Virus Ebola đang đe dọa loài người trước một thảm họa mới. Vậy cách phòng bệnh Ebola như thế nào. Dưới đây là những thông tin cần thiết cho bạn về đại dịch nguy hiểm này.
Virus Ebola lây nhiễm sang người như thế nào
Virus Ebola lây truyền từ động vật sang người khi tiếp xúc gần với máu, chất tiết của động vật bị nhiễm; lây truyền từ người sang người do tiếp xúc trực tiếp với máu, các chất tiết của cơ thể (phân, nước tiểu, nước bọt, tinh dịch) của người mắc bệnh, hoặc các vết xước trên da, niêm mạc của người lành tiếp xúc với môi trường bị ô nhiễm với các chất tiết của người nhiễm virus (quần áo, ga trải giường nhiễm bẩn hay kim tiêm đã qua sử dụng).
Người có nguy cơ cao nhiễm virus này
Trong dịch bệnh sốt xuất huyết do virus Ebola, các nhóm có nguy cơ cao nhiễm virus gồm:
- Thành viên gia đình hay người tiếp xúc gần với người mắc bệnh.
- Người đi dự tang lễ tiếp xúc trực tiếp với thi thể người chết do nhiễm virus Ebola.
- Người đi săn tiếp xúc với động vật chết do nhiễm virus Ebola trong rừng.
- Cán bộ y tế.
Thế giới đang đối mặt nguy cơ dịch Ebola lan rộng. (Ảnh: journeyinlife.net)
Dấu hiệu nhận biết và triệu chứng bệnh do virus Ebola
- Người mắc bệnh do virus Ebola thường xuất hiện triệu chứng như sốt đột ngột, mệt mỏi kéo dài, đau cơ, đau đầu, đau họng.
- Tiếp theo là các triệu chứng nôn, tiêu chảy, phát ban, suy thận, suy gan.
- Một số trường hợp bị chảy máu trong nội tạng và chảy máu ngoài.
- Thời gian ủ bệnh từ 2 đến 21 ngày.
Bệnh nhân dễ lây truyền bệnh ngay khi bắt đầu xuất hiện triệu chứng.
Khi nào nên đi khám
Nên đến ngay cơ sở y tế nếu sống trong khu vực có dịch bệnh do virus Ebola hay khi tiếp xúc với người nhiễm hay nghi ngờ nhiễm virus Ebola và khi bắt đầu thấy xuất hiện các triệu chứng của bệnh.
Bất kỳ trường hợp nghi ngờ mắc bệnh nào cũng cần được thông báo ngay cho cơ quan y tế gần nhất và được chăm sóc y tế nhằm giảm nguy cơ tử vong. Cần kiểm soát sự lây truyền của bệnh và tiến hành ngay các biện pháp phòng chống nhiễm khuẩn.
Phương pháp điều trị bệnh sốt xuất huyết do virus Ebola
Bệnh nhân mắc bệnh sốt xuất huyết do virus Ebola cần được điều trị tích cực, được bù nước với các dung dịch điện giải qua đường uống hay truyền tĩnh mạch. Hiện chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu cho bệnh này. Nhiều bệnh nhân đã khỏi bệnh sau khi được chăm sóc y tế thích hợp.
Để kiểm soát sự lây truyền của virus, người mắc bệnh hay nghi ngờ mắc bệnh cần được cách ly với các bệnh nhân khác trong cơ sở y tế và được nhân viên y tế điều trị với việc tuân thủ các biện pháp phòng chống nhiễm khuẩn đã khuyến cáo.
WHO hướng dẫn cách phòng bệnh Ebola
Các quốc gia Tây Phi đang phải vật lộn với đợt bùng phát dịch Ebola nghiêm trọng nhất trong lịch sử, lo ngại căn bệnh dịch gây sốt, xuất huyết này có thể tràn qua biên giới và lây lan cho nhiều quốc gia khác.
Đội ngũ của Tổ chức Thầy thuốc không biên giới chuẩn bị mang thức ăn cho các bệnh nhân bị cách ly tại trung tâm điều trị ở Kailahun (Sierra Leone) - Ảnh: Reuters
Hôm qua, một hội nghị cấp vùng đã được tổ chức tại Conakry (Guinea) với mục tiêu huy động 100 triệu USD cho kế hoạch ngăn chặn Ebola.
