Chào mào (danh pháp hai phần: Pycnonotus jocosus) là một loài chim thuộc Họ Chào mào. Loài này phân bố ở châu Á. Chúng chính là loài được du nhập ở các nước nhiệt đới châu Á và do đó, chúng có những khu vực dành riêng do chúng tạo lập. Chào mào ăn trái cây và côn trùng nhỏ và dễ thấy trên các nhánh cây vì tiếng hót có từ 1 - 4 âm tiết. Chào mào có một cái mào dễ nhận biết, hai má trắng và phía trên "mảng" trắng là màu đỏ do đó khiến chúng có tên tiếng Anh là râu đỏ (Red-whiskered).
TỔNG QUAN VỀ CÁCH NUÔI CHIM CHÀO MÀO
Nhân có bạn hỏi về cách chăm sóc và tập dượt chim chào mào, tôi lập chủ đề này để pro vào trao đổi và chia sẻ kinh nghiệm:
Có bạn hỏi: "Huế thì chào mào nơi nào hay nhất..Bình Điền, Hoóc môn nên chọn nơi nào ? Mào chào mào nó đổ về hết đằng sau có phải là yếu chim không hả bác ? Khắc phục bằng cách nào ? Chế độ cho ăn thế nào để chim xung nhanh ?"
Giống chim Chào mào thì cơ bản là như nhau. Tùy điều kiện từng vùng mà nó có khác biệt nhỏ về hình dáng, màu sắc (đậm nhạt), giọng sổ. Chim chào mào ở miền đa số nhỏ con, dáng chim không đẹp bằng chim vùng ngoài (theo nhận xét cá nhân tôi). Tôi đã thấy nhiều con chào mào đem từ Huế, Hà nội vào chơi ở Đà Lạt mà hình dáng, nết chơi của nó quá suất sắc, tôi chưa thấy con chim Đà Lạt có dáng, nết được như thế (chim của Giang Bảo Hiểm, Hùng Bắc, Con vảy cá của Quang "phăng-tô-mát" mà sau này tôi cũng được cầm chơi một hời gian ...). Tuy nhiên, về giọng sổ (giọng hót) thì chim Đà Lạt được thiên phú cho một chất giọng đặc biệt mà không nơi nào có được - giọng đanh, trầm, dài (nhiều âm tiết) nhưng dứt khoát. Mà Đà Lạt thì cũng tùy vùng, chỉ một số vùng là có chim hay như Cam Ly (gần như tuyệt chủng), Tà Nung, Băng Bị, Suối Hến, Băng Tiên, sau này có thêm Sầm Sơn ... còn lại thì chim cũng bình thường như các địa phương khác AE chơi chim gọi chung là chim "đèo"
Chim Huế thì mình không rành, mình mới chỉ được cầm chơi vài con đã được tuyển chọn nên không thể nhận xét gì được. Bạn liên lạc với bác bemaap, bác ấy sẽ giải đáp cho bạn.
Nếu bạn có ý định kiếm vài con chim chào mào miền Nam vùng Bình Điền, Bà Điểm, Hóc Môn ... thì theo tôi là không nên, vì chim ấy không hơn gì chim Hà Nội đâu.
Tôi chưa hiểu rõ chim của bạn "nó đổ hết ra đằng sau" là như thế nào, nếu bạn đang miêu tả dáng đứng của nó trong lồng thì ... hic, có lẽ giờ này em nó quy tiên rồi - bị như thế là chim đang suy, đau đớn, trúng gió, hoặc choáng đến mất cảm giác thăng bằng.
Chế độ ăn cho chào mào thì đơn giản lắm, bạn cứ cho ăn cám ba vì là được rồi, chào mào cần bổ sung thêm vitamin A, C, chất này sẵn trong chuối, cà chua, cam, quýt
Nuôi chim mà "muốn cho mau sung" là không ổn rồi. Việc này phụ thuộc vào mình thôi - càng sốt ruột chim càng lâu sung. Vấn đề là chăm làm sao cho đúng cách, không ép chim quá mà cũng không được lơ là việc tập dượt. Tôi xin chia sẻ một kinh nghiệm nhỏ rồi các AE khác bàn thêm: Bình thường phải mất khoảng 9-12 tháng nuôi và tập dợt thì mới có được một con chào mào để chơi. Các giai đoạn có thể chia ra như sau:
1/ Chim bổi mới bắt về: mất 3 tháng để "trấn an", tập cho ăn cám, bước đầu làm quen với "kiếp tù chung thân". Giai đoạn này thì rất cực và bực, phải trùm áo lồng thường xuyên chỉ để hé 1 khe nhỏ thôi, hạn chế tối đa việc tiếp xúc với nó, hạn chế việc di chuyển lồng chim, cứ để nó tự thích nghi, rồi hé dần áo lồng ra. Sau 3 tháng nó đã bắt đầu sổ đều, nhưng còn rất nhát, tuy nhiên được như thế là nó đã vượt qua thử thách lớn nhất rồi
2/ Sau 3 tháng quân trường, nó phải làm quen với môi trường mới, chế độ ăn uống mới, bạn phải tiếp xúc với nó nhiều hơn, cho tắm nhiều hơn, treo lồng nhiều chỗ ... Mỗi lần cho ăn bạn cho ăn ít thôi, để hết sạch mới cho thêm thức ăn vào, giai đoạn này tối kỵ việc để cóng cám hoặc trái cây thừa mứa trong lồng - việc này hơi khó thực hiện - con chim của bạn phải luôn luôn đói nhưng không được chết đói. Bạn phải làm cho nó hiểu là "mỗi khi bạn đến gần lồng chim là chỉ để cho ăn" dần dần nó sẽ cảm thấy bạn không nguy hiểm, thậm chí nó có thể còn mừng húm khi nom thấy bạn. Làm được như vậy, thêm 3-5 tháng nữa là nó đã tương đối dạn dĩ rồi.
3/ Sau quá trình trên thường thì chim sẽ thay lông, đây là thời điểm chăm sóc đặc biệt vừa cung cấp năng lượng cho đợt thay lông mất 2-3 tháng, vừa dự trữ năng lượng cho việc tập dượt, đấu đá sau khi thay lông xong. Chế độ chăm sóc chim trong thời gian thay lông thì chắc tôi không bàn thêm nữa. Sau khi xong lông (xong hẳn nhé - khi nào cho chim tắm xong khoảng 3-5 phút là lông chim khô, bóng mượt) là bắt đầu chế độ tập dượt. Lúc này nếu treo một mình thì chim của bạn đã sổ cả ngày rồi, nhưng nó cần đi thi thố tài năng, qua mỗi đợt như vậy, nết chơi của nó sẽ đa dạng dần lên, chim sẽ dữ dằn hơn, nó sẽ dần trổ hết bài mà khi đứng một mình nó không "thi triển". Cách dượt thì cũng đơn giản, ai cũng biết rồi - là xách chim đến nhừng tụ điểm tập trung nhiều chim cùng loại. Nhưng có điều bạn lưu ý là những lần đầu đem chim đi, bạn phải tủ kín áo lồng lại, tuyệt đối không cho nó nhìn thấy chim khác, chỉ cho nghe thôi. làm như vậy khi trở về nhà nó rất xung (tất cả bài vở của nó, nó sẽ tập dượt, ôn luyện ở nhà, sau khi đi dượt về, chứ không phải ở tụ điểm dượt chim đâu) Mỗi tuần mở áo lồng cho nó nhìn ngắm chiến hữu khoảng 2 lần mỗi lần khoảng 10-15 phút là đủ nhưng phải để xa, không được xáp gần. Cứ tập dượt như vậy khoảng 2-3 tháng là em nó xung lắm lắm, thậm chí có khi nó còn bố láo hơn cả chim sành nhưng bạn phải thật kiên trì nhẫn nhịn phải giữ nguyên chế độ tập dượt như vậy tuyệt đối không cho sáp chim mà chỉ cho mở áo lâu hơn, để thời gian dượt lâu hơn dần lên thôi. Nhiều người do bị khích mà làm bể một con chim đang xung cũng vì vậy lý do là: tuy nhìn thấy chim xung vậy thôi, nhưng đó là xung xổi, khác xa với chim sành nó có tinh tướng riêng của nó. mấy ku xung xổi mới lên nhìn bố láo bố lếu thế thôi chứ bị nẹt sợ một lần là coi như đi đứt cả quá trình chăm sóc tập dượt gian khổ. Đây là thời điểm hưởng thụ của chủ chim. Ở quầy thì chim ra dáng ra giọng đấu đá, về nhà thì ức chơi đủ bài vở. Chim cứ xung như vậy mà giữ được 2-3 mùa lông thì gọi là chim sành. Lúc này thì chỉ có hưởng thụ thôi.
