1
Rối loạn giấc ngủ ở người già:
Người cao tuổi bị mất ngủ hay than phiền giấc ngủ trong đêm ngắn dưới 4 giờ, thời gian ngủ không đủ, khó đi vào giấc ngủ nên ngủ rất khuya, hay đi vào giấc ngủ dễ nhưng thức giấc rất sớm, sau đó trằn trọc suốt đêm đến sáng. Ban ngày người bệnh than phiền mệt mỏi, lừ đừ không muốn làm việc gì.
Ngủ không đủ giấc
Nguyên nhân gây mất ngủ là do môi trường xung quanh không yên tĩnh, dùng các chất gây hưng phấn trước khi ngủ như: trà, cà phê, nước ngọt có gas... hay một số loại thuốc như Amphetamin, Methylphenidate... Một số người có thói quen uống ít rượu trước khi ngủ đến khi ngưng đột ngột cũng có thể gây mất ngủ, hay những trường hợp dùng thuốc an thần lâu ngày khi ngưng thuốc đột ngột cũng gây mất ngủ.
Ngoài ra, người cao tuổi hay mất ngủ còn do tình trạng đau mãn tính ở khớp hay cột sống, dị ứng về đêm, khó thở khi ngủ, chứng co giật chân khi ngủ, rối loạn nhịp tim dạng ngoại tâm thu, suy tim, trào ngược thực quản, tiểu đêm nhiều lần, bệnh nội tiết như hội chứng cushing, cường tuyến giáp trạng...
Đảo lộn giấc ngủ
Ở người cao tuổi cũng dễ xảy ra tình trạng đảo lộn giấc ngủ, không ngủ được vào ban đêm mà ngủ vào ban ngày.
Người bệnh không ngủ được vào ban đêm và cả ban ngày cũng bị đảo lộn giấc ngủ. Ban đêm người bệnh rất tỉnh táo, cơ thể làm việc bình thường, trong khi mọi người đang ngủ.
Tình trạng đảo lộn giấc ngủ hay gặp ở người già do rối loạn chức năng hoạt động tại não đang trong quá trình lão hóa hoặc xảy ra sau tai biến mạch máu não hoặc một cơn bệnh nặng...
Việc điều trị để đưa giấc ngủ trở về đêm như bình thường bằng cách không cho người bệnh ngủ vào ban ngày.
Nếu ban đêm không ngủ được, có thể dùng thêm ít thuốc an thần, sau đó giảm liều an thần trong vài ngày đến vài tuần cho đến khi ngủ được bình thường thì ngưng thuốc an thần.
Ở bệnh nhân rối loạn giấc ngủ kéo dài, quá trình khôi phục sức khỏe không được đầy đủ làm cho người bệnh thường xuyên thấy mệt nhọc, yếu đuối và có những triệu chứng khác như bần thần, chóng mặt, hay quên, bi quan, chán ăn... Rối loạn giấc ngủ kéo dài gây ra suy nhược cơ thể, suy nhược thần kinh.
Vì sao người cao tuổi lại hay mất ngủ?
Mất ngủ có thể do nguyên nhân sinh lý hoặc nguyên nhân bệnh lý.
Nguyên nhân sinh lý: mất ngủ ở người cao tuổi là do quá trình lão hóa tự nhiên của con người; làm giảm hiệu quả hoạt động hệ thống kiểm soát nhịp sinh học của cơ thể bao gồm nhịp thức ngủ và làm giảm đi sự thích nghi của người cao tuổi với những thay đổi tác động vào cơ thể con người; làm giảm khả năng duy trì những hoạt động bình thường trước những thay đổi của môi trường, gây rối loạn hoạt động của cơ thể trong đó có giấc ngủ. Melatonin là một loại hormon do thùy sau tuyến yên bài tiết ra và hormon này được gọi là hormon bóng đêm, được bài tiết nhiều về đêm với người cao tuổi; sự bài tiết hormon này bị giảm đi rõ rệt làm tăng nhiệt độ cơ thể, làm giảm đi chất lượng cũng như số lượng của giấc ngủ.
(Ảnh minh họa - Nguồn Internet)
Nguyên nhân bệnh lý
Đối với người cao tuổi có thể mắc nhiều bệnh kèm theo, sử dụng nhiều loại thuốc điều trị các bệnh lý này, người cao tuổi cũng là đối tượng có nhiều yếu tố tâm lý gây ra các bệnh trầm cảm lo âu, vì vậy tỉ lệ gặp mất ngủ càng cao.