Trước tình hình này, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) đã đưa ra một số hướng dẫn về cách mọi người tự bảo vệ mình.
Theo đó, mọi người phải theo dõi các triệu chứng khi mắc bệnh. Các triệu chứng của Ebola bao gồm sốt, nhức đầu, đau cơ và khớp, suy nhược, tiêu chảy, nôn mửa, đau dạ dày, biếng ăn và trong một số trường hợp có thể dẫn đến xuất huyết. “Ebola không lây nhiễm cho đến khi các triệu chứng này xuất hiện” - ông Stephan Monroe, phó giám đốc Trung tâm quốc gia về bệnh dịch và bệnh truyền nhiễm từ động vật thuộc CDC, chia sẻ.
Do đó chúng ta cần tránh tiếp xúc với chất dịch tiết ra từ cơ thể người mắc bệnh như chất nhầy, nước bọt, tinh dịch, nôn mửa, mồ hôi hoặc máu vì virút Ebola dễ lây lan qua chất dịch cơ thể. “Hầu hết người bị lây nhiễm Ebola là những người sống cùng, chăm sóc người mắc bệnh và đang xuất hiện các triệu chứng của bệnh” - ông Monroe nhận định.
Ngoài ra, WHO cũng cảnh báo những người đàn ông đã khỏi bệnh Ebola vẫn có khả năng lây bệnh trong bảy tuần sau đó qua tinh dịch của họ. Bên cạnh đó chúng ta cũng cần tránh tiếp xúc với thi thể bệnh nhân nhiễm Ebola. WHO khuyến cáo đối với thi thể người bệnh, cách tốt nhất và an toàn nhất là hỏa thiêu. Trong khi đó CDC khuyến cáo cần cách ly theo dõi ngay những trường hợp bắt đầu xuất hiện các triệu chứng của bệnh.
Đối với nhân viên y tế, hai tổ chức trên kiến nghị nên tuân thủ các biện pháp phòng ngừa như mang khẩu trang, găng tay và áo dài tay để bảo vệ bản thân khi điều trị cho bệnh nhân.
Đặc biệt, chúng ta cần tránh ăn thịt tái hoặc sống bởi Ebola có thể lây nhiễm sang người từ máu, nội tạng hay chất dịch của các loài động vật nhiễm virút này. Thời gian ủ bệnh của Ebola kéo dài 21 ngày và đến nay vẫn chưa có văcxin ngừa Ebola cho người hay động vật.
Cơ chế gây tổn thương cho người của virus Ebola
Mô phỏng tác động của virus Ebola đến cơ thể người. Ảnh:
WHO
Dịch virus Ebola (EVD) hay sốt xuất huyết Ebola (EHF) là tên gọi của một loại bệnh trên người có tỷ lệ tử vong cao đến 90%. Virus được đặt theo con sông Ebola ở Cộng hòa Dân chủ Congo, nơi dịch bệnh bùng phát lần đầu vào năm 1976. Virus gây bệnh này có hàng loạt biến thể.
Dịch Ebola thường xuất hiện từ những ngôi làng hẻo lánh ở Trung và Tây Phi, gần rừng mưa nhiệt đới. Virus lây truyền từ động vật hoang dã sang người sau đó lan ra trong cộng đồng theo hình thức từ người sang người. Tổ chức Y tế Thế giới WHO cho biết loài dơi quạ ăn trái (Pteropodidae) là vật chủ tự nhiên của Ebola. Ngoài ra khỉ đột, vượn, lợn... cũng có thể trở thành vật trung gian truyền bệnh nếu chúng tiếp xúc với nước bọt hoặc phân dơi.
Virus ảnh hưởng đến cơ thể người như thế nào
Lây nhiễm virus Ebola có thể tác động đến toàn thân. Điều này có nghĩa rằng virus sẽ tấn công tất cả các cơ quan và mô của cơ thể con người, ngoại trừ xương và cơ xương. Sốt xuất huyết Ebola biểu hiện ở tình trạng đông tụ máu và xuất huyết. Các nhà khoa học hiện chưa tìm ra cơ chế chính xác khi virus tấn công tế bào, nhưng nó được mặc nhiên công nhận rằng một nhân tố cho phép virus thực hiện điều này đó là chúng giải phóng loại protein làm giảm phản ứng của hệ miễn dịch.
