào cũng phải đưa tay ra sau hậu môn để gãi. Càng gãi càng ngứa, càng ngứa càng gãi. Vì mắc cỡ, bệnh nhân đôi khi ngần ngại không dám khai bệnh, nên cứ âm thầm mà "gãi hậu môn". Trong lúc tự chữa trị lấy, bệnh có thể mỗi ngày một trầm trọng hơn.
NHỮNG NGUYÊN NHÂN ĐƯA ĐẾN NGỨA HẬU MÔN
Hậu môn chứa rất nhiều dây thần kinh, nên rất nhạy cảm và dễ bị đau hoặc ngứa. Vì thế gần như bất cứ một dữ kiện hoặc bệnh tật nào cũng có thể gây ngứa hậu môn, nếu vì một lý do nào đó hậu môn hoặc lớp da chung quanh hậu môn bị kích thích, cọ sát không ngừng.
Tại các nước chậm tiến, khi phân người ta vẫn được dùng trong việc trồng trọt, bệnh sán lãi kim (pinworm) có thể bành trướng khắp nơi, gây ra ngứa hậu môn cho các em bé bị sán lãi. Một số người lớn khi du lịch về những quốc gia nầy cũng có thể bị đau bụng, tiêu chảy hoặc ngứa hậu môn khi bị lây bệnh. Các bé sơ sinh khi mặc tã hoặc người lớn khi mặc quần lót bằng nylon, hậu môn có thể bị ẩm ướt và bị lên nấm (Candida Albicans). Da chung quanh hậu môn có thể trở nên đỏ và ngứa ngáy khó chịu.
Chấy (Scabies) nếu ăn vào hậu môn cũng gây ra triệu chứng khó chịu nầy. Ngoài nấm, một số vi trùng và vi khuẩn khác nhau cũng có thể làm ngứa hậu môn. Một số bệnh nhân đồng tính luyến ái nam bị ngứa hậu môn gây ra bỡi các bệnh truyền nhiễm như hoa mai, giang liễu,...Cũng như các bệnh ngứa ngoài da, ngứa hậu môn được xem như một bệnh dị ứng. Bệnh nhân có thể vì lý do di truyền trở nên quá nhạy cảm với một số chất hoá học và thức ăn khác nhau. Da hậu môn nếu tiếp xúc với hoá chất nầy có thể bị nổi ngứa. Các chất hoá học nầy có thể tìm thấy trong các loại nước hoa, chất phẩm mầu trong giấy vệ sinh, các loại xà phòng, kem thoa hoặc thuốc thơm cho cơ thể, một số hàng vải hoặc thuốc tẩy quần áo, và ngay cả các loại thuốc nhét hoặc kem thoa hậu môn. Bệnh ngứa ngoài da như psoriasis, eczema, v.v...có thể lan đến hậu môn gây ra ngứa ở vùng nầy. Bệnh nhân nầy nếu bị "stress" có thể sẽ dễ bị ngứa hơn.
Một số bệnh nhân có thể bị ngứa hậu môn sau khi tiêu thụ các thức ăn như: cà phê, coke, bia, cà chua, chocolate, trà tàu cũng như nước cam, chanh,...
Bón và tiêu chảy là một trong những nguyên nhân thường xuyên nhất đưa đến bệnh ngứa hậu môn. Khi bón quá hoặc khi bị tiêu chảy liên tục, một ít phân sót lại có thể làm viêm lớp da non chung quanh hậu môn. Lâu dần lớp da nầy có thể bị làm độc, lở loát hoặc nứt (analfissures). Khi rặn quá lâu hoặc đi cầu quá nhiều, một số tĩnh mạch hậu môn có thể bị sưng to, gây ra trĩ (hemorrhoids). Nứt hậu môn và trĩ có thể làm hậu môn chảy máu hoặc đau đớn mỗi lần đi cầu, nhưng hiếm khi gây ra ngứa hậu môn.
Da hậu môn nếu dơ quá hoặc sạch quá đều bị ngứa. Chất nhờn bảo vệ da hậu môn bị giảm dần khi được lau rửa một cách quá kỹ lưỡng. Sự cọ sát thái quá nầy làm tổn thương da hậu môn gây ra ngứa ngáy khó chịu. Một số bệnh nhân vì quá chú trọng trong việc gìn giữ vệ sinh có thói quen lau quá lâu và quá nhiều sau mỗi lần đi cầu. Như thế họ cứ lau tới lau lui, lau đi lau lại. Hết lau khăn khô lại qua khăn ướt , hết xà bông nầy đến nước hoa kia, hết thoa kem chống ngứa đến các loại thuốc nhét hậu môn,v.v...Hậu môn bị kích thích liên tục nên dần dần ngứa ngáy khó chịu. Vì tưởng lầm hậu môn chưa được sạch, họ tiếp tục lau nhiều hơn, lâu hơn, và kỹ hơn.
Càng lau nhiều càng ngứa nhiều. Càng ngứa hơn càng lau kỹ hơn. Và trong vòng lẩn quẩn đó, bệnh mỗi ngày một nặng hơn. Ngoài ra, thuốc trụ sinh, nhất là thuốc tetracilines, nếu dùng thường xuyên cũng có thể làm ngứa hậu môn.
Các loại bệnh như tiểu đường, viêm gan, béo mập, viêm hoặc ung thư hậu môn,v.v...cũng có thể làm ngứa hậu môn.
NGỨA HẬU MÔN PHẢI LÀM GÌ?
- Tránh lau quá nhiều hoặc quá lâu sau mỗi lần đi cầu.
- Đừng dùng quá nhiều xà bông để rửa hậu môn.
- Nên dùng khăn ướt để lau. Nên dùng giấy vệ sinh ít chất mầu nước hoa nhúng với một ít nước ấm. Khăn ướt cho em bé (babywipers) có thể làm ngứa hậu môn nếu dùng quá thường xuyên.
- Không nên kỳ cọ một cách quá mạnh tay.
- Tuyệt đối không nên gãi.
- Không nên mặc quần áo quá chật. Tránh mặc quần lót bằng chất nylon.
- Nên giữ hậu môn cho khô. Quý vị có thể chấm khô bằng bông gòn, và rắc một ít bột bắp (cornstarch). Tránh dùng tất cả các loại phấn có chứa các loại thuốc, nước hoa cũng như thuốc chống mồ hôi.
- Nếu dùng thuốc, chỉ nên thoa thật ít và đúng như lời hướng dẫn của Bác sĩ.
- Tránh các thức ăn uống kể trên, nhất là các loại thực phẩm có nhiều gia vị, chất cay, chua,...
Nếu bệnh không thuyên giảm sau một thời gian ngắn, nên đi khám Bác sĩ càng sớm càng tốt.
Tóm lại,
ngứa hậu môn tuy thông thường nhưng có thể rất khó chữa. Tuy đa số nguyên nhân đưa đến ngứa hậu môn không đáng ngại một ít bệnh nguy hiểm hơn như nhiễm trùng hoặc ung thư hậu môn cũng có thể gây ra triệu chứng oái oăm này.
(ST)