Một trong những nguyên nhân gây mất ngủ ở người cao tuổi là chứng ngừng thở khi ngủ và chứng rối loạn vận động chân có chu kỳ khi ngủ, chứng bệnh này tăng lên khi tuổi càng cao. Ngừng thở khi ngủ là sự gián đoạn về thở trong giấc ngủ, chứng này gây ra do sự tắc nghẽn đường thở, đặc biệt phổ biến ở những người cao tuổi mắc chứng béo phì. Những người gặp phải chứng ngừng thở khi ngủ thường dậy về đêm trong tình trạng thở hổn hển, gục đầu xuống giường hoặc đi lang thang trong nhà trong tình trạng ý thức rối loạn. Tình trạng ngừng thở khi ngủ dẫn đến trong ngày người bệnh có cảm giác buồn ngủ, tăng huyết áp và rối loạn nhịp tim, phì đại tim, có thể dẫn đến đột tử, ngoài ra suy tim, rối loạn nhịp tim gây rối loạn thở dẫn đến mất ngủ.
Đau: đặc biệt là đau cơ khớp là lý do phổ biến nhất dẫn đến mất ngủ.
Tiểu đêm: Người cao tuổi thường chức năng thận kém, hay đi tiểu đêm gây mất ngủ. Những bệnh lý thần kinh như là bệnh Parkinson, bệnh Alzheimer dẫn đến mất ngủ.
Bệnh lý tâm thần: bệnh lý trầm cảm, rối loạn lo âu, đặc biệt người cao tuổi có những yếu tố sang chấn tâm lý như là tang tóc, mất đi người bạn đời, bạn thân, nghỉ hưu, sự cô đơn…
Ảnh hưởng của thuốc dùng điều trị bệnh: Người cao tuổi dùng nhiều loại thuốc để điều trị bệnh có thể gây mất ngủ. Thường gặp các loại thuốc ảnh hưởng đến giấc ngủ là theophyline và caffein làm tăng sự thức tỉnh trong đêm và giảm tổng thời gian ngủ, những thuốc bán không cần kê đơn như thuốc ho, thuốc dị ứng, thuốc gây chán ăn có thể chứa caffein. Những người hút thuốc lá bị mất ngủ nhiều hơn những người không hút thuốc vì trong thuốc lá chứa chất nicotin, ảnh hưởng đến giấc ngủ. Một số thói quen không tốt có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ như uống rượu, hay ngủ ngày hoặc hay nằm trên giường đọc sách hoặc xem tivi làm giảm chất lượng giấc ngủ về đêm.
Những biểu hiện của mất ngủ
Biểu hiện của mất ngủ ở người cao tuổi thường là cảm giác mệt mỏi, khó khăn trong việc tập trung vào công việc, không có cảm giác thoải mái, không thể ngủ được, phải mất nhiều thời gian mới có thể đi vào giấc ngủ, thường xuyên thức dậy vào buổi đêm, không thể ngủ trở lại sau khi thức giấc, buồn ngủ vào ban ngày nhưng không ngủ được, đau đầu vào buổi sáng.
Những cách khắc phục tình trạng mất ngủ
Nên tập thể dục, chơi thể thao vào buổi sáng. Cân bằng giữa lao động trí óc, lao động tay chân, thư giãn giải trí. Tạo môi trường tuyệt đối yên tĩnh, không có ánh sáng khi ngủ.
Dùng những yếu tố vật lý cơ thể gây ngủ như tiếng động đều đều, tiếng mưa rơi, tiếng lá xạc xào, tiếng hát ru... Chủ động thư giãn cơ thể không suy nghĩ miên man tập trung vào nhịp thở, đếm số 1, 2, 3 để tự gây ức chế ở vỏ não, làm cho cơ thể dễ chìm vào giấc ngủ. Ngoài ra, nên điều trị các bệnh khác như đau nhức, dị ứng, bệnh tim mạch...
Cần chú ý trong việc tạo giấc ngủ bằng thuốc an thần, tùy theo kiểu mất ngủ, thầy thuốc sẽ chọn những loại thuốc thích hợp, không nên tự dùng thuốc ngủ, dễ làm cho cơ thể bị nghiện, thậm chí bị ngộ độc thuốc ngủ.
(St)
