Cách làm nước màu dừa trong ẩm thực miền nam

Trong ẩm thực Việt Nam, các món kho (thịt, cá…) phổ biến khắp ba miền, thường xuyên có mặt trong bữa cơm của mọi nhà. Nhắc tới món kho của miền Nam không thể không nhắc đến nước màu dừa.

Ở miền Nam, các món kho, từ kho tộ, kho ram, đến kho tàu với nguyên liệu chính là thịt heo, hay cá lóc (cá quả), ngoài các gia vị cần thiết thì không thể thiếu một lọai gia vị tạo hương vị và màu sắc hấp dẫn cho món ăn là nước màu dừa.

Nước màu dừa là một chế phẩm đặc biệt, làm từ nguyên liệu chính là nước dừa. Khi ướp gia vị cho món kho, chỉ cần thêm vào ¼ muỗng cà phê nước màu dừa cho 1 kg thịt hoặc cá là đủ. Nhờ nước màu dừa, món kho sẽ có màu nâu cánh gián rất đẹp và có hương vị đậm đà khó quên.  Có người đã dùng caramel (đường cát bị đốt cháy đen) để ướp món kho, nhưng kết quả không thể nào sánh dược với nước màu dừa từ hương vị cho đến màu sắc. Tuy nhiên, để có được nước màu dừa đúng “chất lương” là cả một kỳ công của những người phụ nữ quê dừa.

Với người miền Nam, để có được món kho, không thể thiếu nước màu dừa.

Nước màu dừa có nguồn gốc từ xứ dừa Bến Tre, nơi có những vườn dừa mênh mông. Trước đây, khi tới kỳ thu hoạch – thường là mỗi tháng, hay tháng rưỡi - những quả dừa khô được hái gom về chất đống trên sân của chủ vườn và được tiêu thụ chủ yếu là phần cơm dừa. Để lấy cơm dừa, người ta phải đập bể trái dừa, bỏ nước dừa đi. Phần nước dừa nầy nếu có ai hỏi xin thì chủ sẽ cho không. 

Những người phụ nữ nghèo vùng quê thường tranh thủ gom số nước dừa này về nấu thành nước màu dừa (còn gọi là thắng nước màu dừa). Trước đó, phải gom, lượm các quả dừa điếc, cành dừa rụng, nhánh cây củi khô… làm chất đốt để không phải tốn tiền mua. Vì thế, nước màu dừa có thể xem là sản phẩm của người dân nghèo của miền quê.

Chế biến nước màu dừa rất công phu. Để biến chảo nước dừa trong, loãng thành một sản phẩm có độ keo, sền sệt phải nấu liên tục 24 giờ, luôn giữ ngọn lửa cháy đều và canh khi nước dừa trong chảo cạn lưng chảo phải châm (đổ) thêm vào. Thường thì người ta thắng nước màu dừa bằng chảo gang.

Thoạt đầu, nước dừa được đổ đầy chảo, đun cho sôi, khi thấy nước dừa trong chảo cạn bớt thì châm thêm nước dừa vào cho đến khi nước sệt nhiều, sau đó phải để lửa nhỏ, canh cho nước màu “tới” (có độ keo, sánh) là đạt.

Thông thường, với lượng nước dừa khoảng 480 lít, sẽ thu được non 20 lít nước màu, tức là khoảng 4% dung tích ban đầu. Loại nước màu dừa tốt này (không có màu thực phẩm và chất bảo quản), có thể để dành sử dụng cả năm không sợ hư, mốc và khi dùng nó để nấu món kho, thì cái màu sắc và hương vị độc đáo của món kho là không có gì so sánh được.