Đấy là chăm, dượt một con chim để chơi ở nhà, còn chọn, chăm, dượt một con chim để làm chim mồi đi bẫy thì phải một bài khác.
THỨC ĂN CHO CHIM
Về làm cám cho chim thì không có một công thức nào là tốt nhất đâu bạn àh. Nhưng tôi có ý này để các bạn tham khảo:
Bạn cứ xem ngoài thiên nhiên chim nó ăn jì thì căn cứ vào đó mà làm cám cho nó. Chào mào thì ngoài thiên nhiên nó ăn côn trùng (sâu, dế, cào cào ...) và trái cây chín. Căn cứ vào đó bạn có thể tự trộn một công thức riêng cho cám của con chim cưng. Khi đã quyết một công thức nào rồi là không thay đổi nữa. Có điều, nên theo một công thức đơn giản thôi, làm cám phức tạp quá khó mà theo đuổi lâu bền.
Cách làm cám của tôi thì đơn giản lắm: Thành phần chính là cám Ba Vì (cám Ba Vì có đủ các chất căn bản cần thiết cho Chào Mào), Thành phần bổ sung là tép khô lạt rang chín xay nhuyễn, sâu khô (ít thôi - tuyệt đối không dùng trong thời gian thay lông), đậu phụng rang chín tới, b1, b6, b12 - trộn đều cho ăn trong vòng 01 tháng - không để lâu hơn. Trái cây tươi thì cam, chuối thường xuyên cho nó. Thi thoảng cho thêm cào cào non, sâu tươi - đơn giản vậy thôi, hy vọng đã góp thêm thông tin cho các bạn tham khảo.
Trứng gà, trứng vịt thì rất tốt cho chào mào, nhưng nhiều quá lại bất lợi - chim ăn vào dễ bị tiêu chảy. Về giữ màu lông đỏ của chim thì không cố ý giữ sắc lông đỏ nhưng tôi thấy cách giữ màu lông = cách cho ăn trứng gà luộc, cà chua, cà rốt luộc (để sống thì chim không nhá nổi) là hợp lý - có cơ sở khoa học vì những thứ ấy có nhiều sắc tố đỏ có thể giữ được màu đỏ sáng của lông chim - đối với chim Yến người ta hay làm như vậy.
Trứng gà tôi chỉ dùng làm thành phần bổ sung, khi cần mới cho ăn, mà tôi cũng chẳng luộc lên, cũng không cho ăn trực tiếp - mọi vấn đề về bổ sung phụ phẩm cho chim tôi giao cho sâu giải quyết hết, muốn cung cấp cho đám chim thứ jì, tôi cho sâu ăn thứ đó, rồi cho chim ăn sâu - tôi thấy làm vậy đơn jản dễ làm mà lại an toàn nữa.
Có một vấn đề nữa về cám cho chim (Tôi viết bên diễn đàn của trang svcvietnam, giờ copy qua đây không biết có vi phạm jì không - chỉ muốn chia sẻ thông tin, nếu có vi phạm jì mod thông cảm dùm nha.
Tôi có suy nghĩ như thế này (và đang làm theo cách này):
- Cám cho chim chỉ có chức năng nuôi sống chim thôi. Tất nhiên, có cám cao cấp, cám thường, cám bình dân (tự trộn, cám Ba Vì, cám Con cò) ... nhưng mà cám jì thì cám, công dụng chính vẫn chỉ là giúp chim sống được, thế thôi.
- Chim bền, hay, dữ, siêng hay không là do nết của nó - cám ăn hàng ngày không giải quyết được vấn đề này.
- Chim có phát huy, thi triển hết nết, hết chiêu vốn có của nó hay không, lông có gọn mượt hay không là do cách chăm, cách dợt - cám cũng không giải quyết được nốt.
Túm lại, có 4 vấn đề cơ bản trong việc chơi chào mào: 1 là thức ăn để nuôi sống chim, 2 là nết, vốn của con chim, 3 là cách chăm sóc nó.
Vấn đề nữa là các vấn đề phát sinh về thúc căng, trị bịnh, trừ tật xấu ....
Cám là chỉ để nuôi sống con chim. Tập cho chim thích nghi với cám và sống khoẻ mạnh bình thường với cám là thành công rồi. Đối với những loại chim ít dùng thức ăn phụ (bổ sung) thì chúng phải dùng cám phức tạp hơn. Còn đối với Chào Mào, chúng có quá nhiều nguồn thức ăn bổ sung - thậm chí có thể thay thế cho thức ăn chính là cám - vì vậy, thức ăn của nó theo ý kiến riêng tôi, không cần quá cầu kỳ phức tạp vì làm vậy thì tốn kém không cần thiết; mất thời gian; khó theo đuổi thành phần lâu dài bền bỉ được. Thực tế cho thấy đã có rất nhiều ngườì chơi Chào Mào thành công mỹ mãn với chế độ ăn uống của Chào Mào rất chi là bình dân: cám chim đóng bao không pha trộn thêm jì cả (thậm chí có người còn nuôi chim = cám Con cò) mà chim ra chơi vẫn căng như sợi dây đờn. Chim không gặp vấn đề với cám thì sẽ sẵn sàng tiếp nhận các chế độ chăm sóc khác để chơi tốt - đơn giản vậy thôi - chỉ là cám thì không đủ để tạo nên một con chim hay.
CHĂM SÓC CHO CHIM
Còn việc chăm sóc đặc biệt cho chim thì đâu nhất thiết phải thông qua cám - và cũng rất khó cho ai muốn thông qua cám để làm việc này.
Chào mào hiện nay đã có nhiều fan hâm mộ rồi. AE giao lưu ở diễn đàn này và các diễn đàn khác chỉ là phần nổi của tảng băng chơi Chào mào thôi.
Tôi chơi Chào mào thì cũng dạng phọt phẹt. Mấy cách thức chăm nuôi là do tìm tòi, học hỏi, lụm lặt là chính chứ tự đúc rút thì cũng chẳng được bao nhiêu. Bây giờ vẫn còn phải đang học hỏi, tìm tòi về nó. Vậy mà cũng có AE khuyến khích, động viên chia sẻ về cách chọn nuôi, chăm sóc chim. Tôi sẽ trao đổi một số vấn đề cơ bản để góp phần giúp các bạn mới chơi tự tin hơn khi chọn chơi loại này - một loài chim bình dị nhưng uy nghi – không lộng lẫy kiêu sa nhưng hoành tráng. Dưới đây vừa là trao đổi, vừa là đặt vấn đề, có thể có những ý kiến chủ quan của tôi không đúng, các bạn thoải mái trao đổi lại.
