Trẻ bị cảm lạnh - nguyên nhân, biểu hiện và cách điều trị
Làm gì khi trẻ bị ho do thay đổi thời tiết
Cách xử lý khi bé bị sốt cao co giật cho mẹ yên tâm. Trẻ bị sốt co giật khiến các bậc cha mẹ lo lắng và lúng túng. Vậy làm thế nào để xử trí khi trẻ bị co giật và phòng ngừa bằng cách nào? Thuốc dự phòng cơn co giật khi sốt cao?
Biện pháp xử trí khi trẻ bị sốt co giật
Thế nào là sốt co giật?
Sốt cao co giật là cơn giật xuất hiện khi nhiệt độ cơ thể > 38oC (đo ở hậu môn), do nhiễm khuẩn hoặc virut nhưng không có tổn thương ở não cũng như không có rối loạn chuyển hoá và ở trẻ chưa từng có cơn co giật không kèm theo sốt bao giờ. Đại đa số bệnh khỏi hoàn toàn, không tái phát và không trở thành bệnh động kinh sau này. Tuy nhiên, bệnh nhi cần được sự quan tâm của gia đình và đưa đi khám bệnh để được điều trị đúng, tránh những sơ suất đáng tiếc có thể xảy ra với trẻ.
Cần phân biệt giữa sốt co giật và bệnh động kinh. Trong trường hợp sốt co giật, cơn giật chỉ xuất hiện khi có sốt cao, cơn thường ngắn, tạm thời và không có biến chứng, có thể có một cơn duy nhất hoặc vài cơn tùy từng trường hợp. Ngược lại, ở bệnh nhân động kinh, một số cơn đầu tiên xuất hiện khi sốt nhưng những cơn sau đó xuất hiện ngay cả khi không sốt.
Nếu trẻ bị sốt thì cần kiểm soát chặt chẽ để thân nhiệt không vượt quá 37,5oC.
Sốt co giật được chia làm 2 loại: sốt co giật đơn giản và phức tạp.
Sốt co giật đơn giản:
Biểu hiện bằng cơn co cứng, co giật hai bên cơ thể; thời gian ngắn (dưới 15 phút); không liệt vận động sau cơn; xuất hiện ở những trẻ bình thường; không có dấu hiệu kịch phát trên điện não đồ ngoài cơn (điện não đồ ngoài cơn bình thường).
Sốt co giật phức tạp:
Biểu hiện bằng co giật 1 bên; thời gian kéo dài quá 15 phút hoặc tái phát với khoảng cách giữa các cơn ngắn; thiếu sót thần kinh sau cơn (có liệt sau cơn); xuất hiện ở những trẻ phát triển thần kinh không bình thường; có bất thường kịch phát trên điện não đồ ngoài cơn.
Cấp cứu trong cơn co giật do sốt?
Cần phải ngay lập tức bằng mọi cách hạ thân nhiệt cho trẻ: nới rộng quần áo; đặt trẻ ở trong phòng thoáng khí, tránh gió lùa; chườm mát toàn thân; đặt viên đạn hạ sốt vào hậu môn cho trẻ để dự phòng sốt tăng lên. Viên đạn đặt hậu môn này có thành phần là paracetamol, liều lượng tùy vào tuổi và cân nặng của trẻ. Ngày dùng không quá 4 lần đặt.
Nếu với tất cả các phương pháp trên đều không có hiệu quả, cơn giật kéo dài > 5 phút, cần đưa trẻ đến bác sĩ khám để dùng thuốc cắt cơn giật.
Thuốc dự phòng cơn co giật khi sốt cao
Phương pháp tốt nhất là tránh cho trẻ không bị sốt. Nếu trẻ bị sốt thì cần kiểm soát chặt chẽ để thân nhiệt không vượt quá 37,5oC, có thể dùng cho trẻ paracetamol và aspirin xen kẽ nhau với liều phù hợp lứa tuổi, mặt khác, cần điều trị nguyên nhân gây sốt.
