Tiếng vang kêu hoài không ngớt, nghe khó chịu quá. Tưởng tượng đó không phải là tiếng động từ bên ngoài mà là tiếng vang từ ...bên trong tai bạn! Điều này còn khó chịu gấp bội. Và khổ hơn nữa là bạn không có cách nào làm mất đi tiếng vang ấy ngay lập tức theo ý muốn.
Khi nào “nó” muốn dứt là dứt, có khi nó không bao giờ dứt, làm bệnh nhân có thể điên lên được. Ngoài tiếng reng như trên , người ta còn có thể nghe những tiếng động khác như tiếng sóng vỗ, tiếng chim hót, tiếng đập trống, tiếng âm ư...
Đây là chứng ù tai, một “bệnh” khá thông thường. Người ta ước tính có tới vài triệu người Mỹ mắc chứng ù tai tới mức ảnh hưởng tới cuộc sống của họ. Chứng ù tai không phải là một bệnh mà là một triệu chứng có thể gây ra bởi nhiều bệnh khác nhau, thí dụ như bệnh giảm thính lực của tuổi già hay do chấn thương tai. Ù tai cũng có thể là triệu chứng của bệnh về hệ tuần hoàn.
Thế nào là ù tai?
Nếu chưa bao giờ bị ù tai, các bạn sẽ khó tưởng tượng được ù tai là như thế nào. Những bệnh nhân ù tai “nghe” thấy trong tai mình có những tiếng động bên ngoài không hề có mà chính họ đôi khi tưởng là có. Triệu chứng ù tai gồm có:
• Tiếng động trong tai như tiếng reng, tiếng “zừ”, tiếng gầm, tiếng huýt sáo hay tiếng “xì”..
• Mất thính giác
Những tiếng động nghe được có thể lớn hay nhỏ, cao hay thấp và có thể nghe trong một hay hai tai. Trong vài trường hợp, tiếng ù tai lớn đến nỗi bệnh nhân không nghe được những tiếng động thực sự bên ngoài.
Ráy tai quá nhiều cũng có thể làm bạn ù tai nhiều hơn. Ráy tai nhiều khiến bệnh nhân không nghe tiếng động thực sự bên ngoài và làm tiếng động “bên trong” lớn hơn.
Nguyên nhân của chứng ù tai
Nơi tai trong (inner ear), chúng ta có hằng ngàn những tế bào thính giác có chứa điện. Trên mặt của những tế bào thính giác là những sợi lông rất nhỏ. Nếu chúng ở tình trạng “mạnh khỏe”, những sợi lông này sẽ chuyển động theo sức ép của những làn sóng âm thanh từ ngoài vào. Sự chuyển động này khiến cho những tế bào thính giác phát ra một luồng điện tới sợi thần kinh thính giác và rồi những tín hiệu này được gửi lên óc. Óc chúng ta nhận ra đây là những âm thanh.
Nếu những sợi lông mỏng manh này bị hư hại, uốn cong, chúng sẽ chuyển động rối loạn không theo một chiều hướng nào cả. Do đó, những tế bào thính giác sẽ gửi lên óc những “tín hiệu” bất thường khiến óc bạn “nghe” được âm thanh không hề có.
Các tế bào thính giác có thể bị hư hại do những nguyên nhân sau:
• Giảm thính lực do tuổi già: bệnh này thường bắt đầu vào khoảng 60 tuổi.
• Chấn thương gây hư hại tai trong: những tiếng động quá lớn, nghe từ ngày này qua ngày khác như tiếng nhạc rock, xe kéo hạng nặng, cưa máy, khí giới...có thể làm giảm thính lực nhiều.
• Dùng một vài thứ thuốc quá lâu ngày thí dụ như thuốc aspirin hay một vài loại kháng sinh. Khi ngưng dùng thuốc, có thể bạn sẽ nghe trở lại.
• Thay đổi của chuỗi xương nhỏ trong tai: những xương này có thể bị cứng lại khiến không vận chuyển âm thanh được vào tai trong.
• Chấn thương ở cổ hay đầu có thể làm hư hại tai trong.