Tôi sẽ lần lượt trao đổi về các vấn đề:
1/ Chọn chim
Chọn chim đã sành
Chọn chim bổi già rừng
Chọn chim non, má trắng
Phân biệt trống mái
2/ Thức ăn, nước uống
Thức ăn chính
Thức ăn bổ sung
Bổ sung vi chất dinh dưỡng – vô thuốc
4/ Phơi phóng, vệ sinh, tắm táp
5/ Bảo vệ chim (chỗ treo, tủ áo …)
6/ Tập dượt
7/ Một số vấn đề khác
Chim suy lông, nín lông
Chim nhát quá
Chim lâu sung
Chim bị đè
Nuôi chim mái
Chim sợ linh tinh
Chim chơi cà dựt
Khuyết tật
Cầu đậu
Về giọng chim
Vận chuyển đi xa
Đi đấu, cho cắn, đá
Đi bẫy
Trên đây là vài chủ đề tôi xin gợi ý ra, viết được đến đâu thì sẽ gởi lên đến đó. Các bạn nào có vấn đề jì muốn trao đổi thêm thì cũng đưa ra luôn – trao đổi để học hỏi lẫn nhau và tìm hiểu đặc điểm chim của từng vùng.
CHỌN CHIM ĐÃ SÀNH
Nếu có duyên, có cơ hội, có điều kiện mua hay đổi lấy một con CM đã sành sỏi về nuôi thì theo tôi là cũng tốt. Mặc dù mất đi cái cảm giác thích thú khi thấy em nó tiến bộ từng ngày, mất đi cảm giác chinh phục thành công một thử thách cam go, mất đi cái thú chăm bẵm cho em chim. Nhưng bù lại, mình được hưởng thụ ngay. Mình được sở hữu ngay một dáng, nết, giọng mà mình thích.
Khi chọn mua một con chim thì điều đầu tiên là bạn phải thích nó đã, rồi mới xét tiếp – nếu không thích, hoặc còn lăn tăn thì không cố mua. Tôi vẫn thường nói chuyện với AE đã mua thì mua cho đáng, không thì thôi chứ cố lôi về cả đống chim, tốn cả đống tiền rồi đến lúc lọc lựa ra cũng chỉ còn được có vài ba con thôi – chi bằng khi đi đâu đó mà thấy thích con nào đó, hãy hỏi giá rồi rút đúng = từng ấy tiền … cất đi, coi như đã mua. Rồi đếm xem khi nào “mua” đủ khoảng 10 con theo kiểu ấy rồi, thì mình sách hết tiền ra mua 2 con thực sự về chơi. Thử vậy xem có hiệu quả hơn không !
Trở lại việc chọn mua chim - vấn đề là chọn như thế nào!
Trước hết là về dáng: tôi xin đưa ra tất cả những tiêu chuẩn mà tôi cho là đạt để các bạn tham khảo. Nhìn vào con chim nó cân đối từ đỉnh mào đến chóp đuôi là đẹp. Chi tiết thì cơ bản là:
- Mào: gốc mào to, khi mào dựng lên thì phải thẳng cạnh từ giữa mào xuống hết cổ - không gấp khấc ở cổ (nếu gấp khấc càng to thì gốc mào càng nhỏ - chim kém bền). Ở trên đầu con chim, phần lông nào dựng lên thì tính là mào. Từ giữa mào lên đỉnh mào phải gom gọn. Đỉnh mào nhọn, không loe hoe. Mào càng cao thì nhìn chim càng uy nghi, đĩnh đạc. Mào thẳng đứng gọi là mào đinh, chim bền bỉ, nhiều nước chơi hay, nhìn nó hào hoa phong nhã; Mào cong về phía trước là mào lân, chim dữ dằn, bản năng đàn áp, nhìn nó uy nghi oai dũng.
- Yếm: theo tôi thì chính cái yếm là nét chính tạo ra sự quyến rũ, thu hút của con CM. Nó cùng với cái mào đặt trùm lên đầu, quàng qua cổ, thả xuống 2 bên vai với màu sắc đen đậm khác biệt với màu nâu và trắng còn lại – tạo cho nó một dáng dấp và phong thái uy nghi mà chỉ CM mới có. Yếm đẹp thì phải đen đậm cùng màu với mào, càng dày càng đẹp, càng sâu xuống hai bên vai càng quý phái, càng khít càng quyễn rũ … Hai bên yếm cân đối thì nhìn con chim rất đẹp (hàng này hơi bị hiếm).
- Mỏ: mỏ chim cần mảnh, thường thì nó bo tròn trịa nhưng vớ được con nào mỏ có cạnh rõ rệt (mỏ ba lá) thì quý – thứ này lắm mồm, to mồm, dễ sung. Hai bên mép càng rộng giọng chim càng to vang, ra đấu càng uy lực.
- Mí, má: mí đỏ không những là đặc điểm để báo hiệu chim đã trưởng thành hãy chưa mà nó còn là điểm xuyến độc đáo, tô điểm cho nét mặt của con chim – như thể họa sĩ “điểm nhãn” để lấy cái “sắc thần” cho một bức họa chân dung vậy. Mí đẹp cần gọn, sắc phải thật tươi, thật sáng. Đặc biệt là hai mí phải đều nhau, thật cân đối – điểm xuyến mà lệch lạc thì còn ý nghĩa jì !?. Má chim là phần được khoanh bằng một vệt lông đen ở ngay trên xương hàm. Má chim phải cân đối, hơi phồng đều nhau, vệt ngăn cách càng mảnh càng tốt – mặt chim dữ, nhưng không được đứt quãng, lông má phải trắng mịn.
- Hầu: chim đẹp hay không, cái hầu nó góp phần quan trọng. Hầu chim không những tạo dáng mà nó còn báo hiệu nết chim bền, dữ, giọng chim khỏe, vang. Hầu chim là phần từ gốc mỏ dưới xuống cổ. Hầu to thì làm phần lông phồng căng lên, hầu nhỏ thì phần lông ấy chỉ phùng phùng lên thôi. Các bạn chú ý đặc điểm này để đánh giá về cái hầu cho chính xác. Đôi khi con chim nó có hầu to nhưng mà do phần lông chỗ đó bị bết lại, hoặc bị rụng đi thì nhìn thấy nhỏ hoặc ngược lại, hầu nhỏ nhưng do lông xù lên lại cứ tưởng là to … Để nhìn chính xác thì các bạn nhìn cái xương ở cổ, dưới xương hàm ấy, nó đưa ra làm cho phần hầu căng to ra là com chim có hầu to và ngược lại, còn chỉ nhìn lông lá mà xét thì dễ bị nhầm lắm. Chim có hầu to thì đẹp, thường là nết bền, chim dữ, giọng tốt. Ngược lại chim hầu nhỏ thì thường có giọng đôi, giọng nhỏ nhưng lại đanh, vang.
- Mình chim: mình em chim nhìn chung phải thon dài, nhìn như con thoi đan lưới cá thì mới đẹp. Bộ lông chim khỏe là phải bóng như tơ, mượt như nhung, ôm ép gọn vào thân hình.
- Vai: Vai phải nở nang nhìn con chim mới có lực, giúp cho bộ cánh nó linh họat. Vai nở thì nhạy cánh – chim siêng giang, búng. Vai nở mà hơi sếch lên nữa thì tuyệt vời, nó làm cho bộ cánh lúc nào cũng xệ xệ như đang cự nhau – chim đẹp, quý.
- Ngực: nở, ưỡn ra, có lằn giữa ngực mới tốt, nhìn con chim nó lực, đẹp. Ngực to thường phổi bự - giọng chim vang, khỏe, chim bền nước.
- Lưng: hơi gù thì đẹp – chim có dáng đứng chữ C (lưng tôm). Phần thắt lưng, là phần phía trên hai đùi chim, cần thon gọn (chim có eo) – phần này chỉ khi chim đứng giang cánh hoặc là khi … làm thịt nó thì mới thấy, hic!
