Táo bón sau sinh.Đa phần các sản phụ đều sợ phải đối mặt với triệu chứng "Táo bón
sau sinh" bởi táo bón kéo dài sẽ dẫn đến các hệ lụy nghiêm trọng như
trĩ, sa trực tràng, sa dạ con, ... gây nhiều phiền toái cho công việc và
sinh hoạt.
Làm gì để loại trừ táo bón mà không ảnh hưởng đến nguồn sữa cho con
yêu chính là nỗi băn khoăn, lo lắng nhất với Phụ nữ sau sinh.
Nguyên nhân do sinh hoạt:
-
Sau khi sinh, sản phụ thường hạn chế đi lại, nằm nghỉ trên giường nhiều
nên vận động của ruột yếu đi, phân lưu lại ruột lâu, bị ruột tái hấp
thu nước nhiều nên phân khô, cứng lại gây táo bón.
- Chế độ ăn
của sản phụ thường kiêng khem hơn bình thường cùng với tâm lý hạn chế
uống nước để sữa đỡ bị loãng cũng là một nguy cơ gây tăng táo bón.
Các nguyên nhân sinh lý:
-
Phụ nữ ở thai kỳ cuối, vào thời điểm sắp sinh tử cung to, chèn ép các
vùng kế cận trong đó có ruột kết, ruột hình chữ S và ruột thẳng khiến
cho nhu động ruột bị giảm gây táo bón, thường gọi là “táo bón khi mang
thai”.
- Trong thời gian thai kỳ, âm huyết tập trung để nuôi
dưỡng thai nên đại tràng kém được nuôi dưỡng gây khô táo ruột mà sinh
táo bón, ở những người mà triệu chứng táo bón xuất hiện từ những tháng
cuối của thai kỳ thì sau khi sinh xong táo bón có nguy cơ nặng hơn.
-
Phụ nữ sau sinh thường mất huyết, mất sản dịch nên cơ thể hư hao tân
dịch, máu chưa kịp xuống nuôi đại tràng. Như trên đã đề cập trong thời
kỳ thai lớn đại tràng đã kém được nuôi dưỡng đến khi sinh xong, khí
huyết lại bị hư tổn nặng nề nên rất dễ dàng bị táo bón. Hiện tại Đông y
cho rằng đây là nguyên nhân chủ yếu gây táo bón ở phụ nữ sau sinh và xếp
nguyên nhân gây táo bón do khí huyết hư tổn, cơ thể suy nhược ở phụ nữ
sau sinh vào loại “hư chứng”. Những phụ nữ trước khi sinh hoặc khi chưa
thai nghén mà thường xuyên bị táo bón do các nguyên nhân thực chứng như
cơ thể thực nhiệt, đại tràng dài,.... thì nguy cơ bị táo bón sau khi
sinh sẽ tăng lên rõ rệt, gây đau đớn khi đại tiện và cũng dễ rách hậu
môn hay trĩ, rồi sa tử cung, sa trực tràng hơn những sản phụ bình
thường.
Đặc điểm lâm sàng: Sau khi sinh ăn uống bình thường, không đau bụng, không nôn mửa nhưng đại tiện rất khó khăn.
Ăn uống chữa táo bón sau sinh.
Rất nhiều sản phụ sau khi sinh thường
bị táo bón. Chị em thường có biểu hiện âm hư hoả vượng: sắc mặt không
tươi nhuận, hanh vàng, da khô, miệng nhạt, rêu lưỡi mỏng, mạch lý không
bình thường. Nguyên nhân gây bệnh là do bị mất máu nhiều sau khi sinh,
khí huyết mất thăng bằng, nước và tân dịch suy hao ảnh hưởng tới chức
năng của đường ruột, phân bị khô gây nên táo bón; bên cạnh đó là do tập
quán kiêng khem ăn uống quá mức, ăn ít chất xơ cũng gây táo bón. Chúng
tôi xin giới thiệu một số món ăn, nước uống giúp vừa đảm bảo dinh dưỡng
lại chữa được chứng bệnh này để chị em tham khảo.
Cháo vừng đen: Vừng
đen 30g, gạo tẻ 100g, gạo nếp 50g, thịt lợn nạc 100g, dầu thực vật, mắm
muối vừa đủ. Vừng đen, gạo xay nhỏ. Thịt lợn nạc băm nhỏ ướp mắm muối,
xào chín bằng dầu thực vật. Cho gạo, vừng đen vào nồi cùng với 250ml
nước đun nhỏ lửa. Khi cháo chín cho thịt lợn nạc vào đảo đều, cháo sôi
lại là được. Ngày ăn 2 lần lúc đói, cần ăn liền 3 - 5 ngày.
Cháo khoai lang: Khoai
lang 200g, nghệ vàng 10g, đường đỏ 50g. Nghệ vàng rửa sạch giã nhỏ.
Khoai lang rửa sạch cắt vừa miếng, tất cả cho vào nồi thêm 300ml nước,
đun cho khoai nhừ, quấy đều cho thành cháo, thêm đường đỏ, đun tiếp đến
khi sôi lại là được. Ngày ăn 2 lần lúc đói. Theo dõi nếu thấy đại tiện
ngày 1 lần là được, ngừng ăn cháo.
