Ăn kiêng cho người bị sỏi thận

Chế độ ăn uống, kiêng kị cho người bị mắc bệnh Sỏi thận

Chế độ ăn uống cho người bị sỏi thận rất đa dạng, phụ thuộc vào thành phần của sỏi. Tuy nhiên, một nguyên tắc chung nhất là phải uống không dưới 2 lít nước mỗi ngày

Sỏi thận là căn bệnh thuộc đường tiểu - sinh dục phổ biến thứ 3 sau các bệnh viêm nhiễm và tuyến tiền liệt. Nguyên nhân gây bệnh là do rối loạn trao đổi chất khoáng, những cái lẽ ra phải tan lại không tan mà kết tủa và tích tụ trong cơ thể, dần dần hình thành sỏi.

Chế độ dinh dưỡng bất cân bằng, uống ít nước và sử dụng một số dược phẩm như vitamin D, canxi, sulphanilamid, ascorbic (hơn 4g mỗi ngày) có thể gây bệnh. Hậu quả là thành phần hóa học của nước tiểu bị thay đổi, chủ yếu là sự gia tăng lượng chất làm nước tiểu bị tinh thể hóa. Các loại thức ăn có nhiều axit nước tiểu (thịt, gan, cật, rượu đỏ); nhiều axit oxalic (thịt gà, gan, gạo, đậu, ca cao, cà phê, rau cần tây, rau bina, bắp cải, cải củ) làm tăng khả năng hình thành sỏi. Nước cứng có nhiều muối canxi, thức ăn cay và chua nâng cao độ axit trong nước tiểu cũng thúc đẩy tạo sỏi.

Thành phần sỏi

Sỏi thận hình thành từ một số chất liệu và việc nắm rõ các thành phần này sẽ giúp lựa chọn đúng chiến thuật điều trị, thuốc thang và cách ăn kiêng. Đa số sỏi có thành phần oxalat (một dạng muối của axit oxalic) và phosphat (từ axit phosphoric). Sỏi urat từ axit uric ít gặp hơn. Hàm lượng phosphat trong nước tiểu phụ thuộc vào chế độ dinh dưỡng, và tăng lên khi đói, thiếu vitamin D hoặc khi tuyến yên hoạt động nhiều. Thành phần sỏi được xác định dựa vào kết quả phân tích nước tiểu.

Bệnh sỏi thận có thể diễn ra một cách âm thầm và chỉ thể hiện khi đã có sỏi trong thận. Khi cát hay sỏi bắt đầu di chuyển trong cơ thể, người bệnh bắt đầu thấy đau. Cơn đau thường bắt đầu ở vùng thắt lưng, sau đó di chuyển xuống bụng, bẹn và đùi. Khi cử động hay thay đổi tư thế sẽ xuất hiện cơn đau thắt ở vùng eo, có thể đi kèm rối loạn tiểu, thân nhiệt tăng, khó chịu, buồn nôn, ra mồ hôi lạnh và sình bụng.

Khi sỏi xuống đến phần dưới của đường tiểu, người bệnh hay buồn đi tiểu. Nếu sỏi chặn toàn bộ thiết diện trong đường tiểu thì nước tiểu bắt đầu tích tụ trong thận, gây ra các cơn đau sỏi thận. Giai đoạn này có thể xuất hiện máu trong nước tiểu, nhất là khi có cơn đau mạnh hay lao động nặng. Có khi sỏi được thải ra cùng nước tiểu. Khi thấy cảm giác khó chịu ở vùng eo dù không nặng cũng cần nhanh chóng đến khám bác sĩ tiết niệu.

Các thực phẩm nên tránh khi bị sỏi

1. Các loại thịt và thịt gia cầm: Giảm lượng thịt bò, thịt gia cầm và cá vì đây là những thực phẩm rất giàu protein. Nhiều protein trong chế độ ăn uống sẽ khiến lượng oxalate trong nước tiểu tăng lên, hình thành các loại sỏi.

2. Một số loại rau quả: Trong khi cố gắng để loại bỏ các loại thực phẩm có chứa oxalate từ thịt thì cũng lưu ý một số loại rau quả có thể là “tòng phạm” gây nên sỏi thận. Ví như rau bina được cho là tạo nhiều oxalat nhất.