Trên thực tế, việc kiểm soát chặt chẽ thân nhiệt không dễ dàng vì nhiệt độ có thể tăng lên rất nhanh. Do đó, trong một số trường hợp, nếu trẻ xuất hiện 2 hay nhiều cơn co giật khi sốt cao, có thể cho trẻ uống thuốc chống co giật trong thời gian từ 18 – 24 tháng. Thuốc hay được sử dụng là: valproate de sodium (depakine) hoặc phenobarbital (gardenal).
Valproate de sodium uống trước bữa ăn, uống vào giờ nhất định, tránh quên hoặc bỏ thuốc đột ngột.
Thuốc có tác dụng không mong muốn là buồn ngủ, lú lẫn (hiếm gặp), rối loạn tiêu hóa gặp trong giai đoạn đầu của điều trị (hạn chế bằng tăng liều dần); tăng cân do ăn ngon miệng; giảm tiểu cầu (mức độ nhẹ); tăng nhẹ men gan; dị ứng da (hiếm gặp); viêm gan, hủy hoại tế bào gan rất nặng nhưng không liên quan đến liều lượng, thường xuất hiện trong 6 tháng đầu của điều trị, hay gặp ở trẻ em dưới 2 tuổi dùng đa trị liệu (phối hợp nhiều loại thuốc).
Phenobarbital uống 1 lần trong ngày, uống vào một giờ nhất định, tránh quên hoặc bỏ thuốc đột ngột.
Tác dụng không mong muốn của thuốc là ngủ gà, rối loạn chức năng nhận thức, kích động ở trẻ em; còi xương và nhuyễn xương (vì thoái giáng vitamin D); nhiễm độc da.
Ở những trẻ đã có bệnh động kinh đang điều trị, sốt cũng là một yếu tố làm cơn giật tái diễn, do đó, ngoài việc tránh cho trẻ không bị sốt thì cha mẹ cần cho trẻ dùng thuốc kháng động kinh theo đúng chỉ dẫn của thầy thuốc.
Co giật khi sốt cao có phải bệnh động kinh?
Ðại đa số các cơn co giật do sốt cao đều khỏi hoàn toàn, không tái phát khi trẻ > 5 tuổi, không để lại di chứng và không gây biến chứng động kinh. Chỉ có khoảng 4% các trường hợp có nguy cơ trở thành bệnh động kinh sau này, thường gặp ở thể sốt co giật phức tạp, có bất thường về phát triển tâm thần vận động hoặc gia đình có tiền sử bệnh động kinh.
Cách xử lý khi trẻ bị sốt cao co giật
Một số bệnh cấp tính ở trẻ em thường gây sốt cao co giật là sốt nhiễm khuẩn, nhiễm siêu vi. Một cơn co giật có thể biểu hiện: co giật toàn thân hay chỉ co giật cục bộ; nếu sốt giật đơn thuần, thường xảy ra dưới 5 phút; sốt giật phức tạp cơn kéo dài trên 15 phút, nhiều hơn 2 cơn/ngày.
Cách xử lý khi trẻ bị sốt cao co giật: đặt trẻ nằm yên tĩnh tại một nơi thoáng khí; tránh mọi kích thích như: gọi, hỏi, tiếng đài hay tivi, tiếng động khi đóng mở cửa… Dùng khăn hay miếng gạc mềm đặt giữa hai hàm răng đẻ trẻ không cắn vào lưỡi. Đặt trẻ nằm nghiêng đầu sang phải, nới rộng quần áo để trẻ dễ thở.
Cặp nhiệt độ, nếu trẻ sốt trên 38oC, có thể cho trẻ uống thuốc hạ sốt paracetamol theo liều: 15mg/kg cân nặng/1lần; hoặc dùng thuốc đặt hậu môn bằng liều lượng uống; có thể dùng thuốc nhắc lại sau 5-6 giờ nếu để trẻ ở nhà. Đếm mạch và nhịp thở xem bao nhiêu lần/1 phút, ghi vào sổ theo dõi. Sau cơn sốt cao co giật, có thể chuyển trẻ đến cơ sở y tế để khám và điều trị tiếp.
