Hướng dẫn học Google Sketchup 8
Hướng dẫn học thủ ngữ khi tiếp xúc với người khiếm thính
Nói đến trà ở Huế thì đất huế không thích hợp để trồng trà, và nếu có trồng thì cũng không được ngon lắm. Duy chỉ có trồng cây chè tươi là ngon.
Trà ở đất Huế quê tôi
Nói đến chè tươi ở Huế thì chỉ có lá chè ở Truồi là ngon nhất, vị thơm không chát và nước xanh.
Còn trà ở Huế chủ yếu là nhập từ trà Bắc Thái nhưng được pha theo cách của người Huế. Cách thông thường là ướp với các loại hoa như hoa sen, hoa bưởi, hoa soái, hoa mộc lan. Trong đó kỹ thuật ướp trà sao cho hương của hoa không lấn át vị trà và dùng nước sôi bao nhiêu độ để pha trà cũng như thời gian bao lâu thì đó là kinh nghiệm và là bí quyết của mỗi trà nô. Còn theo mình thì tùy thuộc vào hương của các loài hoa để kết hợp sao cho thích hợp.
Ngày xưa khi còn chế độ vua chúa, thường mỗi sáng sớm các cung nữ chèo thuyền ra hồ sen để lấy từng giọt sương còn đọng trên lá sen để dùng chế trà và trà phải được ướp trong hoa sen lúc khuya. Cách uống này rất công phu và đòi hỏi phải có hồ sen. Nhưng được uống một tách trà được pha đúng kỹ thuật này thì không lời nào để diễn tả.
Một cách uống khác là trà ướp với hoa bưởi. Theo mình thấy thì dùng hoa bưởi khô ngon hơn là hoa tươi. Vì mùi hương của hoa bưởi hơi nặng nên khi được sấy khô thi mùi giảm đi rất nhiều và hương thanh hơn. Nhưng kỹ thuật phơi hoa bưởi thế nào để màu của nó vẫn còn tươi thì không phải điều đơn giản, nhưng cũng không quá khó, vì tất cả là nhờ vào kinh nghiệm. Đó là canh lúc trời nắng vừa và không được phơi qua đêm.
Còn với hoa soái thì uống trực tiếp, nghĩa là bỏ trực tiếp hoa tươi vào trà và pha. Vì hương hoa soái nhẹ nên nó không làm mất vị trà.
Ở Huế đa số các gia đình đều dùng trà đãi khách, trà cụ thường được làm bằng sành và thường dùng trà Bắc Thái hoặc Tân Cương. Nhưng với những người thích trà và thích thưởng thức trà thì trà cụ thường làm bằng đất và ấm trà rất nhỏ.Thường trà cụ dùng để pha chế đều được mua ở Trung Quốc hoặc Đài Loan. và được chọn lựa rất kỹ càng. Các loại trà dùng để pha cũng rất kén. Thường các trà như Long Tĩnh, Cao Sơn, Thiết Quan Âm,… luôn là lựa chọn hàng đầu.
Kỹ thuật pha các trà này cũng là kinh nghiệm của mỗi trà nô. Các trà này thường được lấy bên Trung Quốc và Đài Loan. Việt Nam không có sản xuất. Nhưng để chọn được trà ngon và được nước thì không phải lúc nào cũng được. Bởi nó tùy thuộc vào người chọn trà cũng như mùa thu hoạch của trà.
Ở Huế chỉ có hai quán trà là có bán các loại trà này. Một quán là Vũ Di Trà ở gần trên đồi Thiên An và một quán là trà Thất ở Kim Long.
Ngoài ra, ở vùng phía đồi núi phía Bắc cũng có sản xuất loại trà bắp nỏn và trà đinh. đây là hai loại trà rất rất đặc biệt của Việt Nam. Thường nếu muốn mua thì phải liên hệ đặt hàng với cơ sở sản xuất vì giá thành nó hơi cao so với các trà khác, nhưng ở huế nhu cầu về trà bắp nỏn thường nhiều hơn trà đinh. Vì giá rẻ hơn và uống cũng rất ngon. Vị nó đặc biệt và hợp với gu của người thích uống trà có vị đậm đà.
Nói chung lại vào trong thế giới trà thì có vô vàng điều để chia sẻ và học hỏi. Mình không có khiếu về văn chương, và kiến thức hiểu về trà cũng còn rất nhiều hạn chế. Nên trên đây mình chỉ viết theo những gì mình biết và học hỏi từ những người khác. Nếu có điều gì sai thì mong mọi người góp ý và chia sẻ, thành thật cám ơn rất nhiều.
