Lupus ban đỏ hay lu pus đỏ là một bệnh tự miễn của mô liên kết, bệnh có thể ảnh hưởng đến mọi bộ phận của cơ thể. Tương tự như các bệnh tự miễn khác, hệ miễn dicht tấn công vào các tế bào và mô của cơ thể gây viêm và hủy hoại mô.
Người ta thường để cập đến 2 thẩ Lupus ban đỏ: thể lupus ban đỏ dạng đĩa mãn tính và thể lupus ban đỏ hệ thống. Biểu hiện chung của cả hai thể là các vết ban đỏ, nhưng trong thể lupus ban đỏ hệ thống (còn gọi là thể cấp ngoại ban) thường chỉ thấy ban đỏ chứ không xuất hiện triệu chứng ngoài da nào khác, nhưng lại thường gây nhiều tổn thương nguy hiểm đến nội tạng, tim, các khớp, da, phổi, các mạch máu, gan thận và hệ thần kinh. Lupus ban đỏ hệ thống có thể gây tử vong nếu không được phát hiện sớm và chữa trị kịp thời.
Nguyên nhân
Vết ban hình cánh bướm trên mặt bệnh nhân bị Lupus ban đỏ hệ thống.
Lupus ban đỏ hệ thống không phải đơn thuần do một tác nhân gây nên, mà do sự phối hợp nhiều yếu tố như: môi trường, di truyền, virus và sự tương tác thuốc.
Triệu chứng
Các vết ban đỏ là triệu chứng chung nhất của bệnh.
Các triệu chứng chính của bệnh bao gồm:
- Ban hình cánh bướm ở mặt, hai má và sống mũi.
- Sạm da và nhạy cảm với ánh sáng (phản ứng bất thường khi ra nắng).
- Sốt kéo dài
- Rụng tóc nhanh chóng ở một số vùng da đầu.
- Loét miệng hoặc mũi, họng.
- Viêm khớp dạng không thoái hóa ở một hay nhiều khớp ngoại vi. Bệnh
nhân có thể cảm thấy một trong các triệu chứng: đau khi vận động, buốt,
sưng tổ chức mềm quanh khớp. (Các khớp ngoại vi: khớp bàn chân, bàn tay,
ngón chân, cổ tay, cổ chân, đầu gối, khuỷu tay, vai, khớp háng, khớp
thái dương – hàm dưới).
- Viêm màng phổi, viêm màng tim.
- Rối lọan thần kinh hoặc lọan tâm thần.
- Rối lọan miễn dịch
- Bệnh huyết học: thiếu máu do tan huyết, giảm bạch cầu, giảm lympho hoặc giảm tiểu cầu.
- Tổn thương lu put đỏ dạng đĩa: dát đỏ có vảy sừng dính và nút sừng ở
nang lông, sẹo teo, có thể gặp ở bất kì vị trí nào trên cơ thể.
Điều trị
Ảnh minh họa.
Lupus ban đỏ hệ thống là một bệnh mãn tính chưa có phương pháp điều trị khỏi, việc điều trị về cơ bản là phòng chống các đợt phát bệnh và giảm mức độ cũng như thời gian ảnh hưởng của mỗi cơn bệnh.
Trong giai đọan nặng của bệnh cấp, người bệnh cần được nghỉ ngơi nhưng cũng phải có một chế vận động hợp lí để tránh bị teo cơ, cứng khớp. Nên động viên bệnh nhân để giữ tinh thần lạc quan, thoải mái. Tránh ra nắng, dùng kem chống nắng, áo khoác, mũ rộng vành khi đi ra ngoài. Bệnh nhân nên tránh có thai và cũng không nên uống thuốc tránh thai trong khoảng 1 đến 2 năm đầu kể từ khi bệnh được chẩn đoán.
Các bệnh nhân đã có tổn thương thần kinh trung ương, thận và các bệnh nhân nặng thường được điều trị bằng corticosteroid. Đây là một loại thuốc giảm đau chống viêm mạnh nên có thể gây các tác dụng phụ không mong muốn như viêm loét dạ dày tá tràng, tăng đường máu, loãng xương, rạn da, ức chế tuyến thượng thận… Các thuốc chống sốt rét như hydroxychlloroquine có hiệu quả khá tốt với các tổn thương ở da và khớp. Tuy nhiên, hấu hết các loại thuốc dùng khi điều trị lupus ban đỏ hệ thống đều có tác dụng phụ, do đó không được sử dụng tùy tiện mà phải có sự chỉ định của bác sĩ.
Các bệnh nhân mắc bệnh cũng nên giữ một lối sống lành mạnh, năng vận động, tránh các sang chấn tâm lí, tránh tối đa tiếp xúc với ánh nắng mặt trời vì có thể làm đợt bệnh khởi phát hoặc làm trầm trọng đợt bệnh. Không nên dừng thuốc đọt ngột, nhất là khi đang dùng corticosteroid, vì có thể dẫn đến các đợt cấp của bệnh