Yêu sức khỏe - Sức khỏe! Chuyên mục về tin tức sức khỏe, tư vấn trực tuyến, gia đình, tin tức làm đẹp, đời sống, y tế.
Để phòng tránh sốt cao co giật, bạn nên dùng thuốc hạ sốt ngay khi trẻ sốt trên 38oC và trong những ngày sốt. Khi trẻ sốt cao, nên dùng khăn thấm nước có nhiệt độ thấp hơn thân nhiệt khoảng 2oC lau trán, thân mình. Lưu ý: tránh để trẻ nằm phòng có máy điều hòa mà nhiệt độ quá lạnh (16oC), chỉ nên để nhiệt độ 26-28oC, tránh để quạt rọi thẳng vào người trẻ.
Những điều mẹ nào cũng nên biết khi con bị sốt
Khi thấy con có những biểu hiện như thân nhiệt cao, môi khô, quấy khóc… tức là con đã bị sốt. Các mẹ đừng quá lo lắng vì một vài mẹo nhỏ dưới đây sẽ giúp con nhanh hạ sốt!
Con bị sốt có thể do bị nhiễm trùng, cảm nắng hoặc do mọc răng, tiêm chủng… Để chẩn đoán chính xác xem con có bị sốt cao hay không, các mẹ hãy quan sát biểu hiện. Nếu thấy con thở gấp, ngủ lơ mơ, hay quấy khóc và thân nhiệt nóng hơn bình thường thì cần nhanh chóng kẹp nhiệt độ để xem thân nhiệt hiện tại của con là bao nhiêu.
Ứng phó khi con bị sốt
1. Con bị sốt dưới 38 độ
Sau khi kẹp nhiệt độ cho con, nếu thấy thân nhiệt của trẻ dưới 38 độ là con bị sốt nhẹ. Các mẹ hãy cho con mặc quần áo thoáng mát và chú ý theo dõi sự thay đổi thân nhiệt. Cho con uống nhiều nước cũng là cách giúp con nhanh hạ sốt rất tốt.
2. Con bị sốt dưới 39 độ
Khi đo thân nhiệt và thấy con sốt khoảng 39 độ, các mẹ cần nhanh chóng cởi bớt quần áo cho con để dễ thoát nhiệt. Nên cho con nằm tại phòng thoáng và cho con uống nhiều nước.
Các mẹ cũng nên chuẩn bị loại khăn có khả năng thấm nước tốt và một chậu nước ấm (như nước mẹ thường tắm cho trẻ) để lau người cho con, chủ yếu là ở hai bên bẹn và khắp người. Làm như vậy cũng sẽ giúp con hạ sốt.
3. Con bị sốt trên 39 độ
Khi con có thân nhiệt trên 39 độ tức là con bị sốt nặng. Các mẹ cần nhanh chóng tìm cách hạ sốt cho con và đưa con tới các cơ sở y tế. Khi bị sốt, cơ thể con sẽ bị mất nước và muối nên việc bổ sung các loại vitamin và nước cho con rất quan trọng.
Trong thời gian bị sốt, con sẽ chán ăn nên các mẹ hãy chú ý chia thành nhiều bữa nhỏ và tăng cường cho con uống sữa để tránh mất nước và sụt cân.
Chăm sóc khi con bị sốt
Để giúp con không bị sốt, các mẹ hãy chú ý tới không khí trong phòng. Để nhiệt độ vừa phải giúp làm giảm thân nhiệt cho trẻ.
Tăng cường cho con uống nước mát như nước cam, chanh và hạn chế cho con uống đồ uống có ga.
