Cách chọn loa nghe nhạc hay âm thanh tuyệt đỉnh.Trong tất cả mắt xích của hệ thống âm thanh, loa là thiết bị có vẻ đơn giản, nhưng cũng nhiều "bí ẩn" nhất. Đối với người chơi âm thanh, đi chọn mua loa cũng vất vả không kém.
Chọn loa - chuyện không đơn giản
|
Chọn loa là công việc phức tạp, ngay cả đối với dân chuyên nghiệp. |
Thực tế trên thị trường có vô số loa với giá cả và chất lượng khác nhau. Thông thường, giữa giá cả, tên tuổi và chất lượng âm thanh không phải lúc nào cũng có quan hệ thuận chiều. Nhiều bộ loa đắt tiền mà trình diễn lại rất "ít tiền". Ngược lại, có những loa khá tốt mà giá lại chỉ bằng một phần những bộ loa đắt tiền kia.
Vậy nên, khi bắt đầu cuộc hành trình đi tìm loa, bạn hãy chọn điểm xuất phát là các tạp chí viết về các sản phẩm nghe nhìn, nơi có những bài viết khá khách quan về chất lượng các loa. Kế đến là tham khảo bạn bè có sự hiểu biết và kinh nghiệm chơi âm thanh nhiều năm. Sau đó, bạn lập một danh sách các sản phẩm cảm thấy thực sự xứng đáng được quan tâm trên cơ sở nhu cầu và khả năng tài chính của bạn. Giờ đây, danh sách các "ứng viên" sẽ ngày càng ngắn gọn hơn, giúp bạn chọn lựa nhanh chóng và dễ dàng.
Sự chọn lựa cẩn thận sẽ nhận được phần thưởng xứng đáng. Thậm chí bạn còn có thể mua được cặp loa hay hơn mức mà bạn nghĩ là bạn có thể bỏ tiền ra mua được. Dưới đây là các tiêu chí bạn nên căn cứ khi chọn một sản phẩm loa.
1. Kích cỡ, hình thức và sự tương thích với phòng nghe
|
|
|
Kích thước phải phù hợp với nhu cầu sử dụng. |
Một số người thích kích thước loa phối hợp hài hòa với nội thất trong phòng. Ngược lại, có người lại muốn hệ thống hi-fi trở thành bộ phận trung tâm trong phòng và họ không quan tâm đến kích thước to hay nhỏ của loa. Hình thức loa cũng là yếu tố phải quan tâm. Một thùng loa xấu xí ắt hẳn sẽ gây phản cảm khi nó đứng bên cạnh những bộ đồ gỗ quan trọng.
Nhiều cặp loa hi-end có kết cấu rất đẹp đã tôn thêm nét sang trọng trong ngôi nhà của bạn. Tuy nhiên, những bộ loa đó thường khá đắt. Khái niệm loa "book-shelf" chỉ dùng cho các cặp loa nhỏ, nhưng loa "giá sách" sẽ không bao giờ trình diễn được hết vẻ đẹp âm thanh vốn có khi bị đặt trên giá sách. Nên đặt chúng trên kệ loa, bởi vị trí này giúp loa tạo âm hình đẹp và trong trẻo hơn.
2. Tương hợp giữa loa và hệ thống dàn
Đầu tiên là độ nhạy của loa, tạm hiểu là độ lớn âm thanh mà loa có thể đưa ra với một mức công suất ampli nhất định. Độ nhạy của loa được đo bằng mức nén âm thanh từ khoảng cách 1 m khi loa được cấp 1 W công suất. Độ nhạy là yếu tố quan trọng trong việc đánh giá khả năng "kêu to" của loa ở mức công suất ampli nhất định. Để phát một thanh áp 100 dB, loa có độ nhạy 80 dB đòi hỏi mức công suất là 100 W. Loa có độ nhạy 95 dB chỉ cần 3 W là có thể đưa ra mức âm thanh như nhau.