Cháo bầu dục lợn:
Bầu dục lợn 1 đôi (250g), gạo ngon 100g, nghệ vàng 10g, mắm muối vừa
đủ. Nghệ vàng rửa sạch giã nhỏ. Bầu dục làm sạch thái vừa miếng ướp mắm
muối, nghệ sau 10 phút kẹp nướng trên than hồng cho tới chín. Gạo xay
thành bột cho vào nồi thêm 250ml nước, đun lửa nhỏ. Khi cháo chín cho
bầu dục vào, đun tiếp đến khi cháo sôi lại khoảng 10 phút là được. Ngày
ăn 1 lần. Cần ăn liền 2 - 3 ngày.
Cháo cà rốt: Cà
rốt 200g, cuộng rau bắp cải 100g, gạo ngon 100g, thịt lợn nạc 100g, dầu
thực vật, mắm muối vừa đủ. Cà rốt cạo sạch, mài nhỏ hay nạo thành sợi.
Cuộng bắp cải rửa sạch thái nhỏ. Gạo ngon xay thành bột. Thịt lợn nạc
rửa sạch băm nhỏ ướp mắm muối, xào chín bằng dầu thực vật. Cho bột gạo
vào nồi thêm 250ml nước, đun nhỏ lửa, cháo sôi cho cà rốt, cuộng bắp cải
vào quấy đều đến khi cháo sôi lại, cho thịt lợn vào đun tiếp một lúc là
được. Ngày ăn 1 lần, cần ăn liền 3 - 5 ngày.
Gà hấp khoai tây: Gà
1 con nhỏ (300g), khoai tây 100g, nghệ đen 10g, cà rốt 50g, gừng tươi
3g, bột ngọt, bột gia vị vừa đủ. Khoai tây bỏ vỏ rửa sạch. Cà rốt, gừng,
nghệ đen đều mài nhỏ, trộn đều với bột ngọt, bột gia vị. Gà làm sạch mổ
moi bỏ nội tạng, chân, đầu. Cho khoai lang, cà rốt, nghệ, gừng vào bụng
gà khâu kín, đem hấp cách thủy. Khi gà chín, cho sản phụ ăn nóng lúc
đói, ngày ăn 1 lần. Cần ăn liền 3 - 5 ngày.
Gà hấp táo tàu: Gà
1 con nhỏ (300g), táo tàu 5 quả, vừng đen 50g, nghệ đen 10g, bột ngọt,
bột gia vị vừa đủ. Gà làm sạch, mổ moi bỏ nội tạng, cho vừng đen, táo
tàu, nghệ đen, bột ngọt, bột gia vị vào bụng gà khâu kín, đem hấp cách
thủy. Ngày ăn 1 lần, cần ăn liền 5 ngày.
Chè chuối tiêu: Chuối
tiêu 3 quả, đường trắng 30g. Chuối tiêu chọn quả chín, bỏ vỏ cho vào
đánh nhừ như kem, thêm 200ml nước quấy đều, đun trên lửa nhỏ, chè sôi
cho đường trắng vào đun tiếp, đường tan hết là được. Ngày ăn 2 lần, cần
ăn liền 3 ngày.
Chè mật ong: mật
ong 30g, vừng đen 100g, gừng tươi 3g. Vừng đen, gừng giã nhỏ cho vào
nồi thêm 250ml nước đun trên lửa nhỏ, khi chín cho mật ong vào quấy đều,
chè sôi lại là được. Ngày ăn 2 lần, cần ăn liền 3 - 5 ngày.
Chè đu đủ: Đu
đủ chín 300g, đường trắng 30g. Đu đủ chín bỏ vỏ và hạt, xay nhỏ, cho
đường trắng vào đánh cho tan đều, đun lửa nhỏ đến khi chè sôi là được.
Ngày ăn 1 lần lúc đói, cần ăn liền 3 ngày.
Chè khoai sọ: Khoai
sọ 300g, đường trắng 30g, gừng tươi 3g. Khoai sọ bỏ vỏ, xay nhỏ cùng
với gừng, thêm 150ml nước đun nhỏ lửa, khi sôi cho đường trắng vào quấy
đều, chè sôi lại là được. Ngày ăn 2 lần lúc đói. Cần ăn liền 3 - 5 ngày.
Cao dầu vừng:
Dầu vừng 100g, mật ong 200g, gạo nếp 100g. Dầu vừng và mật ong cho lẫn
vào với nhau quấy đều đun lửa nhỏ. Gạo nếp xay thành bột. Khi dầu vừng
sôi thì cho bột gạo nếp vào quấy đều, bột gạo chín là được. Ngày dùng 2
lần, mỗi lần 15g pha với nước sôi uống.
Nước hạt tía tô: Hạt
tía tô 10g, hoa vừng đen 15g. Hạt tía tô, hoa vừng đen rửa sạch cho vào
nồi thêm 250ml nước đun sôi kỹ chắt lấy 150ml nước thuốc đặc, chia 2
lần uống trong ngày. Cần uống 2 - 3 ngày.
Để phòng bệnh, chị em nên ăn nhiều các thức ăn mềm, dễ tiêu, thực
phẩm có chất xơ như rau tươi, quả chín...; không nên ăn các chất quá cay
nóng như ớt, hạt tiêu và các chất kích thích như cà phê, chè, rượu,
thuốc lá...
(ST)