- Cặp cánh: gọn, lông cánh không tưa, dài quá phao câu, ốp gọn như 2 cái vỏ trai hai bên hông chim thì nhìn mới thích. Cặp cánh đừng có xếp chéo nhau trên lưng – như vậy chim chưa có lửa, cánh là phải vai sách lên, đầu cánh xệ xuống nom mới khí thế.
- Chân: đùi, cẳng phải dài. Đùi cần to chứ cẳng đừng to quá – nhìn xấu. Ngón chân thì phải to, dài. Móng thì cần to, ngắn gọn và cong đều. Cẳng chim mà càng tròn, bóng thì chim càng non tơ và ngược lại.
- Bộ lông đỏ ở phần hậu môn: nhìn như củ tỏi là đẹp, cần nhìn thấy nó phân biệt rạch ròi với phần lông khác thì mới tốt.
- Đuôi: đuôi phải dài và phải xếp thật gọn (đuôi một cọng). Đuôi phải đủ và đều để khi giang cánh xòe đuôi nhìn mới đẹp mắt.
Tiếp theo là về nết – lối chơi của con chim: Cái này thì mỗi người thích mỗi kiểu, có người thích chim lăng xăng, năng động; có người thích chim trầm tĩnh điềm đạm. Về nết thì tôi xin nói chung chung thôi:
- Nết bền: Chim chơi bền bỉ ngày này qua tháng nọ. Cảm giác như nó không biết mệt là gì, cứ đều đều chơi như thế.
- Nết siêng: là nó chơi suốt ngày, mau mồm miệng, lúc nào cũng chơi được từ sáng tới tối, hế móc ra là chơi.
- Nết dữ: là chim có bản tính cô hồn chuyên muốn chèn ép bắt nạt kẻ khác, khi đấu thì cố to mồm hơn, khi đá thì cố khỏe hơn, chim dữ thường hay chẻ nẹt để trấn át chim khác.
- Nết đằm: đằm chứ không phải hiền nhá – nết này hiểm. Con chim nó vẫn chơi đều đều nhưng mà không lăng xăng, nó biết làm thế nào để chim kia phải sợ nó – nhìn nó có cái thần rất khác biệt với đám kia.
- Kết hợp: có nhiều nết trong một con chim.
- Lối chơi của chim CM: Về cơ bản thì có:
+ Giang cánh xòe đuôi: lối này làm mát lòng “điểu sĩ”! Chim đứng cầu dang rộng 2 cánh xòe đuôi, đôi khi kết hợp sổ, chẻ.
+ Chớp: 2 cánh máy liên tục trong khi xáp đấu.
+ Rũ: chim xếp mào lại, đầu lượn như lươn, lưỡi lè như rắn, mình uốn như vũ nữ Ha-oai, cánh + đuôi vỗ nhẹ nhịp nhàng như đàn cò bay chậm. Nhìn có vẻ đẹp vậy nhưng nó làm thế là để … chọc tức đối thủ là chính, với lại là để tán gái đó, thông qua tán gái để chọc tức đối thủ.
+ Bu, chụp: Chim đấu cứ hay nhảy bổ về phía đối thủ, chụp nan lồng, thò đầu ra rướn về phía giặc đòi cấu xé …
+ Nhứ: Con chim khi đấu nó vừa chớp cánh vừa giật giật hướng về phía đối thủ của nó – cái lối này là dễ “tiễn đưa” đối thủ nhất, nhiều con chẻ nẹt tóac tóac chứ không nguy hiểm, hiệu quả như cái lối quái đản này.
+ Chao: Chim chao bên này, bên kia cầu như kiểu vừa bỏ chạy vừa rủ rê. Lối này thường có ở chim mồi sành hay đi bẫy.
+ Kết hợp: chim có nhiều lối chơi như ở trên.
GIỌNG CHIM
Về giọng chim CM thì cứ xoay quanh mấy âm thanh witch witch whèo whèo thôi. Cơ bản có:
- Rao: chim hót giọng bình thường, hót đều đều để thỏa cái bản năng trời phú cho nó. Rao là khi nó đứng một mình, tâm trạng phấn chấn, nó đứng thẳng vươn cổ ra hót. Chim rao càng nhiều thì là càng siêng. Giọng rao hay là phải to, khỏe, có độ vang, đều đặn và chuyển đổi âm điệu luyến láy. Chứ cứ rao như rao kẹo kéo thì nghe một chặp là oải người rồi.
- Whitch: là tiếng chim kêu – nó whitch để gọi bầy, chỉ có 2 hoặc 3 âm tiết. chim whitch nhiều thì không tốt, nhưng khi treo trong rừng nghe tiếng whitch nó vang vang cũng cảm giác run người.
- Sổ: là giọng hót đấu, là giọng rao nhưng gắt gỏng, ngắn nhưng đanh hơn giọng rao. Giọng sổ phải to, gắt, đổi đảo liên tục thì mới tốt – nghe mới ép-phê. Khi con chim sung nó đang rao mà có con khác “chõ mõm” vào là nó chuyển qua giọng sổ – ôi thôi rồi … nghe mà sướng tái tê …
- Chẻ: em chim nó sung tột độ thì nó ré lên, chẻ là tiếng sổ quíu của nó – khi nó muốn tuôn ra một tràng âm thật dài trong thời gian thật ngắn thì nó chẻ. Tiếng chẻ uy lực thì phải gắt, dài, âm phải thanh và vang. Có nhiều con chim khi nó ra giọng chẻ là lũ chim kia giật mình nhốn nháo, có ku trốn tuốt xuống đáy lồng nhòm lên ngơ ngác cứ như né bom …
- Rọt: Cũng là tiếng kêu lúc chim xung, phấn khích, rọt là chuỗi âm có biên độ ngắn, nhanh nhưng dài phát ra từ họng của con chim, khi rọt thì con chim nó ko há mỏ mà chỉ rung rung 2 mỏ cho âm bật ra thôi. Tiếng rọt như là một hình thức đề-ba, khởi động cho một cuộc chửi nhau tơi tả.
- Nẹt: là tiếng whet mạnh, đanh, đay nghiến, có khi chỉ có một âm, có khi 4-5 âm. Nó nẹt là để quát đối thủ trấn át theo kiểu to mồm hàm hồ. Kiểu như mình quát trâu bò khi chúng sực lúa vậy.
Về chọn chim sành thì cơ bản là như vậy, hy vọng đã góp thêm thông tin cho các bạn khi chọn mua chim
CHỌN CHIM BỔI GIÀ RỪNG
Nếu mới bắt đầu chơi CM thì theo tôi là không nên chơi chim bổi jà rừng, vì dễ nản lắm. Lúc mới bắt về còn mướt mát thế mà sau một thời gian ngắn thôi là nhìn em chim nó xác sơ, đầu mào, đuôi cánh toe toét hết. Nhác thấy bóng người là nhẩy thúc tưng bừng. Tuy nhiên nếu bạn thích chọn nuôi bổi jà rừng thì có một số đặc điểm để có thể nâng cao xác xuất chọn được một con chim hay.
Việc chọn được một con ưng ý trong lồng bổi đã khó rồi, việc bắt ra cho đúng là nó là điều khó gấp chục lần – khi mà lồng bổi có cả trăm con, đưa vợt vào là chúng bay tán loạn lên, chủ quầy bắt ra đâu có jì đảm bảo đó đúng là con chim bạn chọn. Vì vậy, khi chọn được chim rồi, bạn phải để ý một đặc điểm nhận dạng đặc biệt nào đó để yêu cầu chủ quầy bắt ra cho đúng con chim bạn chọn (một vệt phân trắng dính trên cánh hoặc là một cọng lông tơ vướng ở ngón chân chẳng hạn). Khi chọn chim thì cần ngồi im mà nhìn, hạn chế cử động. Đi lựa chim trong lồng bổi mà xông xáo quanh lồng thì có mà cả ngày chẳng lựa được con nào. Bạn nên đi chọn vào lúc khoảng 9h30 – 10h sáng hoặc 2h30-3h chiều là tiện nhất, vì lúc này đa phần chim đã no rồi, nó ít bay nhảy nếu không bị động lồng, với lại giờ đó mà có con nào còn mon men đi tìm ăn thì nên bỏ qua đi, con đó yếu quá không tranh lại mấy con khác ngay trong lồng bổi thì còn để ý làm jì!? Hơn nữa đi chọn vào giờ đó thì nắng ấm làm bộ lông của nó ôm vào người hơn dễ chọn dáng hơn.