Ngoài ra, các loại thực phẩm khác có chứa oxalate bao gồm các loại đậu, củ cải đường, dâu, cam, sô-cô-la, cà phê và đậu phộng.

3. Muối: Bạn nên cố gắng ăn nhạt vì những nghiên cứu cho thấy việc giảm lượng muối trong chế độ ăn cũng có thể cắt giảm lượng oxalate trong nước tiểu

Ngoài ra cần giảm thức ăn có hàm lượng canxi cao, axit ascorbic và oxalat, sản phẩm sữa, pho mai, chocolate, rau xanh, trà đặc, đậu phộng. Hạn chế muối và mỡ

Chế độ dinh dưỡng cho người sỏi thận

Phương pháp đa năng và đơn giản nhất để phòng ngừa hình thành sỏi thận là pha loãng nước tiểu, do đó cần uống nhiều nước, để mỗi ngày thải ra khoảng 2-2,5 lít nước tiểu. Tuy nhiên, biện pháp này không thích hợp với người mắc bệnh tim mạch.

Thực phẩm nên ăn khi bị sỏi thận

1. Canxi: Ban đầu nhiều người nghĩ rằng sự gia tăng đáng kể mức tiêu thụ can-xi trong chế độ ăn uống sẽ làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận. Tuy nhiên, điều này giờ đây đã chứng minh là không chính xác.

Thực tế, việc “nạp” các thực phẩm chứa can-xi chủ yếu là từ các sản phẩm chế biến từ sữa như phô mai, sữa và sữa chua… giúp giảm nguy cơ hình thành sỏi thận.

2. Uống nhiều nước: Uống nhiều nước giúp thanh lọc cơ thể. Với những người bị sỏi thận, các chuyên gia y tế khuyên nên uống ít nhất 3 lít nước mỗi ngày. Điều này sẽ giúp thải lọc những viên sỏi nhỏ hoặc các chất dư thừa trong thận mà có thể hình thành sỏi.

Chế độ ăn kiêng cho bệnh sỏi thận

Nếu bạn bị sỏi thận, có thể bạn phải ăn theo một chế độ khác. Trước hết, bác sỹ sẽ làm xét nghiệm để xác định sỏi thận của bạn thuộc loại gì, từ đó, mới quyết định chế độ ăn kiêng phải thay đổi như thế nào.
Sỏi thận là gì?
Sỏi thận là một khối cứng hình thành từ những kết tinh trong nước tiểu. Phần lớn, những chất hoá học sẵn có trong nước tiểu sẽ tự ngừng việc hình thành sỏi thận.
Có phải các loại sỏi thận đều giống nhau?
Không. Loại sỏi thận phổ biến là từ can-xi và oxalate; việc điều trị sỏi thận phụ thuộc vào loại sỏi thận là gì.
Liệu có chế độ ăn kiêng nào giúp ngăn ngừa việc hình thành sỏi thận?
Đôi khi, ăn theo một chế độ ăn kiêng cũng đã ngăn chặn được việc hình thành sỏi, nhưng cũng có lúc phải kết hợp ăn kiêng và dùng thuốc hoặc các biện pháp chữa trị khác.
Cần theo chế độ ăn kiêng nào?
Bạn cần phải thay đổi lượng muối, can-xi, oxalate, protein, kali và lượng nước.
Nếu bị sỏi thận dạng can-xi. Cần ăn theo thực đơn thế nào? Có cần tránh các thực phẩm có hàm lượng Can-xi cao?
Nếu bị sỏi thận dạng can-xi, bác sỹ có thể yêu cầu bạn giảm lượng muối trong khẩu phẩn ăn. Lượng muối thừa sẽ làm lượng can-xi trong nước tiểu nhiều hơn, bạn sẽ có nguy cơ bị hình thành thêm những viên sỏi khác trong thận. Bác sỹ có thể sẽ khuyên bạn hạn chế lượng muối ở mức 2,000-3,000 milligram/ngày. Bạn có thể không cần hạn chế quá mức lượng can-xi trong bữa ăn, nhưng điều quan trọng bạn cần biết lượng can-xi cần thiết cho cơ thể bạn là bao nhiêu và cân bằng lượng can-xi cần dùng, vì nếu ăn theo một chế độ ăn ít can-xi trong một thời gian dài có thể làm xương bị tổn thương, hoặc bị bệnh loãng xương.
Nếu bị sỏi oxalate, cần ăn kiêng ra sao? Có cần tránh thực phẩm có hàm lượng oxalate cao?
Nếu bạn bị sỏi thận dạng oxalate, một số nghiên cứu đã cho thấy rằng, giảm lượng thực phẩm chứa oxalate cao có thể tránh được việc hình thành sỏi oxalate khác. Những thực phẩm có hàm lượng oxalate cao là: đậu phộng, trà, cà-phê hoà tan (uống nhiều hơn 8 ounce/ngày), đậu, các loại quả mọng như dâu tây, qủa mâm xôi, sô-cô-la, cam, đậu phụ, khoai lang, bia tươi. Vì sỏi có thể gồm cả can-xi và oxalate, nên bạn cũng có thể cần ăn kiêng thức ăn chứa nhiều can-xi như khi có sỏi thận dạng can-xi.