Một vài bệnh về hệ tuần hoàn cũng có thể gây ra chứng ù tai từ bên trong:
• Xơ động mạch: Với tuổi già và sự tích tụ của chất cholesterol cũng như vài loại chất mỡ khác, những mạch máu lớn gần tai giữa và tai trong của bạn sẽ bị mất tính đàn hồi tức khả năng co giãn với mỗi nhịp bóp của tim. Sự giảm tính đàn hồi này làm máu chẩy mạnh và xoáy hơn khiến tai ta có thể nghe được.
• Cao huyết áp: cao huyết áp và những yếu tố khác như stress, rượu và cà phê có thể làm cho âm thanh ù tai rõ hơn. Thường, ta có thể làm âm thanh biến mất khi thay đổi vị trí đầu.
• Luồng máu chẩy bị xoáy: khi động mạch hay tĩnh mạch ngay cổ bị hẹp hay bị gập lại, luồng máu chẩy bị xoáy khiến làm ra tiếng động.
• Những vi quản bị dị dạng: một tình trạng gọi là dị dạng chỗ nối giữa động mạch và tĩnh mạch có thể gây ra tiếng động làm ù tai.
• Bướu ở vùng đầu và cổ: ù tai có thể là một triệu chứng của bệnh này.
Khi nào nên đi khám bệnh?
Đa số chứng ù tai không làm hại gì cả. Tuy nhiên, nếu càng ngày càng bị ù tai nhiều, hoặc kèm theo mất thính lực và chóng mặt, bạn nên đi khám bệnh. Bác sĩ có thể giúp bạn làm giảm bớt tiếng động ù tai và cách để làm quen với tiếng động này. Nếu chứng ù tai của bạn không phải là do bệnh mất thính lực vì tuổi già, và ù tai xuất hiện cùng lúc với mất thính lực trong cùng một bên tai, có thể là bạn đã bị hư hại dây thần kinh nơi tai trong do một chấn thương nào đó, bạn cần phải được khám bệnh.
Chữa bệnh
Cách chữa bệnh ù tai là tùy theo nguyên nhân.
Nếu nguyên nhân là chứng mất thính lực do tuổi già hoặc tai bị hư hại do nghe tiếng động quá to lâu ngày, không có cách nào làm giảm tiếng động này cả. Bác sĩ có thể chỉ cách cho bạn làm quen với những tiếng động này.
Nếu ù tai là do một nguyên nhân khác, thí dụ như do quá nhiều ráy tai, bác sĩ có thể lấy ráy ra để giúp bạn nghe rõ hơn và bớt ù tai. Nếu là do bệnh mạch máu, cách chữa phải hướng về những bệnh này. Nếu do thuốc uống, có thể bạn phải ngưng uống hoặc đổi qua một thứ thuốc khác. Do đó, bạn cần đi khám bệnh để tìm ra nguyên nhân.
Ngoài ra bạn còn có thể theo những cách sau đây để làm giảm thiểu sự khó chịu khi phải “nghe” tiếng động ù tai:
• Tránh những chất kích thích: ù tai có thể tăng lên do tiếng động quá lớn, chất nicotine trong thuốc lá, chất caffeine, nước khoáng có chứa chất quinine, rượu và aspirin. Chất nicotine và caffeine làm mạch máu co lại và tăng tốc độ luồng máu chẩy qua động mạch và tĩnh mạch. Rượu làm cho trương nở mạch máu khiến lượng máu chẩy qua lớn hơn, nhất là vùng tai trong, do đó, bạn bị ù tai nhiều hơn.
• Lấp bớt tiếng động: khi trong phòng yên lặng, nên cho quạt chạy, mở nhạc êm dịu và nhỏ có thể làm giảm bớt tiếng ù tai. Người ta cũng có thể đeo một thứ máy phát ra tiếng động êm tai để che bớt tiếng ù tai .
• Mang máy nghe: nếu ù tai đi theo với mất thính lực, đeo máy nghe để nghe rõ hơn có thể làm giảm bớt tiếng ù.
• Giảm bớt căng thẳng: có thể dùng những cách như tập thư giãn, biofeedback hay tập thể dục để giúp giảm ù tai.
Bs Nguyễn Thị Nhuận
Nếu bị ù tai do ảnh hưởng của tiếng ồn, dùng rau má 10 g, lá dâu 10 g, tơ hồng xanh 12 g, thổ phục linh 16g sắc uống. Nếu huyết áp cao, thêm lá tre 10 g; huyết áp thấp thêm ngải cứu 6 g; mất ngủ thì thêm lá vông 8 g.