Cho trẻ uống si rô, đặc biệt là loại si rô có chứa thành phần paracetamol. Tuy nhiên, việc sử dụng loại si rô nào còn phụ thuộc vào độ tuổi của trẻ. Nhưng nên nhớ rằng, đối với những trẻ dưới 3 tháng tuổi được khuyên không nên dùng bất cứ loại si rô nào. Vì thế, bạn không nên tự ý cho trẻ sử dụng si rô mà chưa hỏi ý kiến các bác sĩ chuyên khoa.
Nên thường xuyên cặp nhiệt độ cho trẻ để kiểm soát mức thân nhiệt của bé. Hãy nhanh chóng đưa trẻ đến bệnh viện nếu tình trạng sốt của trẻ kéo dài, không có dấu hiệu thuyên giảm và nhiệt độ ngày một tăng lên.
Nên cho trẻ ăn loãng. Đây cũng là một nguyên tắc quan trọng khi bé bị sốt. Sốt cao liên tục sẽ làm cơ thể trẻ mất nước. Vì vậy, hãy cho trẻ ăn thức ăn loãng, dễ tiêu như cháo, súp. Trong nhiều trường hợp có thể pha oresol theo tỷ lệ cho trẻ uống để phòng nguy cơ mất nước do sốt kéo dài.
Một số cách hạ sốt cho con không nên dùng:
- Tránh dùng thuốc hạ sốt khi con sốt dưới 38 độ
- Tránh mặc quá nhiều đồ và tránh đắp nhiều chăn cho con vì điều này sẽ làm con sốt cao hơn
- Tự ý cho con dùng siro mà không hỏi ý kiến của bác sĩ
- Vắt chanh, đổ thuốc vào miệng bé khi đang co giật, sẽ rất dễ gây ngạt thở.
Chăm sóc trẻ bị sốt co giật tại nhà
Lau người bé bằng nước ấm thay vì nước lạnh hay nước đá. Không được tìm cách dừng cơn co giật bằng các biện pháp như nặn chanh vào miệng hay đắp chăn cho trẻ.
Co giật do sốt là tình trạng hay gặp ở trẻ nhỏ xảy ra khi trẻ bị sốt cao trên 39 độ C, thường xảy ra ở trẻ nhỏ từ 6 tháng đến 6 tuổi, đặc biệt khi có sự thay đổi thời tiết, khí hậu.
Khi trẻ bị co giật toàn thân, không ít bố mẹ thường rất bối rối nên có những xử trí sai lầm như lau người trẻ bằng nước đá, nặn chanh vào miệng trẻ, quấn chăn hoặc giữ chặt người bé, hoặc đè giữ chặt tay chân để tìm cách cắt cơn co giật…
Theo Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Bá Thắng, Trưởng khoa Thần kinh, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, TP HCM, do hệ thần kinh của trẻ chưa phát triển đầy đủ, việc sốt cao thường kích thích đến não của trẻ và rất dễ dẫn đến co giật.
|
|
|
Sốt co giật thường gặp ở trẻ từ 6 tháng đến 6 tuổi. Ảnh: bnjfamily.com |
Do đó, bác sĩ Thắng đưa ra lời khuyên, khi trẻ bị sốt, biện pháp phòng ngừa tốt nhất là nhanh chóng hạ sốt cho trẻ. Nên dùng khăn lau mát toàn thân cho bé và đắp khăn ướt ở những vùng có mạch máu lớn nằm sát da như cổ, nách, bẹn. Khi lau không nên quá khô mà nên để da trẻ hơi ẩm, phần nước còn dính trên da sẽ bốc hơi làm mát trẻ.
"Lưu ý dùng nước ấm (nhiệt độ khoảng bằng nước tắm cho trẻ) thay vì nước lạnh hay nước đá. Khi dùng nước lạnh, nước đá thì mạch máu co lại, sờ bên ngoài có thể mát nhưng nhiệt bên trong cơ thể trẻ vẫn không giảm", bác sĩ Thắng cho biết.
Một số lưu ý khi trẻ đã lên cơn co giật:
- Bình tĩnh và không nên hốt hoảng vì đa số các cơn co giật chỉ kéo dài khoảng 1 đến 2 phút và ít khi gây hại đến sức khỏe của trẻ.