Trước đây có người nhận định: đất Huế ở lâu thấy buồn, muốn bỏ đi, nhưng đi xa Huế thì lại thấy như muốn trở về. Thật đúng? Mỗi người dân xứ Huế dù có phiêu dạt nơi đâu cùng ít nhiều gói ghém trong lòng vài kỷ niệm thâm trầm về xứ Huế. Riêng tôi, một trong nhiều kỷ niệm đó là cung cách uống trà của nhiều người Huế.Nghệ thuật thưởng trà của người Huế
Cùng khám phá một số đặc điểm riêng có của nghệ thuật thưởng trà đất Cố đô Huế nhé.
Một chén trà nâng mời bạn bè, một chén trà trò chuyện tâm giao, thú uống trà đã trở thành nếp sinh hoạt quen thuộc của người dân Việt Nam cũng như của nhiều dân tộc trên thế giới. Tuy nhiên, tuỳ theo nếp sống, văn hoá của từng dân tộc mà người ta thưởng thức trà với nhiều phong cách và phương thức khác nhau. Trong chén trà mở đầu câu chuyện chung ấy, với riêng Huế, uống trà là một nghệ thuật với bao sự sắp đặt công phu và cả những nghi thức của một vùng văn hoá.
Trước hết, uống trà theo kiểu cung đình Huế thì phải có một bộ đồ trà đúng kiểu. Không phải chỉ có một bộ đồ trà dùng cho suốt cả 4 mùa mà kiểu cách uống trà của Huế còn thể hiện ở chỗ có bốn loại chén trà dành cho bốn mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông. Người Huế uống trà theo mùa còn gọi là thời trà. Trong bộ đồ trà ấy, những chén Tống, chén quân, dầm, bàn ... đều có những qui định riêng,chức năng riêng. Người Huế uống trà như là một hình thức lễ nghi, dẫu uống một người ( còn gọi độc ẩm ), hai người ( còn gọi đối ẩm ), ba người, bốn người hay nhiều người ( còn gọi quần ẩm) thì mọi thao tác vẫn được giữ nguyên, kể cả những cung cách pha trà, rót trà, nâng ly trà.
Ngồi uống trà trò chuyện thật tao nhã
Về nguyên liệu chỉ có hai loại đó là trà và nước. Nhưng chỉ riêng hai nguyên liệu này cũng đã có hàng ngàn trang viết. Sự cầu kỳ, công phu ở đây không bút mực nào tả xiết, từ việc hái chè xanh ở hướng nào, giờ nào, cách ngắt ngọn ra sao, người thiếu nữ hái chè để móng tay dài bao nhiêu, cho đến việc ngâm tẩm, phơi, sao khô là cả những qui trình nghiêm ngặt. Cho nên mới có những câu chuyện về Trảm mã trà ( Trà ngựa ), Hầu trà ( Trà khỉ), Trùng điệp trà ( trà sâu), Tiên knhai trà ( Trà tiên) ...
Nước để pha trà cũng có những câu chuyện dài, nước mưa hứng từ đâu, nước giếng thì giếng phải sâu như thế nào, nước suối thì lấy ở đoạn nào: đầu nguồn, giữa nguồn hay cuối nguồn .... Sự công phu ấy cho thấy trà không đơn thuần là một thức uống mà người ta đã lồng vào đó bao công sức và tâm huyết để nâng lên thành một nghệ thuật.
Ở Huế còn lưu truyền câu chuyện hứng sương trên lá sen để lấy nước pha trà , còn trà thì được bọc trong hoa sen để có hương thơm tự nhiên. Đun nước để pha trà cũng là một nghệ thuật . Để có một bình trà ngon, nước đun sôi chỉ ở dạng sủi tăm, nước sôi già quá sẽ làm trà nhanh chín, hương thơm không còn. Tinh tế đến như thế thì người uống trà cũng phải có một tâm hồn nhẹ nhàng , luôn hướng đến những vẻ đẹp của đất trời, của con người thì mới thẩm thấu hết hương vị của chén trà.
Uống trà đúng cách cũng là một nghệ thuật
Cũng như nhiều quốc gia uống trà khác trên thế giới, thú uống trà của người Huế có xuất phát từ cung đình. Từ cung đình ra dân gian, tính chất nghi lễ và sang trọng giảm dần nhưng cái hồn của thú thưởng thức trà vẫn được giữ nguyên, bạn bè uống cùng nhau chén trà để tăng thêm tình thân thiết. Dẫu không uống tại lầu son, gác tía như các bậc vua chúa, quan quyền nhưng trong không gian đơn sơ, dân dã, chén trà vẫn được chủ nhân nâng hai tay mời bạn, khách và chủ đều tôn trọng nhau, chén trà vì thế vẫn nặng tình, nặng nghĩa.
