1
KHÔ MẮT LÀ GÌ?
Khô mắt là một trong những chứng bệnh rất phổ biến của mắt, đặc biệt là ở những người tiếp xúc nhiều với máy tính. Do yêu cầu công việc, bạn không thể rời xa chiếc máy tính.
Triệu chứng khô mắt xuất hiện khi có sự suy giảm về chất lượng của lớp màng lệ ( tuyến lệ ) có nhiệm vụ bô trơn bề mặt nhãn cầu mắt.
– Bình thường bề mặt nhãn cầu gồm: giác mạc(lòng đen) và củng mạc (lòng trắng) được lớp màng lệ rất mỏng bao phủ gọi là phim nước mắt. Lớp này như chất bôi trơn giữa mắt và mi mắt khi nhãn cầu chuyển động giúp cho mắt khỏi bị khô, nó có chứa các chất dinh dưỡng cung cấp cho giác mạc và bảo vệ mắt, tránh không cho các vi khuẩn gây bệnh thâm nhập vào. Lớp màng lệ được cấu tạo từ 3 lớp không đồng đều: Lớp nhầy nằm ở vị trí tiếp xúc trực tiếp với mắt tạo nên một nền móng cho toàn bộ lớp màng nói trên. Lớp chứa nước nằm ở giữa mang tính ẩm có nhiệm vụ nuôi dưỡng giác mạc, lớp này có chứa 98% là nước, muối, protit và các dưỡng chất khác. Lớp mỡ nằm phía ngoài cùng – là lớp mỡ mỏng phủ kín lớp màng lệ làm chậm quá trình bay hơi của lớp màng lệ này.
Thay đổi một trong các thành phần này, hoặc giảm số lượng nước mắt sẽ gây ra các triệu chứng của khô mắt.
Nước mắt được hình thành ở một vài tuyến lệ xung quanh mắt. Phần nước được tạo ra trong tuyến lệ nằm ở phía sau mi trên. Một vài tuyến lệ nhỏ hơn nằm phần đáy của mi trên và dưới trong kết mạc được dấu kín dưới các lớp mỡ và tuyến nhầy.
Mỗi chuyển động chớp của mắt các mi mắt phân bố nước mắt trên khắp bề mặt nhãn cầu mắt. Phần nước mắt dư thừa sẽ chảy qua 2 tuyến lệ rất nhỏ nằm trong góc ( khóe) mắt. Các ống dẫn nước mắt được nối liền với túi lệ, mà túi lệ này lại được thông với khoang mũi bằng một ống dẫn mũi – lệ. Sự liên thông kiểu trên giữa khoang kết mạc mắt và khoang mũi được cắt nghĩa bằng việc khi ta khóc thì ở mũi cũng tiết ra chất dịch tương tự.
Nước mắt được tạo ra do phản ứng đáp trả kích thích từ phía bên ngoài mắt thí dụ như: cảm giác đau mắt, trạng thái xúc động, tuy nhiên nước mắt được tạo ra do phản ứng trên không giúp được gì đối với tình trạng khô mắt, chính vì vậy mà người có mắt ướt thường thấy khó chịu trước dạng kích thích trên.
NGUYÊN NHÂN
Khô mắt do nhiều nguyên nhân gây ra. Một trong những nguyên nhân thường gặp hơn cả là quá trình lão hóa mắt diễn ra một cách bình thường. Tùy thuộc vào mức độ lão hóa, cơ thể của chúng ta sản sinh ra lượng mỡ ở độ tuổi 65 ….40% so với tuổi 18, điều này được biểu hiện rất rõ ở chị em phụ nữ vì da của phụ nữ khô hơn da của đàn ông. Sự tiết mỡ không đầy đủ cũng ảnh hưởng đến tính ổn định của lớp màng lệ nên dẫn đến việc xuất hiện các vết khô trên bề mặt giác mạc.
Còn nhiều nguyên nhân khác như: Khí hậu nắng nóng, khô hoặc có gió, ở vùng núi cao, khi sử dụng máy điều hòa không khí hoặc khói thuốc lá,.. tất cả các nguyên nhân trên đều có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng khô mắt.
Những người mang kính áp tròng cũng có thể có những cảm giác trước hiện tượng khô mắt, bởi vì các thấu kính trên đã hút chặt lớp màng lệ về phía mình, cũng như việc tách các protit ra khỏi màng lệ để chuyển sang cho mình.
