Bạn có thể không lạ với hình ảnh người mới 30 tuổi đã tóc bạc đầy đầu. Phải chăng họ già sớm, máu xấu hay là dấu hiệu bệnh tật? Cùng tìm hiểu các nguyên nhân tóc bạc sớm!

Nguyên nhân tóc bạc sớm.

Trước hết, chúng ta cần tìm hiểu sơ lược về quá trình phát triển của sợi tóc và sự hình thành màu tóc.

Vòng đời của một sợi tóc trải qua các bước: phát triển, thoái triển và nghỉ ngơi. Giai đoạn phát triển kéo dài khoảng 3- 6 năm; ở giai đoạn này sợi tóc mọc nhanh, cứ 3 ngày thì dài được khoảng 1mm. Giai đoạn thoái triển là bước trung gian trước khi sợi tóc vào giai đoạn nghỉ ngơi, kéo dài 2 đến 3 tuần; từ giai đoạn này sợi tóc không còn mọc dài thêm nữa. Sau 1 đến 3 tháng nghỉ ngơi, sợi tóc sẽ bị sợi tóc mới hình thành đẩy ra khỏi da đầu. Sợi tóc rụng ra khi chúng ta chải đầu, gội đầu chính là những sợi tóc ở giai đoạn nghỉ ngơi này. Vòng đời của sợi tóc ảnh hưởng đến mức độ tích tụ màu của nó.

Sợi tóc bản thân nó không có màu. Màu tóc mà chúng ta thường nói đến như đen, nâu, vàng, hung... là do các tế bào tạo chất có màu sắc, trong chuyên môn gọi là tế bào sắc tố và chất có màu (sắc tố) này được gọi là melanin. Các tế bào sắc tố phân tán rải rác trong da, riêng tại các nang lông (nơi sợi tóc mọc ra), các tế bào này tập trung nhiều hơn. Sắc tố khi được sản xuất sẽ được chứa trong các túi đựng trước khi đổ vào các tế bào sừng được hình thành khi sợi tóc (hay lông) mọc, từ đó tạo nên màu của sợi tóc.

Vậy màu tóc có ý nghĩa gì? Các nghiên cứu cho thấy màu tóc không có nhiều tác dụng trong bảo vệ da khỏi tác hại của tia cực tím, mà việc bảo vệ này phụ thuộc chủ yếu vào độ dày của tóc và sắc tố của da.

Ngày nay, màu tóc đóng vai trò tâm lý là chính - nó thường được xem là biểu hiện của tình trạng sức khỏe sinh sản và năng lực của mỗi người. Màu tóc tạo ra sự hấp dẫn giới tính, chẳng hạn người ta thấy đàn ông thường thích những cô gái có tóc đen tuyền (ở Việt Nam ta) hay tóc vàng (xứ Tây, và có lẽ là khuynh hướng ở Việt Nam cùng với phong trào nhuộm tóc). Người ta cũng thấy ở một loài khỉ, những con lãnh đạo, được xem là trưởng lão, trong nhóm là những con có tóc và lông bạc. Điều này cũng phần nào đúng ở người. Tóc bạc có thể xem là dấu hiệu của sự thông thái, khôn ngoan. Tuy nhiên, lại có một cách nghĩ khác, và có phần phổ biến hơn: tóc bạc là biểu hiện của tuổi già và giảm khả năng sinh sản. Đây cũng chính là lý do nhiều người nhuộm tóc để che giấu sự già về mặt sinh học của mình - nếu họ thực sự già; hoặc để người đối diện không hiểu nhầm về tuổi tác của họ - nếu chẳng may tóc họ bị bạc sớm.

Tóc bị bạc khi lượng melanin được sản xuất ở nang tóc giảm. Ở người càng lớn tuổi, vòng đời sợi tóc càng trở nên ngắn. Tóc càng rụng sớm, tế bào sắc tố càng làm việc ít hơn. Thời điểm tóc bắt đầu có sợi bạc thường vào cuối những năm 20 tuổi và thường khó nhận biết; nhưng thời điểm này ở từng người rất khác nhau, phụ thuộc chính vào yếu tố di truyền. Tóc được xem là bạc sớm khi xảy ra trước 30 tuổi ở người châu Á, hoặc 50% số tóc bị bạc trước 50 tuổi. Theo bạn nói, tóc bạn bị bạc nhiều ở tuổi 44 nên cũng có thể xem là bạc sớm.

Yếu tố di truyền mang tính quyết định cho thời điểm và tốc độ tóc bạc. Đây cũng là yếu tố chúng ta không thể thay đổi được. Thời điểm tóc chúng ta bắt đầu bạc có liên quan chặt chẽ với thời điểm cha mẹ, ông bà chúng ta bắt đầu bạc tóc.

