Nhiễm trùng tiểu ở trẻ nhỏ

Bệnh nhiễm trùng tiểu là gì? Nguyên nhân gây nhiễm trùng tiểu ở trẻ nhỏ. Cách chữa trị và phòng ngừa nhiễm trùng tiểu ở trẻ nhỏ.

Nhiễm trùng tiểu ở trẻ nhỏ

Nhiễm trùng tiểu là một bệnh rất thường gặp ở trẻ em, đặc biệt là trẻ gái nhưng lại dễ bị bỏ sót vì dấu hiệu rất mơ hồ. Đây cũng là một trong những nguyên nhân quan trọng gây sốt kéo dài. Nếu không được điều trị thích hợp, bệnh có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như nhiễm trùng huyết, suy thận, cao huyết áp.

Bệnh hay gặp ở bé gái hơn bé trai vì đường tiểu nữ ngắn, vi khuẩn dễ dàng từ ngoài đi ngược vào niệu đạo lên bàng quang gây viêm bàng quang, rồi từ bàng quang theo niệu quản lên thận gây viêm đài bể thận. Nhiễm trùng vùng âm hộ ở nữ cũng dễ dẫn đến nhiễm trùng tiểu vì lỗ tiểu và cửa âm hộ ở kế bên nhau. Người ta thường thấy hai bệnh này đi cùng nhau ở những bé gái hay ngồi lê la dưới đất mà không mặc quần áo hay vải quần quá mỏng. Ngoài ra, các bà mẹ khi làm vệ sinh cho con gáo thường hay có thói quen lau chùi từ dưới lên trên (khi trẻ ở tư thế nằm) tức là từ sau ra trước. Chính động tác này đã vô tình đem vi khuẩn từ hậu môn ra lỗ tiểu và lỗ âm hộ. Do đó, đa số các nhiễm trùng tiểu đều do vi khuẩn E.coli có rất nhiều trong phân gây ra. Ngoài ra, bệnh còn do Proteus, Klebsiella… cũng có trong phân.

Ở những trẻ bị giun kim không được điều trị, chính giun kim là tác nhân đem vi khuẩn từ hậu môn ra phía trước. Đặc biệt, dễ mắc nhiễm trùng tiểu là những trẻ có điều bất thường ở hệ niệu như tắc nghẽn đường tiểu (ví dụ van niệu đạo sau), bị trào ngược bàng quang - niệu quản, có sỏi niệu hoặc những trẻ được làm thủ thật niệu khoa như đặc ống thông tiểu, soi bàng quang,…

Các triệu chứng thường mơ hồ và thay đổi theo lứa tuổi:

Ở trẻ sơ sinh: có thể nóng sốt hoặc ngược lại chỉ là hạ thân nhiệt dưới 36 độ C, trẻ bú kém, ói mửa, tiêu chảy hoặc đơn thuần là vàng da kéo dài.
Ở trẻ nhỏ dười 2-3 tuổi: sốt kéo dài không rõ nguyên nhân, biếng ăn hoặc chỉ đơn thuần là không tăng cân.
Ở trẻ lớn: có các triệu chứng điển hình như tiểu gắt buốt, tiểu đau, tiểu đục, tiểu lắt nhắt, đái dầm trong nhiễm trùng đường tiểu dưới (còn gọi là viêm bàng quang) hay sốt cao, đau hông lưng, đau bụng trong nhiễm trùng đường tiểu trên (còn gọi là viêm đài bể thận). Nếu bị viêm đài bể thận mãn, trẻ thường không có triệu chứng, chỉ bị cao huyết áp khi có sẹo ở thận do các ổ áp xe khi lành để lại.

Việc chẩn đoán nhiễm trùng tiểu thì chắc chắn khi xét nghiệm cấy nước tiểu thấy có vi khuẩn gây bệnh. Bạch cầu cũng có thể hiện diện trong nước tiểu.

Để điều trị, đối với nhiễm trùng đường tiểu dưới, chỉ cần một loại kháng sinh uống trong 10-14 ngày như amoxicillin, ampicillin, bactrin,… Đối với nhiễm trùng tiểu trên, phải kết hợp hai loại kháng sinh bằng đường tiêm như cephalosporin cộng với gentamycin.

Vì việc điều trị khá dài ngày và đôi khi tốn kém, nên tốt nhất là phòng ngữa không cho trẻ lê la dưới đất. Vệ sinh tốt vùng âm hộ, rửa sạch đít cho trẻ sau mỗi lần đi tiêu. Dù rửa hay lau cũng phải tuân theo nguyên tắc từ trước ra sau, rồi lại từ trước ra sau cho đến khi sạch hẳn.

