Cách xin lỗi chân thành chữa lành tất cả những tổn thương

Một ngày hè năm 1976 tại thành phố Ðường Sơn, Trung Quốc, mặt đất bỗng rung chuyển mạnh. 23 giây sau, cả thành phố chìm trong đống đổ nát. Ðó là bối cảnh của bộ phim Ðường Sơn đại địa chấn. Hình ảnh bao người bị chôn vùi dưới đống gạch đá và cảnh người sống lê từng bước nặng nề tìm người thân đã lấy đi không biết bao nhiêu nước mắt của khán giả. Ðau lòng nhất là cảnh hai chị em sinh đôi Phương Ðăng, Phương Ðạt bị vùi dưới đất. Người mẹ Lý Nguyên Ni buộc phải chọn cứu một trong hai đứa con. Trong giây phút định mệnh ấy, Lý Nguyên Ni đau lòng chọn đứa con trai Phương Ðạt. Bà không ngờ cô con gái bé bỏng của mình cũng nghe được quyết định đó.

(Thái độ chân thành của bạn sẽ giúp đối phương thấy dễ chịu hơn) 

Phương Ðăng tỉnh dậy trong cơn mưa tầm tã. Cô bé 7 tuổi đã sống sót một cách kỳ diệu. Quyết định của mẹ đã làm Phương Ðăng bị một cú sốc tinh thần to lớn. Cô giấu biệt danh tính và trở thành con nuôi của một gia đình quân nhân. 32 năm sau, Phương Ðăng gặp lại mẹ. Lời đầu tiên Lý Nguyên Ni nói với con gái chính là “xin lỗi”. Quyết định nhanh chóng năm xưa luôn làm người mẹ day dứt, ân hận. Bà đã chờ đợi và hy vọng suốt 32 năm để được nói lên hai tiếng ấy.

Không chỉ trên màn ảnh, lời xin lỗi hiện diện khắp nơi trong cuộc sống. Ở phương Tây, việc nói lời xin lỗi là điều bình thường. Cấp trên có thể xin lỗi cấp dưới, chồng có thể xin lỗi vợ, cha mẹ cũng có thể xin lỗi con cái… Còn văn hóa xin lỗi ở Việt Nam thì sao?

Lời xin lỗi khó nói

Bạn đã từng bị mẹ mắng sai? Bị sếp khiển trách oan? Bạn thấy uất ức, tức giận và luôn suy nghĩ về nó? Bạn cảm thấy mình không được coi trọng và mong chờ một lời xin lỗi từ đối phương. Thế nhưng, không phải ai cũng có thể nhận ra lỗi lầm và nói lời xin lỗi. Thạc sĩ Phạm Thị Thúy, chuyên viên tham vấn tâm lý, giảng viên Học viện Hành chính TP. HCM, cho rằng: “Một trong những nguyên nhân khiến nhiều người không nhìn nhận lỗi lầm là thói gia trưởng. Người lớn, người trên luôn áp đặt và nghĩ rằng chỉ có người dưới sai và người nhỏ mắc lỗi. Hơn nữa, văn hóa nho giáo, sự đề cao tôn ti trật tự trong gia đình, xã hội cũng ảnh hưởng đến suy nghĩ của nhiều người. Họ tự cho mình quyền được gây lỗi và không cần phải xin lỗi”.

Trong gia đình, người chồng gia trưởng luôn muốn vợ con phục tùng và làm theo ý mình. Tư tưởng “chồng chúa vợ tôi” như đã ăn sâu vào máu. Ngoài xã hội, sự phân chia cấp bậc cũng tạo nên kiểu suy nghĩ: “Sếp không việc gì phải xin lỗi nhân viên”.

Chị Thúy còn cho biết: “Nhiều người thấy mình có lỗi, nhưng vì muốn giữ sĩ diện và uy thế với cấp dưới nên không muốn xin lỗi. Họ cho rằng xin lỗi là công nhận mình sai và yếu thế”.

Trong khi đó, văn hóa phương Tây luôn đề cao quyền bình đẳng. Việc xin lỗi hay cảm ơn là rất bình thường. Nó thể hiện một phép lịch sự, văn minh trong đối xử.

Vì sao cần xin lỗi?

Chị Phạm Thị Thúy cho biết: “Khi nhận được lời xin lỗi, người nghe thấy được tôn trọng, được chấp nhận là đúng. Ðiều này giúp mối quan hệ tốt đẹp hơn. Nhu cầu được tôn trọng, được khẳng định mình có ở tất cả mọi người, dù già hay trẻ. Người dưới nghe người trên xin lỗi sẽ càng tôn trọng người trên vì đã không cậy thế hiếp người. Cha mẹ biết xin lỗi con, con thêm yêu kính cha mẹ, thấy cha mẹ gần gũi, thân thiện. Biết xin lỗi là thể hiện sự dân chủ, bình đẳng”.