Như vậy, về mặt cơ bản, bạn không thể thay đổi được tình trạng tóc bạc của mình. Tuy nhiên, những yếu tố về mặt tinh thần, tâm lý, nhất là stress cũng đã được chứng minh có liên quan ít nhiều đến mức độ tóc bạc. Lo lắng hay xúc động, bi quan, mất ngủ làm tăng tốc độ bạc tóc. Do đó bạn nên tạo cho mình một lối sống thật trong lành về mặt tinh thần, điều này cũng giúp ích cho bệnh mà bạn đang dùng thuốc. Hút thuốc lá cũng khiến tóc bạc sớm gấp 4 lần người không hút, có lẽ do nicotin trong thuốc lá gây co mạch máu nang lông làm hạn chế cung cấp máu và oxy đến nang lông.

Việc thiếu một yếu tố dinh dưỡng nào đó gây bạc tóc thường rất hiếm gặp ở người bình thường, mà hầu như chỉ gặp ở người có khiếm khuyết về di truyền dẫn đến bất thường về chuyển hóa trong cơ thể, hoặc ở người suy dinh dưỡng rất nặng. Thí dụ cho trường hợp này là bệnh tiểu ra chất phenylketone do bất thường về gen, dẫn đến không chuyển được chất phenylalanine thành tyrosine, mà tyrosine là chất thiết yếu để tạo sắc tố da và lông. Hoặc bệnh suy dinh dưỡng thể Kwashiokor với tình trạng thiếu chất đạm kéo dài dẫn đến cơ thể không tổng hợp được sắc tố. Thiếu máu ác tính do thiếu vitamin B12 cũng được chứng minh là gây bạc tóc.

Nhuộm tóc là cách thông thường được áp dụng, vì hiệu quả trông thấy tức thì. Tuy nhiên, thuốc nhuộm tóc là hóa chất và người ta nghiên cứu thấy rằng nhuộm tóc từ một lần trở lên trong tháng khiến tăng nguy cơ ung thư bàng quang lên gấp 2 lần. Một số thuốc nhuộm tóc cũng làm tăng nguy cơ ung thư máu. Do đó, bạn chỉ nên nhuộm tóc những khi nào thật cần thiết, tránh dùng những thuốc có màu quá đậm và gội đầu thật kỹ để thuốc không sót lại trên da đầu.

Bạn có thể áp dụng cách chữa bạc tóc sớm theo y học cổ truyền bằng hà thủ ô. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý cách thực hiện bài thuốc. Hà thủ ô nên dùng là loại hà thủ ô đỏ, áp dụng phương pháp “cửu chưng cứu sái”: ngâm...

Hiện tượng tóc bạc sớm: Lý giải ở góc độ y khoa

- Bác sỹ có cho rằng, sớm bạc tóc là một loại bệnh?
- Bác sỹ Dương Bích Liên: Sớm bạc tóc không thể cho là một loại bệnh, phải tuỳ trường hợp mà nhận xét, nếu do gene di truyền thì không thể coi như bệnh, còn nếu do thiếu hụt dinh dưỡng dẫn đến tóc bạc sớm thì thuộc về dấu hiệu bệnh, cần trị liệu.
Tóc từ đen chuyển màu trắng, thông thường do chức năng tế bào sắc tố của sợi tóc suy yếu không thể sản sinh được hạt sắc tố. Người bình thường từ 35 tuổi, tế bào sắc tố tóc bắt đầu suy yếu, tóc bị bạc. Còn người 20 tuổi mà tóc đã bạc, thì mới xem xét như bệnh lý.
- Sớm bạc tóc có phải là dấu hiệu lão hoá?

- Nếu tóc bạn bạc sớm do di truyền thì không phải là tiêu chí để đánh giá sự lão hoá, còn nếu vì chức năng dinh dưỡng cơ thể rối loạn mà trong đông y cho rằng can thận suy yếu, tinh huyết thiếu hụt, thì đó là biểu hiệu các cơ quan trong cơ thể bạn bắt đầu “già” đi.

- Tây y cho rằng, tóc bạc sớm liên quan đến nhân tố như tinh thần quá căng thẳng, não làm việc quá độ?
- Thực tế, có nhiều điểm tương đồng trong việc lý giải tóc bạc sớm của đông y và tây y. Chẳng hạn, căng thẳng tinh thần thuộc về tình trạng tâm trí không được điều hoà, dẫn đến u uất mà phát hoả, và xuất hiện hiện tượng bệnh “huyết nhiệt” (máu nóng) trong đông y. Còn dùng não quá độ trong đông y chính là hiện tượng suy nghĩ lao lực, dễ hại tâm tỳ (hại tâm huyết, hại tỳ khí); từ đó dẫn đến khí huyết thiếu hụt, tóc bị mất đi sự nuôi dưỡng. Những lý giải trên bất luận là của đông y hay tây y đều là nguyên nhân bệnh bạc tóc sớm thường gặp.