Chọn bổi già thì bạn cần phải nhìn tướng con chim, thấy nó cân đối, đẹp là được. Mình chim thon, dài, được quả lưng hơi gù thì đẹp. Chim bổi trong lồng tập thể thì không lộ nhiều thông tin cho mình chọn đâu. Chỉ cần xem mào có dài, dầy không. Bộ yếm càng đậm càng tốt. Chọn chim có mặt to nhưng không bị xù lông, mình dài, đuôi, cánh dài là đẹp. Đầu mào, đuôi phải còn nguyên, không toét ra là chim khôn, hoảng bay thúc lồng nhưng biết giữ cho không bị tổn thương (Lồng bổi thì thường được bọc = lưới ruồi nên chim ít bị toác đầu nhưng nếu chim đần thì bộ đuôi vẫn bị xơ). Chân nhỏ, cao, ngón chân to, dài, móng phải còn nguyên (chắc rồi, chứ mà bàn chân 4 ngón cưa 2 còn 2 thì nói chi nữa …!??), móng to, ngắn và cong đều là đẹp. Chọn chim mỏ mảnh, hai mép rộng, xương hàm bạnh ra là tốt. Chọn hai mí đều nhau, gọn. Khi nhắm được một con rồi thì bạn nên so sánh nó với mấy đứa chung quanh, thấy nó có phần nhỉnh hơn thì yên tâm bắt nó ra được rồi.
Việc chọn chim bổi jà thì ngoài việc chọn dáng tướng, một số chi tiết cơ bản như trên, bạn còn phải tìm xem nó có những điểm nào làm cho bạn … không thích. Điều này tôi học được của các bạn trên diễn đàn. The tôi thì nếu tìm ra được khoảng 3 điểm cố định làm cho mình không thích nó thì nên bỏ qua nó, chọn con khác …
Chọn chim là một khâu rất quan trọng trong “sự nghiệp nghiện chim” của bạn. Ngay từ đầu, bạn khó tính bao nhiêu, thì về sau này bạn sẽ được hài lòng bấy nhiêu. Chính vì vậy, không nên quá dễ dãi nếu bạn có nhiều sự lựa chọn.
Chọn chim non, chim má trắng:
Nếu bắt đầu chơi chào mào thì theo tôi là nên chọn chơi loại này. Thời gian đầu mới bắt về thì lũ này rất nhát, nhưng chúng cũng rất nhanh dạn dĩ và cũng dễ chăm sóc.
Chọn chim má trắng thì cơ bản là như chọn bổi jà, nhưng bạn lưu ý là ưu tiên chọn những con mào dài (Bạn phải để ý mấy cọng lông mào luơ huơ để xác định độ dài của nó) và đặc biệt là dài đòn, mập ốm to nhỏ không quan trọng, quan trọng là dài đòn. Vì khi ở rừng thì có thể nó ăn uống thiếu chất nên không to, nhưng những con có bản cốt tốt thường là những con chân cao + dài đòn. Đem về nuôi trong lồng cho ăn uống đầy đủ thì nó sẽ bung hết bản cốt tiềm ẩn ra, lúc đó mới thấy lợi hại.
PHÂN BIỆT TRỐNG MÁI
Ay za, cái này AE bàn luận hiều rồi – đây là chủ đề khá phức tạp. Đôi khi tôi còn bị nhầm lẫn, hic. Thôi thì tôi cũng cứ mạo muội đưa ra mấy điểm so sánh rồi các bạn bàn thêm.
Khi nhìn quen thì chỉ cần nhìn thôi là có cảm giác nó là chim mái - vụ này mấy ông chủ quầy rành lắm. Nhưng nhìn quen rồi thì nói làm jì, quan trọng là đặc điểm kìa.
Chim mái thường thì nó nhỏ hơn trống (to chỉ = khoảng 2/3 đến 3/4 chim trống thôi). Chim mái thường có đầu nhỏ, mào thấp, cui chứ không nhọn đỉnh. Bàn chân chim mái thường nhỏ nhắn, móng nó nhìn mảnh mai. Lông chim mái thường mềm và mịn hơn chim trống. Sắc mặt chim mái thường thì nhìn nó hay ngơ ngơ ngác ngác. Trong bầy mà có con nào lúc đứng một chỗ mà hay nhìn ngang nhìn dọc thì rất nhiều khả năng đó là phái yếu. Cảm giác chung khi nhìn vào một con chim mái là: nhỏ con, gọn gẽ, ít nhảy nhót nhưng hay nhìn dáo giác, đặc biệt là nhìn nó hiền hiền tội tội.
Về chim mái thì tôi cảm được nhiêu đó thôi, tả thêm một chặp nữa nó ra .. chim trống mất.
Trên đây là phần chọn chim. Các bạn có kinh nghiệm thì trao đổi thêm AE ta học hỏi lẫn nhau. Vui là chính./.
Chăm sóc Chào mào:
Chăm sóc Chào mào là cả quá trình kết hợp nhiều vấn đề: thức ăn, nước uống, thuốc thang, phòng và trị bệnh thường gặp, vệ sinh, bảo vệ, tập dượt … Theo tôi thì đối với chăm sóc Chào mào (hay đối với bất kì loài nào khác) thì các khâu trên đều quan trọng như nhau, không thể coi trọng hay xem nhẹ khâu nào cả.
Đương nhiên, nuôi chim chỉ để giải trí (đại đa số) – vì vậy, tuỳ điều kiện mỗi người, cần có thời gian biểu cho việc chăm sóc lũ chim trong tuần. Chăm có kế hoạch và định hướng như vậy khi làm quen thì sẽ đỡ mất thời gian, đỡ mất công và đặc biệt là sẽ không bị quên, không bỏ sót nếu nhà nuôi nhiều chim. Hơn nữa, làm như vậy là bạn đang dịu dàng áp đặt một trật tự kỷ luật cho lũ chim ở nhà.
Thời gian chăm chim cần phải được bố trí hợp lý nữa. Đừng để đến một lúc nào đó, ta giật mình thốt lên “Ôh, thì ra bấy lâu nay mình làm tôi mọi cho cái lũ chim trết tiệt này àh ?!!”
Để các bạn mới chơi dễ theo dõi tham khảo và các AE muốn trao đổi thêm được thuận tiện trong việc chọn chủ đề, tôi xin được chia ra làm 4 vấn đề chính là:
- Chế độ dinh dưỡng
- Chế độ vệ sinh
- Chế độ tập dượt
- Các vấn đề khác
Chế độ dinh dưỡng:
1/ Thức ăn cho Chào mào:
Thức ăn chính: quan điểm của tôi là không quá cầu kỳ đối với các thành phần của cám. Chào mào có nhiều nguồn thức ăn bổ sung, nhiều nguồn cung cấp bổ sung vi chất dinh dưỡng nên đối với cám ăn hàng ngày của nó, theo tôi chỉ cần đủ chất dinh dưỡng cơ bản là ok. Cám chim thì có nhiều hãng sản xuất, đóng gói bán nhiều trên thị trường, có thể mua về trộn thêm thuốc (nói kỹ phần sau) và một số thành phần bổ sung như trứng, tép khô lạt, tôm … Tôi nói vậy không có nghĩa chê bai cám tự làm. Nếu có điều kiện, chọn được một công thức hợp với chim thì tự làm cám cho chim theo các thành phần đó là tốt nhất.