Độ nhạy cứ giảm 3 dB thì ampli phải có mức công suất cao gấp đôi thì mới đưa ra được mức âm tương tự. Chọn loa có độ nhạy trên 90 dB sẽ dễ ghép với các ampli. Chơi ampli đèn SE công suất nhỏ thì cần loa có độ nhạy cao.
Một yếu tố khác về điện tử mà bạn cần chú ý là trở kháng loa. Nếu trở kháng loa càng thấp thì yêu cầu đặt ra đối với ampli phải có trở kháng ra cũng thấp và công suất phải cao. Nếu bạn chọn loa trở kháng thấp, phải xem ampli công suất ở nhà mình có đủ sức kéo loa hay không.
Về nhạc tính, bạn nên chọn những loa có âm thanh càng tự nhiên càng tốt. Sẽ là sai lầm nếu đầu CD hoặc ampli của bạn nghe thiên sáng mà bạn lại cố tìm loa có âm thanh mềm hoặc "đần" trong dải treble.
3. Sở thích nghe nhạc
Loa hoàn hảo là loa chơi xuất sắc các thể loại nhạc, từ thính phòng giao hưởng đến nhạc rock. Nhưng không phải lúc nào cũng có thể tìm được những cặp loa như vậy nên, tốt nhất, chúng ta hãy đưa ra các thứ hạng ưu tiên. Nếu bạn hay nghe nhạc hòa tấu và phòng nghe nhỏ thì loa book-shelf là sự lựa chọn thông minh. Ngược lại, nếu bạn mê nhạc rock thì cần âm thanh có độ động lớn, độ mở tần số thấp cao và tiếng bass khỏe nên có thể chọn loa cột, loa lớn...
Mỗi loa có thể mạnh và điểm yếu khác nhau. Tìm được loa hợp sở thích nghe nhạc, bạn sẽ được thưởng thức màn trình diễn tốt nhất. Khi đi mua loa, hãy mang theo vài chiếc CD có những thể loại nhạc bạn ưa thích nhất để thử. Cặp loa nào đáp ứng tốt nhất là cặp loa bạn nên chọn mua về.
Chọn nơi bán hàng: Đầu tiên, hãy chọn các cửa hàng âm thanh sẵn lòng cho khách hàng nghe thử nhiều loa khác nhau và tặng bạn những lời khuyên bổ ích về việc phối ghép hệ thống cũng như chỉ cho bạn thấy ưu nhược điểm của từng chiếc loa. Cần lưu ý là nhiều cửa hàng không đồng ý cho bạn mang loa về nhà nghe thử
Cách chọn loa nghe nhạc trữ tình
Reference 3A không chỉ mang chất âm cổ điểm mà còn có những ưu điểm của loa đời mới
Người nghe nhạc trữ tình thường có xu hướng thích sự mềm mại ấm áp của giọng hát, sự sâu lắng của bè trầm, sự da diết của tiếng đàn. Với người Việt Nam, phần lớn vẫn thích có dải âm trầm ấm được tái tạo từ trống, tiếng guitar bass, sự réo rắt của đàn tranh ở các đoạn dạo đầu và giữa của bài nhạc, tiếng nỉ non, mênh mang của đàn bầu. Và hơn hết là giọng ca ngọt ngào của ca sĩ. Tuy nhiên, không phải hệ thống âm thanh nào cũng đáp ứng được yêu cầu trên. Nhiều câu hỏi và thảo luận xuất hiện trên các diễn đàn âm thanh xoay quanh nhu cầu nghe nhạc vàng và chơi loa nào cho phù hợp.
Nên chọn nguồn phát nào?
Đầu tiên phải khẳng định: đôi loa tốt là cặp loa có thể tái hiện trung thực nhất âm thanh của nguồn âm, tức là âm thanh của đĩa nhạc, được giải mã bởi đầu đọc và khuếch đại qua tăng âm. Như vậy, trước khi chọn loa, người chơi cần biết nên sở hữu nguồn phát nào để hệ thống tái hiện âm nhạc quyến rũ nhất.