Xin lỗi không có nghĩa bạn thua kém người khác, mà là thái độ cầu tiến, biết nhận ra sai lầm và chịu trách nhiệm với bản thân, với những hành động của mình. Một lời xin lỗi còn đáng giá hơn ngàn lời khen nịnh.

Tập thói quen xin lỗi

Không phải ai cũng có thói quen xin lỗi người khác ngay khi nhận ra sai phạm. Thực tế, các bậc phụ huynh nên dạy trẻ biết nhận lỗi ngay từ nhỏ và phải luôn làm gương cho trẻ vì trẻ em rất hay bắt chước. Hành vi xin lỗi của người lớn giúp trẻ nhận thấy xin lỗi là điều bình thường.

Thông thường, lỗi lầm của bạn xuất phát từ những lúc nóng giận, bồng bột, vì thế, trước tiên, bạn nên tập thói quen nghĩ cho người khác. Trước khi nói hay hành động điều gì, bạn nên đặt mình vào vị trí người đối diện. Bạn sẽ thấy thế nào nếu bị đối xử tương tự? Nếu biết nghĩ cho người khác, bạn sẽ biết cách kiềm chế cơn nóng giận.

Là người có địa vị cao, bạn khó nói lời xin lỗi vì thấy xấu hổ và sợ bị mất tầm ảnh hưởng? Hãy bắt đầu học nói lời xin lỗi từ những việc nhỏ nhặt và luôn nói mỗi ngày để nó trở thành câu cửa miệng. Ví dụ, bạn đến cuộc họp với nhân viên trễ 5 phút. Thay vì nghĩ: “Tôi là sếp nên có thể đến trễ, nhân viên phải chờ là chuyện bình thường”, bạn hãy nghĩ: “Nếu đã buộc nhân viên phải đến đúng giờ, tôi cũng phải như thế”. Do đó, thay vì chào họ, câu đầu tiên bạn nên nói là xin lỗi.

Thể hiện sự chân thành

Trong cuộc họp, nếu có điện thoại, bạn nên lịch sự nói với nhân viên: “Xin lỗi mọi người, tôi nghe điện thoại một phút nhé”. Tất nhiên, chẳng ai bắt lỗi bạn điều gì cả, nhưng đó là cách đơn giản để bạn tập nói lời xin lỗi hết sức bình thường với mọi người. Nhân viên cũng vì thế mà sẽ nể phục bạn hơn. Không chỉ vậy, họ còn sẽ noi gương sếp mà đi họp đúng giờ hoặc tắt điện thoại khi tham gia cuộc họp.

Với con cái cũng vậy, bạn đừng lấy quyền làm cha mẹ mà lấp liếm lỗi lầm của mình. Chẳng hạn như một hôm về nhà với tâm trạng bực bội, bạn liền quát mắng con gái bé bỏng khi vừa thấy con. Ðứa trẻ vô tội sẽ sợ hãi và ấm ức vì không hiểu mình đã gây ra chuyện gì. Thay vì để mặc con cho qua chuyện, bạn hãy đến gần con, ôm nó vào lòng và nói lời xin lỗi chân thành: “Mẹ xin lỗi, mẹ mắng oan con rồi”. Nếu bạn làm như thế, đứa bé sẽ vui vẻ lại ngay và quên mất chuyện vừa xảy ra. Còn nếu không, con bạn sẽ dần xa lánh bạn, không còn tin yêu mẹ nó nữa.

Biết tiếp thu ý kiến

Ðây cũng là cách để bạn dễ chấp nhận những sai lầm của bản thân. Việc luôn cho rằng mình đúng sẽ khiến cái tôi của bạn ngày càng lớn. Bạn sẽ không còn nhận ra những sai phạm của bản thân. Con người không ai hoàn hảo cả nên việc mắc sai lầm là bình thường. Vấn đề là người nhận ra mình sai, biết sửa chữa lỗi lầm sẽ khiến người khác nể phục và tôn trọng. Trong khi đó, ai cố tình che giấu lỗi lầm và dùng quyền lực để át đi thì chỉ nhận được sự “bằng mặt mà không bằng lòng” của người xung quanh.

Luôn chân thành và tôn trọng ý kiến của cấp dưới hay con cái trong gia đình cũng là một cách để khẳng định giá trị của bạn. Ðiều đó cho thấy bạn là người cầu tiến, có hiểu biết và sẵn sàng thay đổi để công việc, cuộc sống tốt hơn.

Khi đã quen với việc xin lỗi, bạn có thể nâng cấp cách xin lỗi của mình, chẳng hạn như gửi một e-mail xin lỗi cấp dưới vì đã trách oan họ hay tặng con gái một món quà nhỏ kèm lời xin lỗi vì mẹ đã nghĩ sai về con. Có rất nhiều cách thể hiện sự hối lỗi, nhưng nó phải xuất phát từ tấm lòng, thể hiện sự chân thành mới thực sự có ý nghĩa. Những gì xuất phát từ trái tim sẽ đến được trái tim.