Đối với cám tự làm hay với cám bán sẵn, sau khi mở gói thì không nên để quá 1 tháng. Nhiều khi nhìn cám vẫn tươi nguyên, mùi vẫn thơm ngậy nhưng đã có một số chất khi tiếp xúc với không khí nó bị biến đổi gây rối loạn tiêu hoá. Một điều quan trọng nữa, đã được nói đi nói lại nhiều rồi, nhưng tôi vẫn xin nhắc lại: khi đã xác định được công thức cám thích hợp rồi thì phải theo đuổi công thức này lâu bền, tuyệt đối không được đột ngột thay đổi các thành phần cơ bản của cám. Lý do là: cơ thể của chim đang thích nghi, đang phát triển bình thường với các thành phần cơ bản nào đó rồi, việc trao đổi, hấp thụ chất đang được diễn ra bình thường, nhưng đột ngột bị ngắt đi, thay vào một chất khác - điều này làm chim bị shock, cơ thể của nó vừa bị thiếu hụt các chất quen thuộc (bị cắt đi) vừa phải đối phó với mấy thứ lạ lẫm (mới bị tống vào). Nhẹ thì chim bị rối loạn tiêu hoá, suy nhược một thời gian, khi nào thích nghi với cám mới thì phát triển bình thường. Nặng thì đi tiêu chảy dài ngày, xù lông, thay lông bất thường, suy dinh dưỡng, suy kiệt, quy tiên … Muốn đổi cám thì bắt buộc phải làm từ từ, bạn trộn hai loại cám vào với nhau rồi hàng ngày rút dần tỷ lệ cám cũ đi, tăng dần tỷ lệ cám mới lên.
Về công thức làm cám thì ở diễn đàn cũng đã nói rất nhiều, với lại tôi cũng không muốn giới thiệu một công thức cố định. Tôi chỉ xin đưa ra (đề nghị) một số thành phần chính cho cám Chào mào:
- Các loại cám cho gia cầm bán đóng gói sẵn (Cám Ba vì, cám Con cò …),
- Trứng vịt, trứng gà: nếu trộn 10 quả thì lấy 10 lòng đỏ + 3 lòng trắng. Nếu không có điều kiện phơi, sấy thì nên luộc chín rồi cà nhỏ ra để trộn sau đó phơi, sấy thật khô. Cám trộn trứng thì mỗi mẻ làm cho ăn trong vòng 15-20 ngày thôi,
- Trứng vịt lộn, trứng cút lộn,
- Thịt rắn mối, thịt bò, tôm tươi,
- Tép lạt khô: theo tôi cái này chủ yếu cung cấp thêm can-xi,
- Bột ngũ cốc hoa quả (bột dinh dưỡng dành cho trẻ em),
- Cơm nấu từ gạo nếp lức: thứ này nóng, nếu chọn thì nên cho ít thôi.
Trên đây là một số thành phần chủ yếu tôi tham khảo được của mấy AE tự làm cám cho chim. Các bạn muốn tự làm thì có thể chọn thành phần theo tỷ lệ riêng của mình rồi tiến hành. Có điều – tôi xin được nhắc lại, đối với Chào mào thì không cần phải cầu kỳ lắm đâu. Làm càng cầu kỳ càng khó theo đuôi lâu dài.
Thức ăn bổ sung: Thức ăn bổ sung đối với Chào mào là trái cây, côn trùng.
- Trái cây: Chào mào đặt biệt thích chuối (zám nó có họ hạng với … khỉ ??!). Có điều kiện thì cho ăn chuối tây (chuối cúng) là tốt nhất, không làm cho chim bị tiêu chảy. Ngoài ra nó cũng thích ăn nho, cà chua, hồng, cam quýt ngọt, dưa hấu … – nói chung là các loại trái cây chín có vị ngọt. Về liều lượng thì trong một tuần có ít nhất 3 ngày chim được ăn trái cây.
Chào mào cũng thích ăn khoai lang, khoai tây, khoai mỳ, cà rốt luộc - thứ này cho nó ăn nhiều cũng tốt (bạn phải luộc lên, nếu không thì nó không thể nào nhá nổi).
- Côn trùng: Cào cào non là lựa chọn số 1, nhưng có con thích ăn cào cào, có con không thích, không ăn, bạn phải tập cho nó ăn bằng cách cho nhịn đói rồi để mấy con cào cào vào cóng (bẻ cẳng cào cào đi, chỉ cho nhúc nhích được thôi). Có điều kiện cho ăn đều đặn hàng ngày thì quá tốt, nếu không thì vài ba ngày cho ăn một lần, mỗi lần chừng 5-7 con là vừa.
Sâu quy: cho ăn ít thôi, ăn cho vui, cho đỡ nhạt mồm thôi – như thể mình cắn hột dưa vậy. Không nên cho Chào mào ăn nhiều sâu. Mỗi tuần mỗi con chào mào ăn chừng 1,5-2 muỗng cà phê sâu là vừa. Không nên cho Chào mào ăn dế - dế hăng không hợp với Chào mào. Bạn cũng không nên tập cho Chào mào ăn thịt bò, thịt heo tươi sống, tôm tươi – không tốt cho hệ tiêu hoá của nó.
Có điều này các bạn cần lưu ý: khi dọn lồng chim thì hay có mấy con sâu bị ku chim làm vãi xuống đáy lồng. Các bạn tuyệt đối không được tiết kiệm = cách cho nó ăn lại mấy con đó, mà phải làm mấy lỗ nhỏ ở đáy lồng để sâu vãi lọt hẳn đi. Sâu vãi nó sống nhờ phân chào mào, cho ăn lại như vậy khác jì bạn cho Chào mào ăn phân của chính nó - ruột gan nào chịu nổi ?!
Nước uống: Nước uống cần sạch sẽ là đủ rồi, không cần phải đun sôi để nguội chi cho cầu kỳ, nên lấy nước từ bể hay lu chứa để không còn hơi thuốc clorua trong nước máy. Cóng nước không để quá 03 ngày, không để rong bám, đặt biệt, nếu ông chim ị vào là phải đem ra thay ngay. Gớm! có nhiều ông nuôi chim nhiều quá không chịu dọn dẹp để cho cái cóng nước như cháo loãng mới chịu thay … Cóng nước thì bạn nên để cóng sành để tiện theo dõi – chim có thể nhịn đói được chứ tuyệt đối không thể nhịn khát.
Bổ sung vi chất dinh dưỡng – vô thuốc
Vấn đề này tôi định không viết, vì thuốc là con dao hai lưỡi, khi sử dụng thuốc phải hết sức cẩn thận và phải theo dõi sát sao bầy chim. Về vấn đề này, các bạn chỉ nên tham khảo thông tin - hiểu thật rõ thì mới làm, không áp dụng một cách máy móc. Đắn đo mãi rồi cũng viết ra luôn, không lại có người trách : “Đã học mót được lại cờn bầy đặt giấu nghề …!!!”
Các bạn nhận thấy Chào mào dễ chơi, nhanh sung là do chế độ ăn uống tự nhiên của nó - đầy đủ chất dinh dưỡng và đầy đủ vitamin cần thiết. Nếu có điều kiện mua thuốc chuyên dụng cho chim thì cứ theo hướng dẫn sử dụng mà thực hiện, còn nếu không có điều kiện thì vẫn có cách bổ sung vi chất dinh dưỡng cho nó thông qua các loại thuốc dùng cho người – tôi sẽ cố gắng giới thiệu các loại thuốc được bán phổ biến ở hiệu thuốc.