Có lẽ người chơi không nên chọn đầu đọc đắt tiền sử dụng công nghệ tối tân. Do nhạc vàng thiên về giai điệu tổng thể, nên không đòi hỏi độ chi tiết cao mà cần sự hòa quện ở dải trung trầm. Những đầu đọc thế hệ cũ của Nhật Bản như: Marantz CD 94, CD 95, CD 16, CD 63 KI... hoặc Philips LHH 500, LHH 600, LHH 700... có thể đáp ứng yêu cầu trên. Người dùng cũng có thể sử dụng đầu đọc của Sony (R1, R3, 777ESJ…), Pioneer (T05, T 06, T 07…), Revox B225… Ngoài ra phải kể đến đầu đọc sử dụng bộ cơ của Philips và giải mã TDA cho chất âm ấm, ngọt với trung âm khá dày.
Ngoài ra, người nghe nhạc vàng còn có thể sử dụng những nguồn âm khác như: băng cối (Reel to Reel), băng cassette... Song với những nguồn phát này, người chơi sẽ gặp khó khăn khi sưu tập chương trình do hầu hết băng gốc đã thất truyền. Trong khi đó, chất âm của băng sao in mà dân chơi thường gọi là Fx (bản sao) khá tồi. Vì thế, người chơi nên đầu tư vào nguồn âm CD và nguồn nhạc lossless với những bản ghi hiếm.
Chơi loa cổ hay loa đời mới
Có hai lựa chọn để người nghe nhạc vàng phân biệt: Hoặc chơi những dòng loa cổ, phù hợp để tái hiện âm nhạc ám màu thời gian hoặc đầu tư đôi loa đời mới có chất âm phù hợp.
Giới chơi máy, nghe nhạc vẫn xưng tụng AR (Acoustic Research - Mỹ) và Celestion (Anh) như hai dòng loa cổ, hợp với nhạc vàng. Một số mẫu loa phổ biến trên thị trường gồm AR 4, AR 2, AR 3 và AR 9. Nếu đủ không gian, người chơi nên đầu tư cặp AR 3 hoặc AR 9 có giọng hát trong trẻo, treble tơi mảnh và âm bass sâu, nhanh với độ lan tỏa lớn. Chuyển sang Celestion, người chơi chuộng nhất dòng Ditton, trong đó có thể kể đến Ditton 15, Ditton 22, Ditton 33, Ditton 44, Ditton 66 và Ditton 88 (cực hiếm). Mang đặc trưng của loa Anh, Celestion Ditton có chất giọng tinh tế, sang trọng, nhưng không kém phần nồng nàn, say đắm. Giọng hát, nhạc cụ tái hiện qua những cặp loa này tự nhiên, ấm áp và bay bổng. Điểm chung là nhạc tính cao - chất thơ không thể thiếu để bản nhạc Boléro thăng hoa. Ngoài ra, người chơi có thể tham khảo thêm một số dòng loa cổ khác có thể chơi nhạc vàng hay như: KLH, Allison, TDL, Wharfedale, Spendor… Tuy nhiên, chơi loa cổ giống như đi câu. Không phải lúc nào cũng chọn được đôi loa tốt, ưng ý do thời gian khiến các bộ phận của loa lão hóa, làm thay đổi trị số hoạt động khiến chất âm sai lệch.
Dòng loa đời mới Totem mang đến người nghe chất âm ngọt ngào, đậm đà
Spendor BC3 - một trong những đôi loa cổ nghe nhạc vàng hay nhất
Celestion Ditton 66 - ước mơ của những người thích nghe nhạc vàng
Nếu ngại đụng loa cổ, người chơi có thể chọn mua đôi loa hiện đại. Ưu điểm của loa đời mới là tốc độ và âm hình. Để tìm được đôi loa đời mới chi tiết, tốc độ với các thông số kỹ thuật đáng mơ ước không khó. Nhưng nếu lấy tiêu chí nhạc tính hàng đầu, thì không phải cặp loa đời mới nào cũng có thể giải mã. Vì thế, chúng ta chỉ có thể liệt kê một số dòng loa đáp ứng tiêu chí trên như: Tannoy, Triangle, Totem, Reference 3A… Các dòng loa này có nhạc tính cao, trung âm trong trẻo, ấm áp, âm treble ngọt ngào không chói gắt, độ nhạy từ trung bình đến rất cao, dễ phối ghép ampli. Nếu có điều kiện, người chơi nên sử dụng ampli đèn chạy đèn đốt trực tiếp như: 300B, 211, L84... để chơi với loa độ nhạy cao hoặc ampli mạch đẩy kéo chạy đèn EL34, KT88 hay 6L6... với loa độ nhạy trung bình.