Ù tai do làm việc mệt mỏi, căng thẳng:
Đỗ đen (sao tồn tính), xích đồng mỗi thứ 16 g; hà thủ ô, tơ hồng xanh, dây chiều, hoài sơn mỗi thứ 12g. Nếu ngủ ít, nhịp tim chậm, thêm lạc tiên 12 g, ngải cứu 6 g.
Ngủ ít, nhịp tim nhanh thêm cúc áo 12 g, cỏ mần trầu 10 g.
Ù tai do hỏa bốc:
Đỗ đen 12 g, cúc hoa 6 g, vừng đen 10 g, lá tre 6 g, rau má 8 g, nhân trần 10 g. Nếu huyết áp cao, thêm cần tây tươi 50 g; huyết áp thấp thêm rau ngót tươi 100 g, ngải cứu 6 g.
Các thể bệnh trên đều cần kiêng các chất cay, thơm như rượu, ớt, hạt tiêu, các loại rau thơm. Đối với người huyết áp thấp, nhịp tim chậm, không nên dùng cam, chanh, nước dừa, nước đá, rau cải, củ cải.
Cách sắc thuốc: 1 thang sắc uống trong 1 ngày. Ngày sắc 2 lần, mỗi lần cho 3 bát nước, đun lấy nửa bát, uống thuốc lúc còn ấm, ngày uống 2 lần sáng, chiều.
Ù tai không phải là một bệnh mà là một triệu chứng gây ra bởi nhiều bệnh khác nhau, như bệnh giảm thính lực của người già, do chấn thương tai, bệnh hệ tuần hoàn, tác dụng phụ của một vài loại thuốc.
Vì sao bị ù tai?
Về cấu tạo giải phẫu, ở tai trong (inner ear), chúng ta có hàng vạn tế bào thính giác hoạt động theo cơ chế điện sinh học. Trên bề mặt của tế bào thính giác là những sợi lông rất nhỏ. Nếu ở tình trạng bình thường mạnh khỏe, những sợi lông này sẽ chuyển động theo áp suất của những làn sóng âm thanh từ ngoài vào. Sự chuyển động đó khiến cho những tế bào thính giác phát ra một luồng điện tới sợi thần kinh thính giác và những tín hiệu này được dẫn truyền lên não bộ. Não bộ sẽ phân tích những tín hiệu này và nhận biết được đây là những âm thanh, nghĩa là chúng ta nghe được.
Ngược lại, nếu những sợi lông mỏng manh trên bề mặt tế bào thần kinh thính này bị tổn thương, uốn cong, siêu vẹo, chúng sẽ chuyển động rối loạn không theo một chiều hướng nào cả. Vì vậy, những tế bào thính giác sẽ gửi lên não bộ những tín hiệu bất thường khiến bộ não nhận được âm thanh không hề có, bất thường mà ta gọi là chứng ù tai.
Những nguyên nhân gây tổn thương các tế bào thính giác có thể gồm: lão hóa cơ quan thính giác do tuổi già, thường gặp ở người trên 60 tuổi. Chấn thương gây tổn thương tai trong do những tiếng động quá lớn, nghe thời gian dài liên tục từ ngày này sang ngày khác như tiếng nhạc, cưa máy, tiếng cắt gạch men, tiếng nổ, tiếng động cơ rú ga... có thể làm giảm thính lực rất nhiều. Cholesteoma tai ngoài. Sử dụng một vài thứ thuốc quá lâu ngày như thuốc aspirin, streptomyxin, gentamycin... Tổn thương của chuỗi xương nhỏ trong tai, xương có thể bị cứng lại không dẫn truyền âm thanh vào tai trong được. Chấn thương ở đầu, mặt, cổ làm tổn thương tai trong. Bệnh của hệ tuần hoàn cũng có thể gây ra chứng ù tai như: xơ vữa động mạch, sự tích tụ của chất cholesterol cũng như các loại chất mỡ khác, làm cho những mạch máu lớn gần tai giữa và tai trong bị mất tính đàn hồi. Do mạch máu giảm tính đàn hồi khiến máu chảy mạnh và xoáy hơn nên tai ta có thể nghe được. Bệnh tăng huyết áp, phối hợp với các yếu tố khác như stress, rượu, cà phê, thuốc lá có thể làm cho tiếng ù tai trở nên nặng hơn. Luồng máu chảy bị xoáy do động mạch hay tĩnh mạch cổ bị hẹp hay bị gập lại, tạo ra tiếng động. Những vi quản bị dị dạng, chẳng hạn dị dạng chỗ nối giữa động mạch và tĩnh mạch có thể gây ra tiếng động làm ù tai. Bướu ở vùng đầu, cổ thì ù tai có thể là một triệu chứng của bệnh này.