Một số loại thuốc nhất định, các bệnh về tuyến giáp, sự thiếu hụt viatmin A, các bệnh Packinson và Siogren cũng có thể gây ra triệu chứng khô mắt.
Ở phụ nữ thường có cảm nhận được hiện tượng khô mắt tùy thuộc vào mức độ phát triển ở thời kỳ mãn kinh do những thay đổi vè hoocmon.
Do giảm chế tiết nước mắt vì thiếu dinh dưỡng cho biểu mô chế tiết, teo và xơ hóa tuyến lệ, sẹo kết mạc do mắt hột, phẫu thuật quặm có cắt sụn…
Tăng bay hơi của phim nước mắt do rối loạn tiết mỡ do viêm bờ mi mãn tính, hở mi do liệt thần kinh số VII hoặc do giảm tần số chớp mắt ở bệnh nhân Zona thần kinh hoặc do nhìn gần tập trung.
Ngoài ra có một số nguyên nhân chủ quan dưới đây cũng gây nên triệu chứng khô mắt: 
Khô mắt vì game
Chơi game từ 2 giờ trở lên một ngày thì không chỉ thị lực giảm mà khô mắt cũng xuất hiện.
Khô mắt vì xem ti-vi
đặc biệt với trẻ nhỏ. Theo tổ chức Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP), trẻ trên hai tuổi không nên xem tivi quá 1 – 2 giờ mỗi ngày. Trẻ dưới 2 tuổi không nên xem tivi. Mắt phải điều tiết, màn hình nóng cũng gây hại, tật khúc xạ và khô mắt là điều dễ thấy.
CÁC YẾU TỐ GÂY KHÔ MẮT
Tuổi: người càng lớn tuổi càng dễ bị khô mắt
Giới: phụ nữ sau mãn kinh rất dễ bị khô mắt
Do điều kiện môi trường: môi trường ô nhiễm, không khí khô nóng, dùng quạt, điều hòa nhiệt độ…
Dùng thuốc: tra mắt: do chất bảo quản thuốc gây ra Thuốc uống : hạ huyết áp, lợi niệu, chống dị ứng, an thần kinh
Nghề nghiệp: dùng máy tính tập trung nhiều làm giảm chớp mắt
Sau phẫu thuật: Lasik điều tri tật khúc xạ, phaco điều trị đục thủy tinh thể
BIỂU HIỆN CỦA KHÔ MẮT
Cảm giác kích thích bất ổn hoặc như có dị vật trong mắt, ngứa mắt.
Thường xuyên thấy mắt cộm, đỏ mắt, cay mắt, nóng mắt đôi khi thấy đau rát mắt.
Hiện tượng mờ mắt xảy ra sau khi chớp mắt.
Hiện tượng chảy nước mắt.
Ra dử mắt dính hoặc nhiều bọt trắng ở 2 góc mắt, thỉnh thoảng mắt mờ nhòe phải chớp mắt liên tục mới hết, khó mở mắt buổi sáng nặng mi, cảm giác buồn ngủ…
CHẨN ĐOÁN BỆNH
Bệnh thường bị chẩn đoán nhầm lẫn với viêm kết mạc, do đó nhiều bệnh nhân đã phải dùng thuốc kháng sinh kéo dài và đôi khi bế tắc vì không tìm ra phương pháp điều trị thích hợp
Hiện có một phương pháp được áp dụng trong việc chẩn đoán bệnh khô mắt. Trước hết Bác sĩ nhãn khoa cần xác định rõ nguyên nhân của bệnh, đo mức độ ( thời gian) tạo ra nước mắt, tốc độ bay hơi và chất lượng của lớp màng lệ. Chỉ định dùng thuốc tra mắt đặc hiệu mà loại thuốc này chủ yếu tạo ra những thay đổi không thể hình dung được ( vô hình) theo một cách khác, đặc biệt là giúp đánh giá sự xuất hiện cũng như diễn biến của bệnh khô mắt.