Trong thú uống trà của người Huế, có một điều đặc biệt là luôn đi kèm với một loại bánh đặc sản của Huế đó là các loại bánh in làm bằng hạt sen, đậu xanh, hoặc bằng bột nếp được gói bằng giấy màu ngũ sắc của Huế. Những ngày Tết, người Huế còn có thêm món mứt gừng. Đón chén trà nóng từ tay bạn hiền trao, nếm lát mứt gừng Kim Long nổi tiếng có vị ngọt ,hơi cay nồng ấm thế là như thấy cả một mùa mùa xuân đang về trong đất trời và trong cả lòng người.
Thú vui uống trà bây giờ đã trở nên phổ biến trong đời sống của nhiều người dân Huế từ già đến trẻ. Người ta tìm thấy một sự tĩnh tâm, lắng đọng khi uống trà. Trong không gian xanh mướt của những ngôi nhà vườn xứ Huế, con người được giải toả khỏi những áp lực công việc, tìm thấy chính mình trong sự tĩnh lặng và sâu sắc mà hương vị chén trà đem lại. Đó chính là ý nghĩa cuối cùng của thú uống trà mà nhiều người đã chiêm nghiệm và thu nhận lại cho chính mình, làm giàu có đời sống tinh thần của bản thân và cũng là của vùng đất Huế.
Những bộ trà cổ ở Huế
Quan tâm đến trà , người ta đâu chỉ nghĩ đến hương thơm, mùi vị của trà mà còn quan tâm đến những dụng cụ dùng để pha trà, còn gọi là trà cụ. Trong những bộ sưu tập đồ gốm sứ của nhiều nhà sưu tập ở Huế và ở tại các bảo tàng, những bộ đồ trà cũng có tiếng nói riêng của mình.
Trong hành trình tìm hiểu những bộ đồ trà cổ ở Huế, điểm dừng chân đầu tiên của chúng ta nên là Bảo tàng Mỹ thuật cung đình Huế. Ở đây hiện còn lưu giữ nhiều bộ đồ trà rất có giá trị, với nhiều loại chất liệu và hình dạng rất phong phú. Đó là những bộ đồ trà vừa có giá trị văn hoá vừa có giá trị lịch sử.
Đầu tiên là bộ đồ trà bằng bạc gồm một chiếc bình cao và 6 chiếc ly hình dáng thon cao, không chân. Đây là món quà mừng tứ tuần đại khánh của Vua Khải Định. Trên thân bình và các chiếc ly đều có chạm khắc hình hoa lá rất đẹp mắt, nét chạm khắc tinh xảo và sống động. Cả bộ đồ trà đều được khắc cùng một dạng hoa văn hoạ tiết.
Bình trà đời vua Thiệu Trị (1841-1847)
Trong chiếc tủ kính lớn đặt phía bên trái cuối gian đầu của bảo tàng là 3 chiếc ấm rất đặc biệt. Chiếc ấm đầu tiên nhìn vào chúng ta có cảm giác như là chiếc ấm của người Việt hoặc người Trung Quốc làm nhưng thực tế chiếc ấm này được làm ở 1 lò gốm của nước Anh . Vua Minh Mạng đặt mua về và cho vẽ thêm hoa văn, viết thêm câu “ Minh Mạng thập lục niên tăng hoạ” (tức là vẽ thêm vào năm Minh Mạng thứ 16). Đây là chiếc ấm dùng để uống đông người gọi là ngưu ẩm hoặc quần ẩm. Ấm có hình dáng như chiếc bình tích mà các mệ ở Huế hay dùng để hãm chè xanh. Nhưng điều đặc biệt là chiếc quai của bình là quai ngang, trong khi ấm bình tích là quai thép xách ở phía trên.
Chiếc bình đặc biệt thứ hai là chiếc bình bằng sứ trắng. Đây là chiếc ấm trà Tây làm ở Pháp , có quai , trên ấm còn đề niên hiệu “Thiệu Trị nguyên niên phụng chế” (tức là chế theo yêu cầu của Vua Thiệu Trị). Chiếc bình đặc biệt thứ ba không còn nguyên vẹn vì chiếc vòi đã bị mất một phần nhưng những nét hoa văn vẽ trên bình màu sắc vẫn còn rực rỡ . Đây là chiếc ấm trà Tây làm theo phong cách đồ ngũ thái vẽ trên men , đề niên hiệu Tự Đức niên tạo. Cùng với ba chiếc bình quý trên, Bảo tàng còn có hai bộ đồ trà bằng đá trắng và đá đỏ. Đây cũng là quà mừng tứ tuần đại khánh cuả Vua Khải Định.