Thuốc trộn vào cám thì có Carbomango - hoặc các loại thuốc tiêu thực để hỗ trợ hệ tiêu hoá, bước đầu tiếp xúc với thức ăn mới, ENEVON C viên thuốc hình con nhộng màu cam (hình như 2000đ 5 viên). 2 viên Carbon + 2 viên ENE nghiền nhuyễn ra trộn với 1kg cám cho chim ăn hàng ngày. Thuốc trộn vô nước cho uống thì dùng các loại thuốc bổ dành cho trẻ em dưới 1 tuổi – có rất nhiều loại được bày bán đầy giẫy ngoài hiệu thuốc. Tuỳ điều kiện mà chọn một loại rồi dùng lâu dài cho cả bầy chim, không cần thiết phải chọn loại đắt tiền làm jì cả.
Các giai đoạn vô thuốc – loại thuốc, cách thức, liều lượng:
- Chim bổi, chim non mới bắt về: Loại này cần phải được vô thuốc ngay, với liều lượng thấp nhất rồi tăng dần lên. Cho ăn cám có thuốc hàng ngày. Đối với thuốc cho uống theo nước: lần đầu bạn pha khoảng 0.2-0.3 cc vào 2/3 cóng nước cho chim uống, sau 3 ngày thì ngưng, lấy cóng ra rửa thật sạch rồi cho uống nước sạch bình thường. Bạn theo dõi chim trong vòng một tuần, nếu chim vẫn bình thường thì khoảng 7-10 ngày sau nâng liều lên 0.3-0.4 cc vào 2/3 cóng nước, cho uống liên tục trong 3 ngày và lại ngưng để theo dõi như trên. Thời gian đầu vô thuốc chim sẽ đi phân hơi lỏng màu vàng kéo dài khoảng 2-3 ngày - điều này bình thường. Nếu chim hợp thuốc thì nó sẽ trở lại bình thường thôi. Bạn theo dõi thấy con nào đi phân lỏng hơn bình thường là phải ngưng ngay, lại giảm liều xuống và nâng lên lại chậm hơn. Không pha quá 0.5 cc thuốc vào 2/3 cóng nước, mỗi lần vô thuốc thì không kéo dài liên tục quá 3 ngày. Các bạn phải hết sức chú ý vấn đề này. Thuốc nó sẽ có tác dụng từ từ khi được dùng đúng liều (khó khăn là mỗi con chim chỉ hợp với một liều lượng nhất định – cái này tự các bạn phải theo dõi và xác định). Đến khi thấy thuốc có hiệu quả, nhiều người sướng quá tăng liều lên làm cho em chim shock thuốc quy tiên luôn rồi ngồi than trách … Sau khi xác định được liều lượng thì cứ sau mỗi tháng vô thuốc một lần. Chim non hoặc chim bổi mới bắt về nếu được vô thuốc đầy đủ thì nó phát triển rất tốt – sau khi thay lông nó sẽ bung hết bản cốt ra, lộ hết dáng tướng, lông lá mượt gọn và ra lông rất nhanh.
- Chim thuần thì sau 1 hoặc 2 tháng vô thuốc một lần, tuỳ vào điều kiện của bạn có cho nó ăn được nhiều thức ăn bổ sung hay không. Nếu nhiều thức ăn bổ sung thì thời gian giữa 2 lần vô thuốc dài ra, và ngược lại.
- Chim thay lông: khi chim chuẩn bị thay lông và mới bắt đầu rụng lông thì không vô thuốc – vì có thể sẽ làm nín lông luôn. Khi thấy chim bắt đầu ra lông non thì bắt đầu vô thuốc, liều lượng như đối với chim non và chim bổi mới bắt về.
Khi bắt đầu vô thuốc thì bạn phải chịu khó quan sát theo dõi bầy chim của mình. Mỗi con sẽ hợp với một liều lượng khác nhau, vì thế bạn phải nhớ và cho thuốc cho “đúng người đúng tội”. Và lúc nào cùng phải nhớ “Cái jì dù có tốt mấy đi nữa, nhưng quá lố thì sẽ tai hoạ”. Tôi mua một lọ thuốc, cho hơn 10 con Chào mào mà cả 6 tháng nay chưa dùng hết một nửa.
Chế độ vệ sinh
“Đồ nghề” để bắt đầu chơi Chào mào, tối thiểu bạn phải sắm:
- Lồng chim: Lồng vuông hay tròn jì tuỳ sở thích người chơi, lồng Chào mào thì loại tầm 52-56 nan là vừa, khoảng cách nan thì đủ chỗ để ông ku thò đầu ra ngoài là được. Nếu sử dụng lồng tròn thì nóc lồng nên dùng nan đôi hoặc nan 3. Vì lúc bay hoảng hoặc lúc xáp lồng cho cắn nhau, Chào mào nó thường hay vươn lên phần nóc và bị kẹt đầu vào phần uốn giữa nóc lồng và thân lồng. Hic, nó bị treo cổ như thế thì khốn khổ lắm, giãy hoài mới lọt ra được, lông lá tung toé xác xơ ra, bị đơ cả cổ, đau 2 bên hàm – chim đang sung mà bị vậy thì còn nói jì được nữa - bị xong nó sẽ hoảng, nhát trở lại mất cả tháng. Lồng tháo đáy thì tiện cho việc dọn vệ sinh lồng, nhưng tháo hay không tháo thì vẫn nên dùng lồng đáy kín để tránh gió lùa thốc từ dưới lên – nguy hại cho ông ku chim. Khi lồng để không không sử dụng thì bạn nên kéo cửa ra, để nhỡ có ông ku chuột nào muốn vào thám hiểm thì có đường ra vào, nếu không ông í sẽ cắn nan chui vào, xong lại cắn nan chui ra - phiền toái cho ông í và cho cả mình nữa.
- Áo lồng: Theo tôi cái áo lồng rất quan trọng – nó có nhiều tác dụng: tủ ấm cho chim, tránh gió lùa. Đối với chim bổi mới bắt về thì nó còn là chỗ núp kín đáo giúp chim bớt căng thẳng, Đối với chim thuần thì áo lồng che mặt không cho giang hồ thấy nhau – có tác dụng kích sung chim, khi vận chuyển đi xa thì phải tủ áo lồng, áo lồng góp phần hạn chế mèo, chuột tấn công chim vào buổi tối nữa. Mỗi một lồng chim cần có một áo lồng và cần phải được sử dụng hợp lý. Treo chim ra ngoài cho chơi thì cuộn hết áo lên, khi cất đi thì trùm lại để hở ½ lồng ra, tối thì tủ kín lại. Đối với chim bổi mới bắt về thì nhất thiết phải tủ áo lồng lại nhưng không được tủ kín mít, ban đầu thì hé sơ chỗ phần cửa lồng ra, rồi mở ra từ từ đến khi nào mở hết được ½ lồng là tạm ổn. Làm như vậy nó sẽ mau dạn hơn, lý do là: chim mới bị tống vào lồng thường nó hoảng sẽ nhảy lung tung, thấy jì cũng sợ, cũng nhảy, càng nhảy thì đầu đuôi càng toét ra, càng đau, càng đau thì càng nhát, càng nhát thì càng nhảy … cứ luẩn quẩn mãi vậy thành thử con chim nó lâu dạn. Không có áo thì nó cứ thấy chỗ nào thoáng là xăm đầu xông ra, có cái áo, nó có chỗ núp kín đáo, hễ động là nó bu vào đâu đó trong áo và yên tâm nghe ngóng. Đối với chim bổi mà tủ kín mít hết lại thì cũng không ổn, nó nghe động đì đùng bên ngoài nhưng mà không thấy, không hiểu chuyện jì đang xảy ra ngoài í thì nghĩ cũng khiếp, phải hé ra cho nó đừng có bị tò mò, nghi ngờ rồi nghĩ ngợi linh tinh. Phải tạo điều kiện cho nó lén nhìn ra, thấy sợ thì có chỗ trốn, cứ vậy từ từ nó quen và nhanh chóng dạn dĩ. ở trong áo nó cứ thấy dáng người đi qua đi lại hoài thì cũng quen dần và dạn với người.
