Cách chăm sóc trẻ chậm phát triển trí tuệ đúng cách nhất

Nhiệm vụ của chúng ta là giúp trẻ nhận biết và học để tự đáp ứng nhu cầu của mình, tạo cơ hội cho người khuyết tật phát huy hết một cách độc lập nhất khả năng của họ trong cộng đồng.

Nhận biết trẻ chậm phát triển

Giúp trẻ chậm phát triển trí tuệ - hướng dẫn dành cho cha mẹ

Nhiều trẻ chậm phát triển trí tuệ không được hướng dẫn phù hợp và mất đi cơ hội phát triển tốt hơn. Vậy cha mẹ của những trẻ này có thể làm gì?

Chậm phát triển trí tuệ nghĩa là các chức năng tâm thần “bị chậm” hay nói cách khác là không phát triển được như mong đợi đối với tuổi của trẻ. Trẻ chậm phát triển trí tuệ gặp khó khăn khi học những điều mới. Sự bất lực này có thể tác động tới mọi khía cạnh phát triển của trẻ, từ học đi và đứng tới học ăn và nói. Chậm phát triển trí tuệ không phải là bệnh song chứng này xuất hiện ở giai đoạn đầu đời (thường từ khi mới sinh) và kéo dài trong suốt phần còn lại của đời người. Không có cách gì để chữa hay điều trị chậm phát triển trí tuệ. Tuy nhiên, có nhiều cách có thể tiến hành để nâng chất lượng cuộc sống cho trẻ và gia đình. Chậm phát triển có thể ở dạng nhẹ, vừa hay nặng. Đa phần những trẻ chậm phát triển trí tuệ có sự thay đổi nhẹ. Bạn có thể xác định được mức độ chậm phát triển trí tuệ bằng cách nghiên cứu kỹ tiền sử phát triển của trẻ.

Đa phần trẻ bị chậm phát triển trí tuệ nhẹ có thể đến trường được. Rất nhiều trẻ có thể học ở trường chính quy, đặc biệt là khi giáo viên quan tâm tới những nhu cầu của các trẻ này. Những trẻ em chậm phát triển khác có thể cần phải học ở trường dành cho trẻ em khuyết tật. Hầu hết trẻ dạng này có thể tự chăm sóc bản thân và khá độc lập trong cuộc sống. Những trẻ em này chủ yếu gặp khó khăn trong việc kết bạn khi chúng trưởng thành và tìm việc làm. Những công việc thường nhật có thể sẽ là công việc lý tưởng cho chúng.

Hầu hết trẻ bị chậm phát triển trí tuệ thể vừa sẽ cần học ở những trường đặc biệt. Trẻ có thể sẽ cần tới sự gợi ý và trợ giúp trong các hoạt động hàng ngày. Ví dụ, trẻ cần học cách tự tắm rửa hay tự đi vệ sinh nhưng cũng cần có người nhắc hay thỉnh thoảng phải kiểm tra. Hầu hết những trẻ này phụ thuộc vào gia đình trong vấn đề hoà nhập xã hội. Hầu hết không đủ khả năng làm những việc thông thường. Tuy nhiên, một số công việc được bảo trợ trong công xưởng có thể phù hợp. Điều chỉnh tình dục có thể trở thành vấn đề ở tuổi trưởng thành.

Những trẻ em bị chậm phát triển trí tuệ thể nặng dường như cần phải được chăm sóc trong suốt đời. Trẻ có thể còn bị tàn tật về thể chất và mắc những vấn đề sức khỏe. Khả năng kiểm soát co bóp bàng quang và ruột phát triển rất muộn. Những trẻ này thậm chí còn không đủ khả năng học ở những trường đặc biệt. Chúng không thể làm được việc gì trong cuộc sống.

Nếu trẻ mắc bệnh đặc biệt như thiểu năng tuyến giáp hay có những cơn ngất, hãy đưa trẻ đi khám chuyên gia y tế. Trừ những trường hợp đặc biệt hoặc hãn hữu, nói chung không có chỉ định dùng thuốc để điều trị chậm phát triển trí tuệ. Không dùng thuốc “bổ não” hay những thuốc “hỗ trợ chức năng tâm thần” khác. Những thuốc này không chỉ đắt mà còn không có tác dụng gì.

Mặc dù trẻ bị chậm phát triển trí tuệ nhưng trẻ vẫn có khả năng đạt nhiều mốc quan trọng trong cuộc đời. Cha mẹ cần phải được chuẩn bị để chấp nhận việc chậm đạt được các mốc này và thực tế trong việc mong đợi con họ đạt được.

• Cha mẹ nên linh hoạt hơn trong việc kỳ vọng điều gì ở con của mình. 

• Tùy theo mức độ chậm phát triển trí tuệ và lứa tuổi của trẻ, cha mẹ nên quyết định loại hình hoạt động nào họ muốn cho con học. Họ nên bắt đầu với những công việc đơn giản và chuyển sang những hoạt động ngày càng phức tạp hơn chỉ sau khi trẻ đã làm được những hoạt động đơn giản.