- Có người từ mười mấy tuổi đã có tóc bạc, có người lại từ khoảng 20-30 tuổi, và bạc nhiều ít khác nhau, nguyên nhân gì gây nên?
- Với mỗi người biểu hiện bạc tóc không giống nhau, người bình thường dù ở lứa tuổi nào cũng có thể có vài sợi tóc bạc, nếu không có hiện tượng bạc tóc nhiều hoặc có xu hướng tăng lên thì không gọi là mắc chứng sớm bạc tóc. Hơn nữa, những vấn đề như dinh dưỡng bất hợp lý, bệnh bạch tạng, bệnh bạch biến rối loạn miễn dịch, bệnh về tuyến yên cũng có thể khiến tóc đổi màu trắng. Ngoài dựa vào tuổi tác còn cần kết hợp với triệu chứng riêng biệt hoặc tiền sử bệnh từ trước của bệnh nhân để chẩn đoán.

- Ăn nhiều thực phẩm màu đen giúp tóc lâu bạc hơn, điều này có đúng không?
- Trên góc độ của đông y, thực phẩm màu đen có công dụng bổ thận ích tinh, mà những người bạc tóc sớm thường là người can thận tinh huyết suy nhược. Tuy nhiên, lý luận nào cũng có tính điều kiện nhất định, không thể bao quát mọi trường hợp mắc chứng tóc sớm bạc.
Đối với thực phẩm, những vi lượng nguyên tố, vitamin, tyrosine có quan hệ mật thiết với sắc tố của tóc. Vì thế, để có mái tóc đen và khoẻ, bạn nên bổ sung nhiều thực phẩm chứa sắt và đồng như gan, nấm, rong biển, vừng, các loại thực phẩm hạt; bổ sung vitamin nhóm B như các loại đậu, rau xanh; bổ sung tyrosine bằng các thực phẩm như cá, thịt. Đặc biệt, nên có chế độ dinh dưỡng hợp lý, đa dạng, không cần “chạy theo” các thực phẩm có màu đen.

Nguyên nhân bạc tóc sớm

Chồng tôi năm nay 37 tuổi mà tóc đã bạc gần hết. Bác sĩ cho cháu hỏi, nguyên nhân nào khiến tóc chồng tôi bạc sớm thế? Có thuốc nào uống để tóc đen lại không?

Lê Thu Vân (Hải Dương)

Màu đen của tóc là biểu hiện của sức khỏe tốt, tinh thần thoải mái, nội tiết cân bằng, cơ thể được cung cấp đầy đủ các yếu tố vi lượng như đồng, kẽm... Ngoài 40 tuổi tóc mới bắt đầu xuất hiện các dấu hiệu lão hóa như bạc màu, sợi tóc thô hoặc mảnh đi... Tuy nhiên, có nhiều người tuổi còn trẻ, sức khỏe tốt mà tóc lại bạc, thậm chí bạc trắng cả đầu. Những trường hợp này y học gọi là chứng tóc bạc sớm. Cho đến nay vẫn chưa tìm được nguyên nhân cụ thể gây bạc tóc sớm. Các nhà khoa học cho rằng, có thể các yếu tố sau dẫn đến bạc tóc ở người trẻ: di truyền, rối loạn nội tiết, dinh dưỡng kém, làm việc đầu óc nhiều, hay bị căng thẳng thần kinh... Bạc tóc sớm là một bệnh lành tính, không gây rối loạn cảm giác, không đau đớn, không gây biến chứng, chỉ đơn thuần ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Vì thế, người bệnh không cần lo lắng mà ảnh hưởng đến sức khỏe. Hiện nay do chưa tìm ra nguyên nhân gây bệnh nên cũng chưa có thuốc đặc trị chứng tóc bạc sớm. Các thuốc nếu dùng chủ yếu vẫn là thuốc bổ, các vitamin nhóm B, E hay một số vị thuốc bắc như hà thủ ô... Bên cạnh việc dùng thuốc, người bạc tóc nên có chế độ dinh dưỡng cân bằng, tránh thức khuya, tư tưởng thoải mái để tóc không bạc thêm.

Tóc bạc sớm do máu xấu?

Thông thường, ở tuổi trên dưới 50, hiện tượng tóc bạc bắt đầu xuất hiện và bạc dần cho đến khi mái đầu trở nên bạc trắng hoàn toàn.

Nguyễn Văn Hòa (Yên Bái)

Bên cạnh đó còn có nguyên nhân: do gen di truyền, trong gia đình có người thân - ông bà, bố mẹ ta bị thì sẽ có khả năng bạc tóc nhiều hơn;không đảm bảo chế độ ăn uống thiếu hoặc là do khả năng cơ thể hấp thụ kém các chất đồng, sắt, kẽm... các loại vitamin B6, PP... cũng là một nguyên nhân gây tóc bạc sớm.

Do vậy, khi ở tuổi 30 mà tóc đã bạc nhanh là nguyên nhân do hút thuốc lá, thức khuya, stress,… thì bạn nên bỏ thuốc và cố gắng cân bằng cuộc sống, có thể dùng hà thủ ô, đậu đen…. Theo hướng dẫn của bác sĩ Đông y. Đối với nguyên nhân khác bạn cần đến cơ sở y tế để khám và điều trị.

(St)