Bác sỹ nói cần uống nhiều nước, vậy “nhiều” nghĩa là bao nhiêu? loại nước uống gì có cần quan tâm không?

Để giảm nguy cơ hình thành sỏi mới, bạn cần uống nhiều nước, khoảng 3-4 lít nước trong một ngày. Vào mùa hè trời nóng, bạn có thể phải uống nhiều hơn để bù lượng nước mất đi do mồ hôi. Uống nhiều nước giúp lượng nước tiểu có nhiều hơn và lượng nước tiểu cô đọng ít hơn, nên giảm nguy cơ hình thành sỏi mới. Bạn cần uống chủ yếu là nước trắng.

Ngoài ra cần làm gì thêm để phòng ngừa việc hình thành sỏi mới?

Giảm lượng protein từ động vật cũng là một cách tránh hình thành sỏi mới. Protein từ động vật có trong thịt bò, thịt gà, thịt lợn, cá và trứng. Mọi người thường cần 4-6 ounce lượng protein trong thực phẩm, và khoảng 3 cốc sữa mỗi ngày. Kiểm tra lại với bác sỹ để biết chính xác lượng protein bạn cần là bao nhiêu.

Dùng Vitamin bổ sung có tốt hơn hay có hại gì không?

Các Vitamin nhóm B (bao gồm thiamine, riboflavin, niacin, B6 và B12) không có ảnh hưởng gì đến người bị sỏi thận. Tuy nhiên, nếu bạn dùng Vitamin C hay Vitamin D thì cần hỏi ý kiến bác sỹ, cũng như dùng dầu gan cá hoặc các khoáng chất bổ sung khác cũng cần theo đơn của bác sỹ vì những loại này có thể tăng nguy cơ hình thành sỏi.

Mùa nắng nóng coi chừng sỏi thận

Sỏi thận là gì? Sỏi thận là tình trạng một hoặc nhiều viên sỏi kết tụ nơi thận hoặc đường tiểu ngăn trở việc bài tiết nước tiểu.  Sỏi thận có thành phần những cặn bã trong nước tiểu bao gồm một số chất khoáng, phổ biến nhất là những hổn hợp có chứa calci, oxalat hoặc acid uric.