• Các hoạt động nên được chia thành những phần việc nhỏ hơn. Ví dụ, việc tắm rửa có thể chia thành giai đoạn múc nước, cầm lấy xà phòng khi cha mẹ đưa cho trẻ, tự xoa xà phòng lên người, dội nước để làm sạch xà phòng và lau khô người bằng khăn tắm. Từng phần việc này phải được học riêng trước khi kết hợp thành một hành động phức hợp. Mỗi hoạt động nên được thực hành liên tục trong vòng ít nhất hai tuần trước khi cha mẹ chuyển sang dạy hoạt động tiếp theo.

• Cha mẹ nên khích lệ trẻ thậm chí khi họ cảm thấy điều đó là vô nghĩa. Ví dụ, họ có thể nói chuyện hay đọc sách cho trẻ. Họ có thể cần phải sử dụng ngôn ngữ phù hợp cho những trẻ bé hơn. Khi trẻ nói nhiều hơn, các bậc cha mẹ nên tăng mức độ giao tiếp và kể chuyện cho trẻ.

• Cha mẹ nên có phần thưởng và động viên trẻ khi trẻ làm được việc gì cho dù là nhỏ.

• Cha mẹ nên tìm những hoạt động để họ vừa có thể chơi với trẻ đồng thời lại có thể vẫn làm được việc nhà. Ví dụ, trẻ có thể học giúp mẹ các việc vặt trong nhà hàng ngày.

• Những hoạt động xã hội như chào hỏi hay chia tay người khác, cùng chơi đồ chơi, xin phép lấy đồ của người khác, và học cách ứng xử với người khác giới là những khía cạnh quan trọng của việc điều chỉnh hành vi của trẻ để sống tự lập. Cha mẹ nên kiên nhẫn khi hướng dẫn trẻ và phải đóng vai trò gương mẫu cho trẻ. Họ nên giải thích rõ ràng họ mong muốn trẻ làm gì và tại sao đồng thời nên khích lệ trẻ khi việc đó được hoàn thành tốt.

• Cha mẹ không nên quá bao bọc trẻ mà nên để trẻ làm những việc vừa sức với bản thân. Điều này giúp trẻ tự tin hơn.

• Không bao giờ bỏ qua nhu cầu học tập của trẻ. Một số cha mẹ đơn giản cho rằng có thể bỏ qua việc giáo dục trẻ khi họ nhận thấy rằng trẻ bị chậm phát triển trí tuệ. Trẻ chậm phát triển trí tuệ cũng cần được hưởng nền giáo dục tương tự như các trẻ khác. Trẻ có thể học ở trường giáo dục đặc biệt cho trẻ em của địa phương.

• Chậm phát triển phổ biến nhất là do chậm phát triển trí tuệ. Chậm phát triển trí tuệ không phải là bệnh mà là một trạng thái kéo dài suốt cuộc đời một con ngườì.

• Đa phần những trẻ chậm phát triển trí tuệ có ngoại hình tương tự như trẻ khác.

• Chậm phát triển trí tuệ không thể điều trị được song có thể phòng ngừa được. Việc đảm bảo thai phụ có sức khoẻ tốt, chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ khi mới sinh và trẻ bé giúp phòng ngừa phần lớn các trường hợp chậm phát triển trí tuệ.

• Phát hiện sớm là quan trọng vì việc huấn luyện cha mẹ có thể giúp cải thiện kết quả cuối cùng cho trẻ này.

• Chậm phát triển trí tuệ có thể không được phát hiện cho tới tận tuổi vị thành niên hay trưởng thành. Trong các tình huống như vậy, thường là những trường hợp chậm phát triển trí tuệ thể nhẹ.

• Các bậc cha mẹ sẽ cần có thông tin về cách chăm sóc trẻ và phương pháp giáo dục đặc biệt.

• Thuốc đóng vai trò thứ yếu đối với chậm phát triển trí tuệ, trừ khi để chống các cơn co giật và bệnh tâm thần nặng có thể xuất hiện ở một số trẻ.

• Thực phẩm chức năng hỗ trợ: Các nhà khoa học Mỹ, đứng đầu là ông Joseph Gleeson thuộc Trường ĐH California, vừa phát hiện một số thực phẩm chức năng có thể hỗ trợ điều trị bệnh tự kỷ, triệu chứng chậm phát triển trí tuệ ở trẻ em.Và tại Việt Nam TPCN Vương Não Khang đang được ghi nhận là có hiệu quả tốt trong hỗ trợ điều trị cho trẻ chậm phát triển trí tuệ, giúp cải thiện và tăng cường trí não cho trẻ.