Vùng có màu xanh lá cây trên giác mạc là vùng không chứa lớp màng lệ, ở đây người ta đã sử dụng một loại thuốc nhuộm màu đặc biệt
Khám mắt thấy có các tổn thương bề mặt nhãn cầu do khô mắt như sợi giác mạc, viêm tuyến bờ mi kèm theo, mảng nhầy bám,nhiều bọt ở 2 khóe mắt…
Có thể dùng một số test để chẩn đoán: Schimer, Rose_ bengal,BUT, FBUT…
ĐIỀU TRỊ KHÔ MẮT
Tùy theo từng nguyên nhân và mức độ khô mắt mà bác sĩ chuyên khoa có biện pháp điều trị thích hợp. Trong đó phương pháp điều trị thường dùng nhất là cá nhân tự điều trị. Nhiều người đã tự áp dụng phương pháp này bằng tra thuốc thường xuyên để tạo ra nước mắt nhân tạo
Sử dụng các chế phẩm thay thế nước mắt, hiện nay có nhiều loại rất tốt như Systane, Genteal, Liposic, Refresh plus… Số lần tra tùy thuộc vào mức độ nặng của bệnh, có thể từ 6 -10 lần, thậm chí nhiều hơn. Trong những trường hợp khộ mắt nặng, có thể dùng dung dịch CyclosporinA 0,05%. Nước mắt nhân tạo không chứa chất bảo quản được sử dụng thường xuyên hơn, bởi lẽ nó giúp điều trị mắt tốt hơn các loại thuốc nhỏ mắt khác và nó cũng chứa rát ít thành phần bổ sung so với các loại khác.
Tránh dùng những loại thuốc nhỏ mắt có tác dụng nhanh đối với hiện tượng đau mắt đỏ. Sở dĩ đạt hiệu quả nhanh như vạy là vì nó làm biến dạng các mạch máu ở kết mạc, không có đầy đủ tính năng tạo độ ẩm, mà chỉ làm phức tạp thêm vấn đề.
Có một giải pháp khác là lấp kín ống dẫn lệ bằng một loại nhựa đặc biệt. Làm như vậy sẽ hạn chế việc mất nước mắt do có sự khống chế dòng hồi lưu của nó. Loại nút đặc biệt trên có thể được sử dụng tạm thời hoặc nó được chế từ chất keo ( collagen) có khả năng thấm hút, hoặc nó được sử dụng trong khoảng thời gian tương đối lâu dài nếu như nó được làm bằng silicon.
BIỆN PHÁP PHÒNG TRÁNH KHÔ MẮT
Để khắc phục bớt chứng khô mắt, trước hết mỗi cá nhân cần thực hiện một phong cách sống đúng chuẩn mực điều này sẽ giúp chúng ta khắc phục được những khiếm khuyết ở căn bệnh khô mắt. ví dụ hàng ngày nên uống 8-10 cốc nước lọc để giúp cơ thể luôn trong trạng thái hyđro hóa và luôn đào thải các chất cặn bã.
Chớp mắt
Luôn tập cho mình thói quen chớp mắt thường xuyên, đặc biệt khi đọc báo, xem tivi, làm việc với máy tính.
Không nên để mắt làm việc quá sức, cường độ làm việc quá lớn trên máy tính, sẽ khiến mắt bạn không chỉ bị khô, mà còn phải điều tiết nhiều, gây nên cảm giác mệt mỏi cho mắt.
Chớp mắt là thói quen tốt, đem lại hiệu quả cao khắc phục chứng khô mắt.
Con số 10 quan trọng
Cứ 10 phút, bạn nên ngưng làm việc trên máy tính.
Hãy nhìn xa với khoảng cách 10m, để giúp mắt thư giãn.
Thời gian nghỉ ngơi
Trong giờ nghỉ, bạn nên đi dạo.
Trong khi đi dạo bạn hãy quan sát các sự vật xung quanh (có trong tự nhiên), không nên xem phim, hay chơi game trong thời gian này.
Đặt máy tính ở vị trí khoa học
Vị trí đặt máy tính có ảnh hưởng phần lớn tới mắt của bạn.
Chính vì thế, phải lựa chọn vị trí khoa học và hợp lý để đặt máy.
Theo các bác sĩ chuyên khoa mắt, đặt máy tính ở chỗ quá nhiều ánh sáng (ánh sáng chói) đều không tốt cho mắt.
Trái lại, nên chọn vị trí hơi tối một chút, ánh sáng chiếu vào vừa phải ( không sáng chói nhưng cũng không tối đen), như vậy bạn sẽ dễ quan sát và mắt không phải điều tiết nhiều.