- Bộ cóng: Cần phải có tối thiểu là 3 cóng: 1 đựng cám, 1 đựng nước, một đựng sâu. Cóng nước thì nên dùng cóng sành, cóng thuỷ tinh loại trong để dễ theo dõi, đảm bảo nước sạch và luôn luôn có nước. Nước hay cám jì thì cũng không nên để lâu quá 3 ngày. Khi châm cám cho chim các bạn lưu ý là không nên cứ thế đổ cám thêm vào cóng mà nên chịu khó lấy cóng cám ra, lấy hết phần cám cũ ra để kiểm tra xem có bị mốc hay không, đổ cám mới vào rồi đổ cám cũ lên trên. Làm như vậy để đảm bảo là ông ku chim không bị xơi cám mốc. Cám để trong cóng tầm 5 ngày là bị mốc, mà thường thì mình chu đáo, đâu có để hết sạch mới châm, nếu không để ý mà cứ thế đổ vào là ông chim lúc nào cũng phải xơi cám mốc mà mình không biết.
- Bố lồng: dùng để lót vào đáy lồng chim tiện cho việc vệ sinh. Trên bố lồng, các bạn nên lót thêm 3-4 lớp giấy báo để hút nước của phân chim. Hai ngày là phải thay báo một lần, nếu càng để lâu thì càng được nghe người nhà càm ràm và càng có nhiều cơ hội nhiễm bệnh về hô hấp (cả bạn và chim). Hơn nữa, phân chim nó nhiều khí cacbonic, lại tủ áo thường xuyên nên phải hạn chế việc để nhiều phân trong lồng. Có nhiều người chơi chim mà nhìn vào đáy lồng cứ như mấy hòn non bộ (hic, viết ra mấy dòng này mà tôi thấy … xấu hổ quá … !!!).
- Cầu đậu: Cầu đậu cho chim Chào mào cần phải nhám và nhỏ thôi, cầu tròn đường kính tầm 1-1.2cm là ok. Nếu dùng cầu lượn cho đẹp thì cũng tốt, nhưng nhất thiết phải có một chỗ cao, bằng phẳng để chim đậu trên đó, chim đậu cầu lượn mà không có chỗ thăng bằng thì hay bị yếu một bên chân, hoặc nó có thói quen đậu cóng. Lắp thêm cầu phụ nếu lồng tương đối cao và rộng rãi. Các bạn lưu ý khi lắp cầu phụ thì gài cái thế để chim khi lên đậu cầu phụ thì đừng có ép sát lồng quá, lông đuôi sẽ bị mài vào nan lồng hỏng hết.
- Lồng tắm: Đồ chuyên dụng dùng để tắm cho chim, sang qua lồng tắm để vệ sinh lồng nuôi. Lồng tắm thì bán sẵn rất nhiều. Các bạn lưu ý 90% chim bị sẩy là sẩy từ lồng tắm ra. Lồng tắm thường có nhiều cửa, cửa nào không sử dụng thì nên cột cố định lại cho chắc ăn. Trong lồng tắm không nên để cầu đậu. Nhiều bạn nghĩ để cầu đậu vào đó để cho nó khi nào tắm xong thì lên đó đứng rỉa lông – không có đâu, gặp con lười tắm nó cứ đứng ì trên cầu khó chịu lắm, lấy cầu ra thì chim nhanh chịu tắm hơn.
- Lồng bẫy: Cũng nên sắm sẵn một cái, trước là để phòng hờ nhỡ chim bị sẩy thì còn có cái để mà hy vọng, sau là khi rảnh rỗi thì cũng đi dợt rừng với chị với em …
Chim mỗi tuần phải được tắm ít nhất hai lần bất kể thời tiết. Nếu trời lạnh quá thì cho em nó tắm bằng nước ấm. Chim thay lông vẫn phải cho tắm bình thường. Có nhiều con chim nó không chịu tắm thì bạn cho nó ở gần với con ham tắm trong lúc tắm. Nó thấy nó sẽ bắt chước tắm theo, hơn nữa con kia vẩy nước ướt bê bết vào người nó, ngứa ngáy nó sẽ xuống tắm. Cho tắm thoải mái đến khi nào nó lên thành chậu rỉa lông là coi như xong.
Về phơi nắng thì mỗi ngày phơi chừng 1-1,5 tiếng đồng hồ là đủ, phơi vào buổi sáng hoặc trưa, mỗi buổi nửa tiếng – nói chung khi nào rảnh + có nắng thì cho phơi. Bạn kết hợp việc sách ra cất vào khi phơi nắng để tập cho chim quen với người nữa. Hạn chế việc phơi nắng qua cửa kính – tia nắng đi xuyên qua kính có nhiều tia tử ngoại không tốt cho cả chim và người.
Phòng trừ bọ, rệp chim: Khoảng 2-3 tháng bạn nên phun thuốc chỗ treo cất chim một lần, trong lúc cho chim tắm thì phun thuốc trừ bọ, rệp cho lồng chim, để khô lồng rồi cho chim vào. Các bạn ra quầy thuốc thú y mua một sợi dây đeo cổ chống bọ chét của chó, mèo, rồi cắt ra nhiều đoạn, mỗi đoạn chừng 3-4cm (một sợi dây đeo dài 60 cm – đeo cho chó mèo thì được 6 tháng – giá trung bình 70.000-80.000đ/sợi), rồi bạn để vào mỗi lồng chim 1-2 miếng đó, để ở dưới bố lồng để chim không nghịch ngợm nếm thử - cách này phòng trừ rệp chim rất hiệu quả và đơn giản.
Chỗ treo cất chim: vấn đề này quan trọng. Bạn cần chọn được chỗ treo cất chim sao cho: khuất gió, thoáng khí, an toàn đối với chó, mèo, chuột, tránh kiến vào tha cám, tha sâu, ngăn không cho chim thấy mặt nhau, Tốt nhất là treo cao quá đầu người – hơi bất tiện trong việc chăm sóc nhưng làm thế thì gọn gàng và chim đỡ bị hoảng khi có người hay chó, mèo qua lại.
Khi móc cất chim thì nên chỉ có một điểm tiếp xúc duy nhất giữa lồng chim với chỗ móc thôi – là cái móc lồng, ngay ở cổ móc lồng, bạn quấn một miếng vải to khoảng ngón chân cái rồi tẩm nhớt thải vào đó – làm vậy để tránh kiến - kiến chỉ có duy nhất một đường vào lồng chim là chỗ móc lồng, mà bị chặn vậy là coi như xong, hết đường.
Bạn nên làm một cái sào dài để ngang ở chỗ treo chim, hai đầu sào thì bạn lắp 2 miếng tôn tròn, đường kính khoảng 35-40cm, 2 miếng tôn này xoay tròn được quanh sào, ở giữa sào thì treo chim – làm vậy để ngăn chuột. Chuột leo lên sào, muốn vào tới lồng chim thì nó phải bò qua miếng tôn, cơ mà miếng tôn nó quay tròn nên bám vào được thì miếng tôn nó xoay đưa ông ku chuột xuống đất. Hic, nghĩ mà tội cho ông í, xơi được em chim cũng khá là vất vả !!!
Trên đây là một số vấn đề cơ bản về vệ sinh, phơi phóng bảo vệ chim. Quan điểm chung là chăm chim kết hợp giải trí – không nên để cho việc này nó chiếm nhiều thời gian quá đâm ra ta lại bị phụ thuộc vào thú vui của chính mình thì quả là không ổn.
Kinh nghiệm nuôi chim chào mào
Em vừa bẩy lồng được 2con chào mào
Dạy chim sáo nói tiếng người
Cách làm cơm gà Quảng Ngãi
Kỹ thuật nuôi bồ câu đạt năng suất cao
Kinh nghiệm nuôi chim họa mi
(st)