Đến thăm nhiều gia đình ở Huế chúng ta có thể bắt gặp nhiều bộ sưu tập đồ cổ được gia chủ cất giữ cẩn thận. Đó không chỉ là một món hàng quý giá về mặt cổ vật mà nhiều khi còn có ý nghĩa là vật gia bảo của gia đình. Tại nhà nghệ nhân dân gian nghề thêu Lê Văn Kinh ở phố Phan Đăng Lưu, hiện còn giữ chiếc ấm quý có tuổi đời trên 500 năm tuổi , dưới đáy ấm có khắc 3 chữ “Tuyên Đức Đường”. Đây là chiếc ấm được làm từ thời Vua Tuyên Đức (Trung Quốc). Chiếc ấm có hình quả quýt, chỉ bé bằng nắm tay nhưng ẩn chưá bao điều bí ẩn. Cụ Kinh đã đi tìm hiểu nhiều nhưng vẫn chưa nhận được sự giải đáp chắc chắn từ các nhà khoa học, đó là chiếc ấm bằng đất nhưng lại gắn đuợc chiếc quai bằng đồng một cách chắc chắn; tại sao khi rót nước sôi lên ấm thì nước bốc hơi rất nhanh … Có trong tay cổ vật quý nhưng mãi đến năm 1995, qua tạp chí Mỹ thuật, cụ Kinh mới biết đây là chiếc ấm có tuổi đời trên 500 năm.
Chiếc ấm Mạnh Thần của cụ Kinh
Trong nhà cụ Kinh cũng còn chiếc ấm quý hiệu Mạnh Thần . Khi nói về trà cụ , theo cố nhà văn Nguyễn Tuân , trên đời có 3 loại ấm đáng để lưu danh “ Thứ nhất Thế Đức gan gà , thứ nhì Lưu Bội , thứ ba Mạnh Thần” . Ở dưới đáy chiếc ấm Mạnh Thần ở nhà cụ Kinh còn có câu thơ đuợc viết theo lối chữ thảo rồng bay phượng múa rất đẹp “ Hà hoa mãn trì đường” (nghĩa là hoa nở tràn cả bờ ao).
Và tại nhà của nhà thơ, nhà nghiên cứu Huế Nguyễn Xuân Hoa ở đường Thạch Hãn, những bộ đồ trà cổ của ông quả thật là quý hiếm. Là người yêu đồ cổ và cũng là một nhà nghiên cứu Huế nên ông hiểu rõ những hiện vật mà mình đang cất giữ, đặc biệt là những bộ đồ trà. Trong bộ sưu tập đồ trà của ông Nguyễn Xuân Hoa có khá nhiều phong cách như bộ Long ẩn (tức là hình rồng được vẽ chìm trong mây) đây là bộ đồ trà dùng cho quan lại hoặc tầng lớp nho sĩ ; cũng có bộ vẽ đề tài mai hạc với hai câu thơ chữ Nôm của Nguyễn Du :
“ Nghêu ngao vui thú yên hà
Mai là bạn cũ, hạc là người quen”
Đặc biệt trong những bộ đồ trà cổ ở nhà ông Nguyễn Xuân Hoa có 2 dĩa trà dưới đáy có chữ “Nhật” – đây là ký hiệu dùng để chỉ đồ dùng cho Vua, vậy cho nên hình rồng ở đây có 5 móng, được vẽ rõ nét, hiện toàn thân.
Người xưa thường chọn các đề tài lịch sử hoặc phong cảnh để vẽ trên bộ đồ trà. Ở đây, có những tích vẽ Khương Tử Nha; Gia Long tẩu quốc; đặc biệt là bộ đồ trà mãn hoạ. Mãn hoạ là các hình vẽ trên chén trà tạo thành một bức tranh. Tất cả đều rất chi tiết và tinh xảo từng nét vẽ. Cả chiếc chén uống trà là một tác phẩm nghệ thuật.
Cũng như bao cổ vật khác, những bộ đồ trà cổ cũng có tiếng nói riêng của mình trong thế giới cổ vật – đó là tiếng nói về lịch sử, về văn hoá, về các mối quan hệ trong cuộc sống. Tiếng nói văn hoá của những bộ đồ trà cổ chính là tiếng nói về một nghệ thuật uống trà của người Việt và cả những nét đẹp của nghệ thuật gốm sứ.
Các loại trà ngon của Việt Nam xưa và nay
Kinh nghiệm ăn uống ở Huế
Cách ăn uống của người Huế
Cách làm kem trà xanh Nhật bản
Cách làm trà sữa trân châu tại nhà