- Các cơn co giật tự nó sẽ dừng lại, không nên dùng các biện pháp để kìm chế cơn co giật như đè giữ chặt tay chân trẻ, quấn chăn vào người trẻ. Các biện pháp này không thể làm ngưng cơn giật mà lại có thể làm tổn thương cơ khớp của trẻ
- Tuyệt đối không nên vắt chanh hay đổ bất kỳ chất gì vào miệng trẻ vì sẽ gây nguy hiểm, làm trẻ bị sặc, ngộp thở, viêm phổi, mà hoàn toàn không làm dứt được cơn giật.
- Nếu có sẵn một vật tù tròn, không sắc cạnh, ví dụ như cây đè lưỡi bằng gỗ, và lúc này trẻ chưa cắn răng chặt, thì có thể để vào giữa hai hàm răng bé để khỏi cắn lưỡi. Nếu không có vật tù bằng gỗ thì thôi, không được dùng các vật có cạnh sắc vì sẽ gây tổn thương môi lưỡi trẻ. Hoặc nếu trẻ đã cắn chặt răng rồi, thậm chí đã cắn vào lưỡi, thì không cố gắng cạy răng trẻ để nhét vật gì vào vì sẽ không thể cạy được mà còn làm rách môi, nướu trẻ.
- Nên để bé nằm bình thường ở nơi thăng bằng, rộng rãi, không có các vật cứng, nhọn ở xung quanh. Trẻ nằm nghiêng một bên để dàm dãi nếu có sẽ chảy ra ngoài, không làm ngộp thở. Giữ thông thoáng mũi miệng, và thoáng khí cho bé dễ thở.
- Không để bé một mình hay tụ tập quá đông người xung quanh.
- Không cố gắng đánh thức trẻ đang ngủ sau cơn co giật.
- Trong trường hợp trẻ co giật không phải do sốt hoặc co giật do sốt cao nhiều lần thì cần nhanh chóng đưa bé đến bệnh viện. Cần ghi nhớ thời gian bắt đầu cơn co giật và các biểu hiện của cơn giật (tay, chân, mắt, miệng thế nào) để mô tả lại cho bác sĩ, giúp xác định chính xác loại cơn giật và thời gian cơn co giật.
"
Tại sao CGKS xảy ra? CGKS chỉ xảy ra ở trẻ nhỏ (6 tháng đến 6 tuổi) bởi vì não của trẻ chưa phát triển đầy đủ và rất nhạy cảm với các rối loạn nhiệt độ. Sốt cao có thể kích thích não của trẻ nhỏ và gây khởi phát một cơn co giật. Dĩ nhiên không phải tất cả trẻ em đều bị co giật khi bị sốt cao, nguyên nhân có thể là do não của một số trẻ nhạy cảm với co giật hơn các trẻ khác, khuynh hướng này thường có tính chất gia đình. Khi được 5-6 tuổi thì não đã trưởng thành và trẻ sẽ không còn nguy cơ bị CGKS nữa. Các nguyên nhân thường gặp trong CGKS:
Một số lời khuyên khi con bạn bị CGKS:
Chăm sóc trẻ tại nhà ngay sau cơn co giật
Lời khuyên cho các bậc phụ huynh: Nên dùng các biện pháp hạ sốt như trên hay uống (hoặc nhét hậu môn) thuốc hạ sốt sớm ngay từ lúc khởi phát các bệnh có gây sốt ở những trẻ có tiền sử bị CGKS, hoặc trong gia đình đã có những trẻ khác bị CGKS hay bố mẹ có tiền sử lúc nhỏ bị CGKS. Ðiều quan trọng hơn cả là các phụ huynh không nên quá hoảng sợ, ngược lại phải tỉnh táo để có cảnh xử trí thích hợp. Nếu thực hiện tốt các hướng dẫn trị liệu trên sẽ giúp con bạn tránh khỏi những nguy hiểm lâu dài.
|