Âm thanh lạ - Hãy cảnh giác!
Những người bị ù tai nghe thấy trong tai mình có những âm thanh bên ngoài không hề có mà chính họ, vì bị ù tai nghe tưởng là có. Triệu chứng ù tai thường gặp là: âm thanh trong tai như tiếng reng, tiếng "zừ", tiếng gầm, tiếng huýt sáo hay tiếng "xì"... mất thính giác. Những tiếng động nghe được có thể lớn hoặc nhỏ, cao hay thấp và có thể nghe thấy ở một hay cả hai tai. Có những trường hợp, tiếng ù tai lớn đến nỗi bệnh nhân không thể nghe được những tiếng động, âm thanh thực sự bên ngoài. Nếu ráy tai quá nhiều cũng có thể làm người bệnh ù tai nhiều hơn, ngược lại bệnh nhân không nghe tiếng động thực sự bên ngoài và làm tiếng động bên trong lớn hơn.
Hầu hết trường hợp ù tai không gây nên bệnh trạng gì. Nhưng nếu càng ngày càng bị ù tai nặng hơn hay kèm theo mất thính lực và chóng mặt thì cần phải đi khám bệnh. Mất thính lực do tuổi già hoặc ù tai xảy ra cùng với mất thính lực ở một bên tai, có thể là bị tổn thương dây thần kinh thính giác do một chấn thương hoặc viêm nhiễm.
Chữa trị và phòng bệnh
Việc điều trị bệnh ù tai là tùy theo nguyên nhân. Trường hợp chứng mất thính lực do tuổi già hoặc tai bị tổn thương do nghe tiếng động quá to lâu ngày, thường không có cách nào làm giảm tiếng động này cả. Khi đó chỉ chữa bằng cách giúp bệnh nhân làm quen với những tiếng động này. Nếu ù tai là do quá nhiều ráy tai thì phải lấy ráy ra để giúp bệnh nhân nghe rõ hơn và bớt ù tai. Ù tai do bệnh mạch máu, việc điều trị phải giải quyết các rối loạn về mạch máu. Nếu do thuốc uống, thầy thuốc sẽ yêu cầu bạn ngừng uống thuốc đó hoặc đổi sang thứ thuốc khác không gây ù tai.
Để phòng bệnh, bạn cần thực hiện các phương pháp làm giảm thiểu tiếng ù tai gây khó chịu như sau: không dùng hoặc hạn chế tối đa các chất kích thích như thuốc lá, cà phê, nước khoáng có chứa chất quinin, rượu, bia, thuốc aspirin. Chất nicotin và cafein làm rối loạn sự co giãn của mạch máu, vì thế làm thay đổi tốc độ luồng máu chảy qua động mạch và tĩnh mạch. Rượu bia làm giãn mạch máu khiến lượng máu chảy qua lớn hơn, nhất là vùng tai trong, làm cho ù tai tăng lên. Hạn chế tiếng động lớn bằng cách: để quạt chạy nhẹ, nghe đài và tivi nhỏ. Đeo máy nghe trợ thính nếu ù tai và mất thính lực. Tập thể dục dưỡng sinh thư giãn để khí huyết lưu thông, giúp giảm ù tai.
(ST)
Mạng xã hội dành cho phụ nữ của công ty cổ phần PhunuNet/VOG (Vietnam Online Group). Công ty cổ phần Vietnam Online Group: Địa chỉ: Tầng 7 - 32 phố Huế - Hà Nội - Email liên hệ: contact@phununet.com VP PhunuNet: Phòng 201, Tầng 2, Số 2, Ngõ 59 Láng Hạ, Ba Đình, Hà Nội - Điện thoại: (+84-4) 3 224 7544 Mã số doanh nghiệp: 0101791319 Giấy phép số 2558/GP-TTĐT do Sở TT-TT HN cấp. Giấy phép MXH số: 240/GP-BTTTT do Bộ TTTT cấp ngày 12/6/2015.