Mặc quần cho trẻ, dù là gái hay trai (ta thường cho trẻ ở truồng để khõi thay quần, quần bé trai lại thường xẻ đáy). Vải quần nên tránh loại nylon vì nóng và bí hơi, mà chọn thứ thấm hút tốt, thoáng mát và mềm mại như vải sợi.

Xổ lãi định kỳ cho trẻ để diệt lãi kim.

Cho uống nhiều nước để trẻ tiêu nhiều. Nước tiểu sẽ tống xuất vi khuẩn ở thành niệu đạo đang đi ngược lên bàng quang. Không có nước tiểu cũ bị ứ đọng thường xuyên trong bàng quang nên không có điều kiện để vi khuẩn trú ngụ lâu. Nhìn màu nước tiểu, thấy vàng sậm và nóng là dấu hiệu lượng nước tiểu ít và ở lâu trong bàng quang.

Cho trẻ ăn trái cây hay uống vitamin C. khi đó, nước tiểu sẽ bị acid hóa sẽ là điều kiện bất lợi cho vi khuẩn gây bệnh.

Theo Thuốc và Sức khỏe

Trẻ em, đường tiểu dễ bị nhiễm khuẩn do sức đề kháng yếu hoặc có dị tật ở hệ tiết niệu. Bệnh diễn tiến âm thầm, nếu không điều trị kịp thời sẽ dẫn đến suy thận.

Bé gái dễ nhiễm hơn bé trai

Những vi khuẩn trong ruột có thể gây nhiễm trùng một khi chúng xâm nhập vào những cơ quan khác của cơ thể. Một số vi khuẩn nằm xung quanh hậu môn sau khi đại tiện, đôi khi chúng có thể băng qua niệu đạo vào bàng quang. Các vi khuẩn này vào nước tiểu sinh sản nhanh chóng và gây nhiễm trùng đường tiểu (NTĐT). Nhiễm trùng thường chỉ ở bàng quang gọi là viêm bàng quang, nhưng chúng có thể đi cao hơn lên thận gây viêm thận.

Trẻ em gái có niệu đạo ngắn hơn nên dễ bị nhiễm trùng tiểu

Ở bé trai, NTĐT hay gặp trong trường hợp có dị dạng đường tiểu, phần da của bộ phận dẫn tiểu bị túm lai , lô tiêu nho. Khi đi tiêu , nươc không ra được ngay mà ứ lại, đầu ra bị phồng lên thành một cục giống bong bóng. Chỉ đến khi nước tiểu căng quá mới xì ra, lúc theo hướng này, lúc theo hướng kia.

Ngoài ra, ở những trẻ bị nhiễm giun kim không đươc điêu trị thì chính giun kim là tác nhân đem vi khuẩn từ hậu môn ra phía trước hoặc khi trẻ có hành vi lấy tay gãi ngứa vùng hậu môn và bộ phận sinh dục do bị nhiễm giun kim.

Dấu hiệu cần để phát hiện bệnh

Những trẻ em nhỏ và trẻ sơ sinh có thể có nhiều triệu chứng như: sốt, nôn hay tiêu chảy, ngủ gà, quấy khóc, ăn kém, đau bụng, đi tiểu ra máu... Ở trẻ sơ sinh, triệu chứng thường không rõ ràng. Do vậy, khi phát hiện trẻ sốt mà không rõ nguyên nhân, sốt kéo dài, bỏ bú, rối loạn tiêu hóa... thì phải đưa tới bệnh viện vì có khả năng trẻ đã bị bệnh NTĐT.

Ở trẻ lớn hơn, triệu chứng của bệnh thể hiện rõ hơn: trẻ muốn đi tiểu mà không đi được hoặc trẻ thường xuyên tiểu són, tiểu lắt nhắt, tiểu gắt. Kiểm tra nước tiểu của trẻ, phát hiện có màu đục, thậm chí có trẻ tiểu ra máu. Một số trường hợp có thể kèm theo sốt, đau bụng, đau hông lưng. Ðái dầm ở một đứa trẻ từ trước tới nay tiểu bình thường cũng có thể là một triệu chứng của NTĐT.

Biến chứng ở thận

NTĐT là bệnh gây nguy hiểm do biến chứng thường gặp là sẹo thận. Nếu không được phát hiện và điều trị dứt điểm bệnh sẽ nặng hơn. Sau mỗi đợt NTĐT nặng hoặc nhiễm trùng tiểu tái phát nhiều lần, nhiều trẻ sẽ bị tổn thương ở thận dưới dạng sẹo thận dẫn đến suy thận mạn sau này.