Khi đã chọn được cặp loa ưng ý, người chơi không nên xem nhẹ việc đầu tư cho nguồn nhạc mà cần sắm đĩa “xịn” được ghi âm chính hãng. Như thế, hệ thống mới phát huy hết năng lực. Thà sở hữu hai, ba chục chương trình gốc chất lượng cao, còn hơn ôm một đống CD copy, nhái với âm thanh mỏng quẹt, chát chúa và cà lăm.
Bí quyết chọn loa tốt
Người nghe nhạc rock cần sức mạnh, dải tần thấp rộng và công suất bass của một hệ thống loa đứng mạnh mẽ. Mỗi cặp loa khác nhau có điểm mạnh và yếu khác nhau. Bằng cách phối hợp đặc tính của loa với sở thích cá nhân của mình, hệ thống của bạn sẽ có chất lượng âm thanh tốt nhất trong thể loại nhạc bạn thích nghe.
Không nên mua loa dựa trên thông số kỹ thuật.
Tuy có một số ngoại lệ, nhưng thông thường loa của những công ty chỉ sản xuất loa nhìn chung sẽ tốt hơn của những công ty làm nhiều thiết bị điện tử khác nhau.
Đừng mua loa chỉ dựa trên thông số kỹ thuật. Một số sản phẩm có thể có một chỉ số rất tốt nhưng lại bỏ qua nhiều yếu tố quan trọng. Chất lượng của loa đòi hỏi một sự cân bằng giữa nhiều yếu tố, không thể phụ thộc vào những công nghệ "kỳ diệu" của các nhà sản xuất.
Thương hiệu cũng không hẳn đảm bảo chất lượng. Nhiều hãng sản xuất nổi tiếng 20 năm về trước giờ đã không còn đủ sức cạnh tranh trên thị trường nữa. Có những hãng khác mà mọi người cho rằng "tên tuổi" thực chất lại cho ra những sản phẩm khá tệ. Nguyên do có thể họ đã bị mua bởi những tập đoàn đa quốc gia và chỉ muốn vắt kiệt từng đồng tiền từ cái tên nổi tiếng đó. Hoặc cũng có thể là nhà sản xuất đã quên mất lý tưởng về chất lượng của mình mà chỉ còn biết sản xuất hàng loạt vì lợi nhuận.
Loa nhỏ cũng có thể cho âm thanh trong, ngọt và thật.
Có người tin rằng thùng loa càng to và càng có nhiều loa con thì càng tốt. Thực ra, ở cùng một giá tiền, nhiều lúc kích thước và con số loa con không liên quan gì tới chất lượng, thậm chí nhiều lúc trái ngược nhau. Một loa hai đường tiếng tốt chắc chắn sẽ hay hơn nhiều so với một loa cùng mức giá loại 4 đường tiếng to kềnh. Hai loa con loại tốt vẫn hơn hẳn 4 hay 5 loa con loại xoàng. Hơn nữa, thùng loa càng to, nếu không làm kỹ, càng khó tránh khỏi những rung động ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng âm thanh. Crossover của loa 4 đường tiếng sẽ đòi hỏi nhiều bộ phần khác nhau, trong khi loa 2 đường chỉ cần một ít linh kiện cao cấp. Kết quả, chiếc loa to có thể đem lại âm thanh khó nghe, trong khi loa nhỏ thì mang đầy nhạc tính.
Nếu cả hai bộ loa to/nhỏ kia được quảng cáo trên cùng một catalog và có cùng một mức giá, nhìn chung những loa to sẽ bán chạy gấp nhiều lần loa nhỏ. Bởi nhiều người vẫn quan niệm rằng thùng loa càng nhiều bộ phận càng tốt.
