Suy tim, một hội chứng thường gặp ở người cao tuổi, có tỷ lệ mắc và tử vong cao. Đây là tình trạng tim mất khả năng giữ được cung lượng thích hợp để đáp ứng những nhu cầu về chuyển hóa trước các trạng thái hoạt động khác nhau của cơ thể.

Biểu hiện lâm sàng của suy tim tùy thuộc tốc độ suy tim nhanh hay chậm, nguyên nhân suy tim và tuổi của người bệnh. Các dấu hiệu của giảm cung lượng tim bao gồm cơ thể mệt mỏi, mất khả năng gắng sức, giảm tưới máu ngoại vi. Sự suy sụp cung lượng tim và tăng sức cảm ngoại vi làm người bệnh khó thở, phù các chi, tăng áp lực tĩnh mạch cảnh, tràn dịch đa màng (màng tim, màng phổi, màng bụng), gan to. Tăng cấp thể tính thất trái và áp lực tĩnh mạch phổi gây phù phổi cấp. Xét nghiệm máu thấy tăng urê, creatium giảm natri và tăng men chuyển hóa của gan. Trên phim X-quang, bóng tim to và sự thay đổi phân phối máu tại hệ thống mạch máu phổi. Sự suy giảm chức năng thất trái phát hiện được qua siêu âm tim.

Nguyên nhân gây suy tim

Bệnh van tim do thấp,tăng huyết áp, suy tuần hoàn vành với tổn thương chức năng cơ tim.

Các nguyên nhân khác là: Bệnh cơ tim nguyên phát, bệnh màng ngoài tim... Suy tim có cung lượng tim cao xảy ra trong thiếu máu nặng, cường chức năng tuyến giáp (nhiễm độc thyroxin) hoặc thiếu vitamin B1. Tùy theo nguyên nhân, tim có thể giãn to, hoặc không giãn.

Nguyên tắc điều trị suy tim

Là điều trị các tác nhân thúc đẩy bệnh tiến triển, điều trị suy tim là điều trị các tác nhân thúc đẩy bệnh tiến triển, điều trị tình trạng ứ nước và natri, cải thiện tối ưu chức năng co bóp cơ tim, giảm gánh nặng đối với tim và giảm ứ trệ tuần hoàn phổi và tĩnh mạch đại tuần hoàn. Quan trọng là phải theo dői các thông số: Cân nặng, mạch, huyết áp, lượng nước đưa vào và lượng nước tiểu.

Suy tim là bệnh thường gặp ở người cao tuổi

Chế độ sinh hoạt bảo đảm điều trị suy tim không dùng thuốc bao gồm:

- Hạn chế hoạt động thể lực và nghỉ tại giường. Sau khi bệnh ổn định, phục hồi chức năng và luyện tập vừa sức có hướng dẫn thận trọng, có thể cải thiện được chức năng tim. Các chấn động tâm lý có thể làm suy tim nặng lên và phải được giảm bớt.

- Giảm cân nặng ở người béo. Tuy nhiên, cần giữ mức hấp thu năng lượng cần thiết ở người suy tim nặng hợp lý để ngừa suy kiệt do suy tim. Hạn chế dùng nước và muối ăn. Ngừng các thuốc làm giảm co bóp cơ tim như chẹn giao cảm bêta, verapamim. Bỏ thói quen uống rượu, hút thuốc.

Các tác nhân dược lý đặc hiệu điều trị suy tim gồm:

+ Thuốc lợi tiểu: Cải thiện được các triệu chứng của suy tim nhẹ và vừa. Theo dői nhiều lần cân nặng và lượng nước ra cơ thể. Các thuốc lợi tiểu thường dùng trong điều trị suy tim: Hypothiazit, lasix, triamteren.

+ Glycozi trợ tim: làm tăng co bóp cơ tim do ức chế hoạt động ở màng tế bào cơ tim của men ATPase lên natri - kali. Digoxin là thuốc thường dùng, rất hữu hiệu trong điều trị suy tim có kčm theo hoặc gây ra bởi rung nhĩ hoặc cuồng động nhĩ, giảm thất trái và suy sụp chức năng tâm thu. Ở người suy tim mạn tính dùng digoxin, phân số tống máu tăng lên và khả năng gắng sức được cải thiện. Khoảng cách giữa liều điều trị và liều độc của digoxin hẹp, nên nhất thiết phải theo dői chặt chẽ khi dùng thuốc.

+ Thuốc giãn mạch: Cải thiện rő rệt chức năng bơm máu của tim. Ở người bệnh có hở van tim, suy tim do tăng huyết áp, suy tim có tăng sức cảm ngoại vi là những đối tượng có nhiều khả năng đạt kết quả tốt với các thuốc giãn động mạch. Hiệu quả cũng như độc tính của thuốc giãn mạch tùy thuộc vào thể tích tuần hoàn trong mạch và tiền gánh, nếu tiền gánh bình thường hoặc giảm, điều trị giãn mạch gây hạ huyết áp khi đứng và tăng protein niệu ngoài thận.

Cần đặc biệt chú ý ở người có cung lượng tim bị kìm hãm (thí dụ: hẹp van động mạch chủ) hoặc có suy chức năng tâm trương (ví dụ ép tim do tràn dịch) thuốc giãn mạch thường có chống chỉ định dùng.

Hiện các thuốc giãn mạch được công nhận chính thức trong điều trị suy tim thường dùng là: Captopril, enalapril. Thuốc có tác dụng làm giảm rő rệt các triệu chứng suy tim, cải thiện khả năng gắng sức và nâng cao khả năng lao động. Captopril làm tim bớt to và cải thiện huyết động trong suy tim trái do nhồi máu cơ tim trước vách. Khi dùng thuốc giãn mạch phải theo dői sát huyết áp, lượng nước tiểu và chức năng thận.