Virus Ebola tấn công các mô liên kết có tốc độ sinh sôi nhanh chóng ở collagen. Collagen là một loại protein được tìm thấy trong các mô liên kết, có chức năng kết nối các mô trong cơ thể lại với nhau và về cơ bản sẽ bị tác động dưới sự xâm nhập của virus.
Khi xâm nhập vào cơ thể người, virus Ebola sẽ tạo ra các cục máu đông nhỏ, hình thành trong dòng máu của bệnh nhân, khiến máu lưu thông chậm lại. Các cục máu đông đòng thời gây tắc mạch máu, tạo ra đốm nhỏ trên da và phát triển lớn dần theo tiến trình mắc bệnh. Bên cạnh đó, các cục máu đông sẽ ngăn cản quá trình cung cấp máu đến nhiều cơ quan như phổi, não, thận, ruột, mô...
Tình trạng xuất huyết tự phát sau đó xuất hiện từ các lỗ cơ thể và vết thương trên da (những nơi có vết tiêm hoặc tổn thương). Bệnh nhân có thể tử vong do mất máu quá nhiều hoặc do duy thận và sốc.
Một người bình thường có thể nhiễm Ebola nếu tiếp xúc qua đường máu hoặc chất dịch cơ thể với người hoặc động vật nhiễm virus này. Con người có nguy cơ mắc Ebola sau khi chăm sóc, chôn cất người từng mắc bệnh, hoặc tiếp xúc với virus nếu chạm vào kim kiêm hoặc các bề mặt.
Theo các chuyên gia, hiện chưa có vaccine hay phác đồ điều trị căn bệnh này.
Triệu chứng của người nhiễm virus Ebola
Người nhiễm virus Ebola có thời gian ủ bệnh từ hai đến 21 ngày. Các triệu chứng ban đầu bao gồm sốt, suy nhược cơ thể, đau cơ, đau đầu, đau họng dễ bị nhầm lẫn với bệnh cúm thông thường.
Tuy nhiên sau đó, người nhiễm bệnh sẽ nhanh chóng xuất hiện biểu hiện nôn mửa, tiêu chảy, phát ban và suy giảm chức năng gan thận. Các triệu chứng xuất huyết bao gồm xuất huyết nội và ngoại như nôn ra máu, ho ra máu, chảy máu từ màng nhầy. Ebola là một trong ít nhất 30 loại virus gây ra các dạng triệu chứng này, hay còn được gọi là hội chứng bệnh sốt xuất huyết do virus.
Các bệnh có triệu chứng tương tự với Ebola là tiêu chảy, sốt rét, viêm gan, viêm màng não hay bệnh thương hàn. Kiểm tra máu và mô có thể giúp chẩn đoán chính xác người nhiễm Ebola.
Khả năng lan truyền dịch
Những ca mắc bệnh Ebola nguy hiểm nhất hiện mới được phát hiện ở châu Phi. Theo giới chuyên gia, dịch Ebola có thể truyền từ quốc gia này sang quốc gia khác theo đường di chuyển của con người. Do đó, nó có thể dễ dàng lan truyền đến Mỹ nếu một ai đó nhiễm bệnh đến quốc gia này bằng máy bay.
Tuy nhiên, các biện pháp bảo đảm an toàn có thể ngăn chặn người mắc bệnh đến sân bay. Sau quá trình huấn luyện, tổ bay cũng có thể nhận biết triệu chứng nhiễm Ebola của hành khách và thông báo cách ly những người có thể bị nhiễm dịch.
Dịch Ebola xuất hiện trở lại ở Tây Phi hồi đầu năm và lan truyền khắp khu vực châu Phi. Nó đang vượt khỏi tầm kiểm soát khiến nhiều quốc gia và các tổ chức y tế hàng đầu báo động. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hôm 31/7 cho biết kể từ tháng 3 đã có 1.323 ca mắc Ebola và 729 trường hợp tử vong tại ba quốc gia Guinea, Liberia và Sierra Leone. Tỷ lệ tử vong khoảng 55%.
Tổ chức Bác sĩ Không biên giới (MSF) cho biết tình trạng hiện tại ở Guinea, Liberia và Sierra Leone chỉ diễn biến tồi tệ hơn và cảnh báo hiện không có chiến lược tổng thể nào để giải quyết sự bùng phát của dịch Ebola.
BTV Tâm Vũ