Kỹ năng chăm sóc và nuôi dạy trẻ chậm phát triển trí tuệ

Nhận diện các khó khăn, chia sẻ kinh nghiệm chăm sóc và giảng dạy, giới thiệu mô hình lớp học My Future đang áp dụng tại Tp.HCM và giúp cha mẹ có con chậm phát triển trí tuệ biết cách tạo điều kiện để con phát triển và hòa nhập là những nội dung mà buổi tập huấn “Kỹ năng chăm sóc và nuôi dạy trẻ chậm phát triển trí tuệ” do Trung tâm Khuyết tật và Phát triển (DRD) phối hợp với Trường nuôi dạy trẻ Khuyết tật Đồng Tháp tổ chức ngày 18.05.2011. Tham dự tập huấn có 12 phụ huynh và thầy cô đang trực tiếp nuôi dạy trẻ tại đây.

Trong buổi tập huấn, tham dự viên được các giảng viên chia sẻ những khó khăn chung mà các em chậm phát triển trí tuệ gặp phải, cụ thể: các trường chuyên biệt chỉ nhận học sinh dưới 16 tuổi, trên 16 tuổi nhà trường sẽ gửi lại để gia đình tự chăm sóc. Điều này đã gây khó khăn rất lớn trong việc nuôi dạy các em vì chỉ cần về nhà khoảng 2-3 tháng là các em sẽ mất đi rất nhiều lượng kiến thức đã có được trong thời gian đi học. Học chung một lớp đông đúc với cùng một giáo viên, cùng một chương trình trong khi nhận thức và mức độ khuyết tật của các em là hoàn toàn khác nhau cũng gây trở ngại trong việc dạy và giúp các em phát triển bản thân. Ngoài ra, đa phần các em thường không tự vệ sinh cá nhân nếu không được chỉ dạy đặc biệt. Nhiều em còn sợ việc đánh răng sẽ dẫn đến nguy cơ bị mất hết răng sau 30 tuổi. Các em cũng không có nhiều nhận thức về thế giới xung quanh nên rất dễ dàng trở thành nạn nhân của những hành động trái pháp luật, bị lạm dụng thân thể... Về phần phụ huynh, họ có vai trò rất quan trọng trong việc giúp các em phát triển và hòa nhập: phụ huynh vừa là người trực tiếp chăm sóc, bám sát các em vừa là người đồng hành, hướng dẫn giáo viên trực tiếp dạy dỗ. Tuy nhiên, phụ huynh có con chậm phát triển trí tuệ thường không được trang bị kỹ các kiến thức chăm sóc con khi các em bước sang tuổi trưởng thành mà thường dạy con theo bản năng hoặc tự thiết kế trò chơi, tự tìm nơi vui chơi cho các em.

Tham dự viên được các giảng viên chia sẻ về cách chăm sóc các em gái khi đến tuổi dậy thì, làm sao để các em không trở thành nạn nhân của nạn xâm hại tình dục, kiểm soát việc quan hệ nam nữ giữa các em, cách để các em nhận được trợ cấp xã hội, làm Chứng minh nhân dân, giúp các em nhận thức và phát triển bản thân cũng như giúp cộng đồng thay đổi cách nhìn đối với các em. Ngoài ra, tham dự viên có dịp làm quen với mô hình lớp học My Future. Đây là mô hình hỗ trợ và phát triển khả năng của các em chậm phát triển. Đến với lớp My Future, các em có cơ hội tiếp tục học tập theo chương trình được biên soạn riêng cho các em, tiếp tục được củng cố và bồi dưỡng những kĩ năng cần thiết để luôn vui vẻ, năng động và linh hoạt. Qua các đoạn ghi hình ngắn đã cho thấy nếu được tạo điều kiện tốt, các em cũng có thể thực hiện các hoạt động như tập võ, nấu ăn, phụ giúp gia đình, lao động tạo thu nhập… Hiện nay các em lớp My Future đang sinh hoạt tại DRD còn được tạo điều kiện thực hiện các công việc đơn giản để kiếm thêm thu nhập như se nhang, cắt chỉ, làm tranh giấy...Nhiều em ban đầu còn thụ động, dễ nổi cáu, sau một thời gian sinh hoạt đã thay đổi hẳn. Các em trở nên điềm đạm, lễ phép và năng động hẳn.

Qua buổi tập huấn thiết thực và hữu ích, tham dự viên đã có thêm rất nhiều kiến thức, kinh nghiệm cũng như kĩ năng cần thiết cho việc chăm sóc và tạo điều kiện giúp con mình phát triển. Điều quan trọng hơn hết là phụ huynh biết chấp nhận tình trạng của con mình, biết cách giúp các em phát huy khả năng và khắc phục hạn chế để từ đó làm thay đổi nhận thức của cộng đồng và tạo thêm cơ hội để các em hòa nhập xã hội.



Cách chăm sóc em bé bị hen phế quản nhanh khỏi
Chữa Viêm phế quản
Bài thuốc dân gian chữa viêm phế quản mãn tính
Tìm hiểu về bệnh viêm phế quản
Bé bị viêm phế quản mạn tính
Bài thuốc dân gian chữa hen phế quản
Bé bị viêm tiểu phế quản
Mẹo chữa hen phế quản đơn giản hiệu quả