Phòng bệnh như thế nào?

Để phòng ngừa NTĐT, ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ em gái, sau mỗi lần đi tiêu, đi tiểu nên vệ sinh và lau chùi đúng cách, không lau từ sau ra trước, do lỗ tiểu ở phía trước và hậu môn nằm phía sau. Động tác làm vệ sinh phải lau từ trước ra sau để không đưa vi khuẩn từ đường tiêu hóa vào đường niệu. Các bà mẹ nên thường xuyên kiểm tra tã lót và nên thay tã ngay sau khi bé đi tiêu, đi tiểu. Cho trẻ nhỏ uống đủ nước.

Đối với trẻ lớn hơn cần nhắc nhở trẻ không nên nhịn tiểu và nhịn uống nước. Bởi nước tiểu gồm các chất cơ thể cần thải ra ngoài, khi bị ứ trong bàng quang các chất này sẽ là môi trường cho vi khuẩn dễ xâm nhập vào cơ thể và gây NTĐT. Ngoài ra, uống nhiều nước sẽ giúp thận thải tốt các chất bã... Đối với những trẻ bị nhiễm giun kim cần điều trị ngay. NTĐT nếu phát hiện sớm có thể được điều trị khỏi bằng kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ. Những trẻ có dị dạng đường tiểu, dị dạng bàng quang khiến nước tiểu trào ngược lên thận, có thể phải cần đến can thiệp phẫu thuật để điều chỉnh lại.

BS. TRẦN QUỐC NINH

Cách phòng ngừa bênh nhiễm trùng đường tiểu ở trẻ em

Nhiễm trùng đường tiểu là 1 trong những bệnh thường gặp ở trẻ con, nếu bạn biết cách phòng ngừa cho trẻ sẽ giảm được đáng kể khả năng mắc bệnh.

Để phòng ngừa nhiễm trùng đường tiểu ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ em gái, sau mỗi lần đi tiêu, đi tiểu nên vệ sinh và lau chùi đúng cách, không lau từ sau ra trước, do lỗ tiểu ở phía trước và hậu môn nằm phía sau. Động tác làm vệ sinh phải lau từ trước ra sau để không đưa vi khuẩn từ đường tiêu hóa vào đường niệu. Ngoài ra, các bà mẹ nên thường xuyên kiểm tra tã lót và nên thay tã ngay sau khi bé đi tiêu, đi tiểu. Cho trẻ nhỏ uống đủ nước

Nhiễm trùng đường tiểu nếu phát hiện sớm có thể được điều trị khỏi bằng kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ. Những trẻ có dị dạng đường tiểu, dị dạng bàng quang khiến nước tiểu trào ngược lên thận, có thể phải cần đến can thiệp phẫu thuật để điều chỉnh lại. Do đó các bậc cha mẹ nếu thấy trẻ có các dấu hiệu của bệnh cần cho cho trẻ đến cơ sở y tế để các bác sĩ khám và có chỉ định điều trị thích hợp.

Hình minh họa

1. Phòng ngừa bằng cách thay đổi thói quen :

Mặc quần áo có độ rộng vừa phải, thay tã lót thường xuyên cho bé.

Đối với trẻ gái, dạy trẻ lau rửa vùng hậu môn- sinh dục theo kiểu từ-trước-ra-sau để tránh đưa những vi khuẩn gây bệnh từ hậu môn vào đường tiểu qua lỗ niệu đạo.

Trẻ trai còn bao da quy đầu, dạy trẻ thường xuyên vệ sinh bao da quy đầu.

Khuyến khích trẻ uống nhiều nước và không nên nhịn tiểu ( trừ khi có chỉ định của bác sỹ chuyên khoa )

2. Phòng ngừa nhiễm trùng tiểu ở trẻ có dị tật đường tiểu :

Trẻ có dị tật tiết niệu ( bẩm sinh hoặc mắc phải ) có nguy cơ bị nhiễm trùng tiểu cao hơn những trẻ khác rất nhiều lần. Do đó, ngoài cách thay đổi thói quen, bác sỹ chuyên khoa còn sử dụng kháng sinh phòng ngừa mỗi ngày đối với những trường hợp:

· Bệnh tắc nghẽn đường tiểu đang chờ làm các phương tiện chẩn đoán bằng hình ảnh hay chờ mổ.

· Trào ngược bàng quang niệu quản có chỉ định điểu trị nội khoa

· Bàng quang thần kinh

· Nhiễm trùng tiểu dưới tái phát ở trẻ gái.

Viet Bao.vn (Theo Suckhoedoisong)

(ST)