Khoảng cách hợp lý
Khoảng cách từ màn hình tới mắt, không quá xa, khiến bạn phải ‘căng’ mắt ra để nhìn.
Khoảng cách thích hợp là từ 16 – 24cm, điều này còn phụ thuộc vào thị lực và kích cỡ của màn hình.
Hạn chế sử dụng máy tính
Chỉ sử dụng máy tính khi cần biết, ngoài ra bạn không nên chơi game, coi phim qua máy tính.
Hãy học cách đánh máy tính cũng như những thao tác trên máy tính thành thạo, để hạn chế thời gian mắt phải tiếp xúc với máy tính.
Ánh sáng và mắt
Khi bạn xem tivi không nên tắt điện, bởi bóng tối của căn phòng và ánh sáng của màn hình sẽ gây mỏi mắt. Tốt nhất là có một bóng đèn gần ti vi để nhìn hình rõ hơn và mắt không phải điều tiết.
Khi bạn đọc sách nên dùng loại đèn có chao, chiếu sáng trực tiếp vào trang sách. Nhiều bạn thích nằm giường đọc sách cũng nên có đèn đầu giường, như vậy bạn sẽ không bị mỏi mắt.
Bạn là người làm việc với máy vi tính thường xuyên nên có một bóng đèn chiếu toàn bộ căn phòng, một bóng đèn chiếu thẳng xuống bàn phím.
Ra đường nên có kính bảo vệ mắt tránh bụi bặm và ánh nắng chói chang chiếu vào mắt.
Thực phẩm chống khô mắt
Theo y học hiện đại, những thực phẩm bổ mắt là: thực phẩm chứa vitamin A, -carotene giúp sự nhìn. Thực phẩm chống lão hóa toàn thân, đồng thời ngăn cản hạn chế sự ‘lên lão’ của mắt là: vitamin A, C, E, selen và lutein. Những chất này có trong cá, trứng, thịt, rau, trái cây… nếu chúng ta biết cân đối bữa ăn mỗi ngày.
Vitamin A: có trong gan gà, vịt, heo, cá, trứng gà, trứng vịt lộn, cá chép, sữa…
Các loại chứa -carotene: các loại trái và củ có màu vàng hay đỏ: gấc, cà rốt, đu đủ, bí đỏ, cà chua… Nó còn có trong rau có màu xanh đậm như: rau bồ ngót, dền, bông cải xanh cải bẹ xanh, mồng tơi, rau muống.
Vitamin C: có trong cam, chanh, quýt, bưởi, dâu tây, ổi, nho, thơm, mãng cầu xiêm, măng cụt. Nó còn có trong rau như: mồng tơi, cải bẹ trắng, ớt, hành, cà chua.
Vitamin E: gồm các loại dầu đậu nành, hướng dương, mè, đậu phộng, mầm các loại đậu (giá đậu xanh). Nó có trong các loại hạt, măng tây, sữa, gan động vật và đặc biệt là mỡ cá.
Thực phẩm giầu lutein: gồm bắp (ngô),cải bó xôi, cải xoăn, trứng các loại.
Thực phẩm giàu selen: gồm các hải sản như: cá, tôm, cua, nghêu, sò, ốc, hến. Nó cũng có một ít trong trứng, dầu hướng dương, dầu mè.
Mắt cần được ngủ đủ
Bạn ngủ đủ 7 – 8 giờ một ngày chính là cách giúp mắt hồi phục sau một ngày học tập và làm việc. Khi thức khuya mắt sẽ trũng sâu, khi bạn mất ngủ kéo dài mắt sẽ để lại dấu ấn là quầng thâm ở mi dưới. Khi bạn khỏe mạnh, ngủ đủ giấc, cặp mắt sẽ linh hoạt, có thần hơn. Những bạn chơi game hay làm việc trên máy vi tính nhiều giờ liên tục chính là đang ‘tra tấn’ cặp mắt của bạn.
Hãy nhớ rằng việc điều trị triệu chứng khô mắt là rất quan trọng không chỉ trong việc lập kế hoạch để điều trị đạt hiệu quả tốt đẹp mà còn duy trì khả năng làm việc lâu dài của giác mạc mắt.