Tại sao bệnh xảy ra nhiều vào lúc nắng nóng? Sự lắng đọng và kết tủa dần dà của sỏi xảy ra  qua thời gian dài không riêng gì mùa nóng.  Tuy nhiên, vào mùa nầy, lượng nước mất qua đường mồ hôi nhiều, cơ thể có khuynh hướng thiếu nước, nước tiểu đậm đặc hơn nên dễ có khuynh hướng tạo sỏi và những viên sỏi đang tồn tại cũng dễ phát triển.
Làm sao biết mình bị sỏi thận? Sỏi thận thường không được phát hiện cho đến khi xảy ra những cơn đau quặn thận rất dữ dội ở vùng lưng và  bụng dưới và khi bệnh được xác định thông qua hình chụp X quang hay siêu âm. Đôi khi người bệnh có kèm theo một số dấu hiệu khác như nước tiểu có máu, sốt, ớn lạnh, nôn mửa.
Nguyên nhân gây ra sỏi. Sỏi thận được tạo thành khi hội đủ những yếu tố (1) Lượng nước tiểu ít (2) Nước tiểu có nồng độ cao một số chất có khuynh hướng lắng đọng như  oxalat, calci, acid uric. (3)  Không có đủ những chất có khả năng hoà tan những chất nầy để ngăn ngừa sự kết tủa.
Diệp hạ châu chữa sỏi thận. Từ lâu, kinh nghiệm dân gian đã biết sử dụng một số loại thảo dược để chống kết tụ sỏi, thậm chí tán sỏi, phổ biến và dễ tìm nhất là Diệp hạ châu (DHC).  DHC có tác dụng lợi tiểu, giãn cơ và  có thể làm bể hoặc bào mòn những tinh thể calcium oxalate  trong chứng sỏi thận[i].  Mỗi ngày dùng khoảng 2 lít nước sắc DHC với khoảng từ 16 đến 24g DHC phơi khô.
Đu đủ xanh chữa sỏi thận. Kinh nghiệm dân gian nhiều nơi trên thế giới đã sử dụng quả đu đủ xanh để chữa sỏi thận.  Chọn quả đu đủ còn xanh cỡ bằng nấm tay vừa ăn đủ 1 ngày. Cắt  đôi, bỏ hột.  Thêm 1 chút muối hấp cách thuỷ ăn hết trong 1 ngày. Ăn liên tục 7 ngày.  Cơ chế tác dụng chưa rõ.  Tuy nhiên, nhiều người sử dụng đều cho kết quả tốt. Sau 7 ngày, siêu âm không còn thấy sỏi.
Uống nước chanh. Gần đây, một số  nghiên cứu của phương tây đã cho thấy dịch chiết quả chanh có thể cung cấp citrate, hoạt chất có khả năng hoà tan nhiều hợp  chất  có khuynh hướng kết tủa  thành sỏi thận.  Một nghiên cứu[ii]  tại  Trung Tâm Sỏi Thận Tổng Hợp  trường Đại học California ở San Diego vừa cho biết  uống nước chanh hàng ngày là 1 phương pháp đơn giản  để phòng chống sỏi thận.  Theo Tiến sĩ Roger L. Sur, Giám Đốc Trung Tâm, uống 120ml nước cốt chanh pha với với 2 lít nước mỗi ngày đã giảm tỉ lệ tạo sỏi  từ 1 xuống còn 0,13 viên ở những bệnh nhân đã bị sỏi thận.
Trước đây, 1 nghiên cứu[iii]  của các nhà khoa học  Trường Đại học Duke cũng cho thấy uống nước chanh có vai trò ngăn chận việc tái phát sỏi thận.  Trong thử nghiệm nầy, 12 bệnh nhân sỏi thận được cho dùng thêm nước chanh trong chế độ ăn uống hàng ngày trong 4 năm.  Kết quả cho thấy những người nầy đã giảm đi hiện tượng phát triển sỏi và không ai trong số nầy phải dùng thêm thuốc để điều trị sỏi trong suốt thời gian trên.

Thông thường những viên sỏi có đường kính dưói 5 mm có thể tự đào thải qua đường tiểu.  Do đó, nếu không có những biểu hiện bế tắc, không gây ứ nước ở thận, không viêm nhiễm người bệnh chỉ cần uống  nhiều nước, nhất là nước chanh cũng đủ ngăn chận sỏi phát triển.  Mỗi ngày nên uống khoảng 2 lít nước chanh.  Tuy nhiên, không nên làm dụng đường để tránh làm tăng nguy cơ các chứng béo phì, tim mạch, tiểu đường.

Có nên kiêng cữ trong ăn uống? Theo sự thống nhất của nhiều chuyên gia về tiết niệu, ngoài việc uống nhiều nước, người bị sỏi thận chỉ cần giảm muối và tránh ăn quá nhiều chất đạm. Muối ăn gia tăng nguy cơ lắng đọng sỏi. Do đó, người bệnh cần lưu ý tránh những thực phẩm công  nghiệp có hàm lượng muối cao và giảm muối trong nêm nếm.  Ăn nhiều đạm vừa buộc Thận phải làm việc quá sức vừa làm gia tăng một số chất cặn bã có khuynh hướng  lắng đọng trong nước tiểu.  Do đó, người bị sỏi thận không nên ăn quá 100g chất đạm mỗi ngày dù là cá, thịt hoặc đạm thực vật.

(ST)