Tóm lại, bạn không nên khẳng định gì về một cặp loa cho tới khi bạn trực tiếp nghe nó.
Nghe thử loa trước khi mua là một việc quan trọng.
Đừng vội mua ngay bộ loa đầu tiên bạn nghe chỉ bởi vì cảm thấy nó hay, bởi bạn sẽ không thể gọi nó là hay nếu không đem so sánh nó với những đôi loa khác do chính bạn nghe thử.
Ngoài ra, bạn nên mang theo nhiều đĩa nhạc ưa thích của mình. Hãy nhớ rằng, người bán hàng có rất nhiều kế hoạch ngầm nhằm che giấu nhược điểm của đôi loa, bởi mục tiêu của họ là bán được sản phẩm. Hơn nữa, nếu chỉ nghe thử những đĩa "thuốc" (đĩa có chất lượng audiophile), thì chưa chắc với những đĩa không đạt tiêu chuẩn audiophile sẽ có chất lượng âm thanh tương xứng. Dù vậy, đĩa nhạc chất lượng cao vẫn là một cách tốt nhất để phát hiện ra các đặc tính âm nhạc nổi bật của loa. Bạn nên nghe thử bằng những đĩa nhạc mình hay nghe nhất, cũng như đem theo những đĩa thử nghiệm đã được chọn lựa kỹ để phô bày những khía cạnh của mọi đôi loa. Khi đang nghe thử bằng những đĩa nhạc mình hay nghe nhất, hãy quên chất lượng âm thanh đi mà tập trung vào việc cảm thấy mãn nguyện với âm thanh đó thế nào. Ngược lại, khi chuyển sang những đĩa thử nghiệm, hãy đánh giá thật kỹ chất lượng âm thanh.
Nên đến cửa hàng lúc vắng khách, khi đó, bạn có thể dành ít nhất một vài tiếng đồng hồ nghe thử. Một số loa mới nghe thì rất tuyệt, nhưng dần dần sẽ để lộ ra những điểm yếu của mình. Hơn nữa, đừng thử nghe quá hai bộ loa trong một lần đi "test". Chẳng hạn, nếu bạn phải chọn lựa giữa 3 bộ loa, hay nghe thử hai bộ đầu trong lần thứ nhất, chọn lấy một bộ bạn cho là tốt hơn rồi quay lại sau để so sánh nó với bộ thứ ba. Bạn có thể nghe bao nhiêu tùy thích (nhưng đừng nghe quá lâu) để đưa ra quyết định chính xác.
Loa kèn
Nên xem xét cả những thiết bị trong phòng nghe thử của cửa hàng, đảm bảo chúng ngang tầm với những thiết bị ở nhà mình. Tốt hơn hết là hãy đảm bảo sự tương đồng của các thông số kỹ thuật trước khi bạn thực hiện quá trình nghe thử.
Dĩ nhiên, nơi tốt nhất để test là tại gia vì không bị áp lực về thời gian và có thể lắng nghe đúng những gì bạn sẽ được nghe sau này. Nhưng không phải mọi người bán hàng đều cho phép mang loa về nhà. Nếu có thể, hãy chỉ mang về thử nghiệm những bộ loa mà bạn thực sự khó có thể đưa ra quyết định cuối cùng nhất.
Nếu bạn thử nghiệm một hệ thống loa đa kênh thông qua cả phim và nhạc, hãy chú trọng tới khả năng trình diễn âm nhạc của nó. Âm thanh trong phim ảnh (những hiệu ứng đặc biệt, tiếng nổ, tiếng va chạm...) rất dễ làm bạn nhầm lẫn. Đối với một hệ thống loa thì việc tái hiện âm thanh thực (giọng hát, tiếng violin, guitar mộc và các nhạc cụ khác) là khó khăn hơn rất nhiều. Việc xác định sắc độ và độ chính xác của âm thanh từ loa sẽ trở nên đơn giản hơn rất nhiều khi bạn đã có trải nghiệm nghe thử âm thanh thực và so sánh.
(ST)