Trong khi
hầu hết trẻ em đều có thể ăn nhiều thực phẩm khác nhau mà không gặp bất
kỳ rắc rối nào, một số ít trẻ nhỏ lại bị dị ứng thức ăn. Dị ứng thức ăn
tưởng chừng không có gì nguy hiểm nhưng lại có thể gây tử vong.
Do đó, các bậc cha mẹ nên làm
quen với các triệu chứng cũng như tìm hiểu cách điều trị khẩn cấp khi bé
bị dị ứng. Sau đây là một số lời khuyên của Bác sĩ Lê Hải dành cho các
bà mẹ:
Tư vấn dinh dưỡng cho bà mẹ nuôi con nhỏ ở Hà Nội.Ảnh: Quang Tuấn
Dấu hiệu của dị ứng thực phẩm
Khi sử dụng một thực phẩm nào đó,
ngay cả với một lượng rất nhỏ, ta có thể bị các phản ứng dị ứng như nổi
mẩn ở da, chảy mũi hay ngứa mắt. Một loại thực phẩm nào đó có thể gây
phản ứng dị ứng được gọi là dị nguyên thực phẩm, nó thường là thành phần
protein (đạm) trong thực phẩm.
Cơ thể phản ứng với các thực phẩm gây
dị ứng có thể nhanh hoặc chậm, sau vài phút, thậm chí vài giờ. Các
triệu chứng thường biểu hiện nhẹ và mạn tính hơn là xuất hiện đột ngột,
tuy nhiên, triệu chứng dị ứng ở mỗi người khác nhau.
Dị ứng không phải là bệnh di truyền.
Tuy nhiên, nếu một trong 2 người (bố hoặc mẹ) bị dị ứng, nguy cơ dị ứng ở
các con là 50%; nếu cả bố và mẹ bị dị ứng, nguy cơ dị ứng ở con lên đến
75%.
Trứng...
Một số thực phẩm dễ gây dị ứng cho trẻ
Hải sản: Các loại hải sản là
tác nhân gây dị ứng nhiều nhất, bao gồm một số loại cá có hàm lượng
thủy ngân cao (cá trích, cá chình, lươn, cá tầm, cá ngừ, cá thu...),
nghêu sò, tôm, cua...
Thực phẩm chua: Một số loại
trái cây rất tốt cho sức khỏe như dâu tây, cà chua... lại có thể là tác
nhân gây dị ứng thực phẩm ở trẻ do hàm lượng axít cao. Nhiều trẻ ăn
những thực phẩm này thường bị mẩn đỏ quanh miệng. Đây là loại dị ứng
nhẹ, các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo trẻ dưới một tuổi không nên ăn
đồ chua.
Trứng: Trong lòng trắng trứng gà có một loại protein có thể gây dị ứng cho một số bé mẫn cảm với loại chất này.
Một số loại rau xanh: Một số
loại rau xanh có hàm lượng nitrat cao có thể phản ứng không tốt với cơ
địa của trẻ nhỏ. Do vậy, trẻ nhỏ nên thận trọng khi ăn củ cải, cà rốt,
củ cải xanh…
Ngũ cốc: Trong số ngũ cốc có
thể gây dị ứng thì lạc là nguyên nhân gây hậu quả xấu đặc biệt với trẻ
bị hen suyễn. Sau đó là đậu nành và lúa mì.
Sữa bò: Dị ứng sữa bò cũng
là tình trạng hay gặp. Đó là tình trạng cơ thể của trẻ mẫn cảm với thành
phần đạm sữa bò, gây ra phản ứng dị ứng. Dị ứng xảy ra có thể rất đột
ngột: nôn mửa, thở khò khè, nổi ban đỏ, mặt sưng phù, hay nặng hơn là
phản ứng phản vệ toàn thân. Cũng có trường hợp dị ứng diễn ra khó phát
hiện hơn như trẻ khó chịu, nôn mửa, đau bụng, tiêu chảy...
...Cà rốt
Phân biệt dị ứng thực phẩm với không dung nạp thực phẩm
Đôi khi phản ứng khó chịu với một số
loại thực phẩm xảy ra ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ không hẳn là dị ứng, đó
là triệu chứng không tiêu hóa được thực phẩm. Nguyên nhân của triệu
chứng này có thể là do cơ thể không có khả năng tiêu hóa một số thành
phần nhất định của loại thức ăn đó, nó không liên quan đến phản ứng của
hệ miễn dịch. Triệu chứng này không nguy hiểm đến tính mạng.
Không dung nạp lactose là một ví dụ
điển hình của triệu chứng này. Chính vì vậy, khi có biểu hiện của dị ứng
thực phẩm, cần đưa trẻ tới các cơ sở y tế để được thăm khám, xác định
chính xác trẻ bị dị ứng thức ăn hay chỉ đơn thuần là không dung nạp thức
ăn.
... ngũ cốc là những món ăn dễ gây dị ứng cho trẻ.
Cách phòng tránh dị ứng cho trẻ
Những trẻ được sinh ra trong gia đình
có người mắc các bệnh dị ứng sẽ dễ bị dị ứng thức ăn nên cần được bú
sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu. Khi trẻ bước sang tuổi ăn dặm, không
nên vội vã cho ăn nhiều loại thức ăn mới cùng lúc. Nên bắt đầu với các
thức ăn ít dị ứng như gạo và các loại củ. Tránh cho trẻ dùng các loại
thức ăn chế biến theo lối công nghiệp như thịt lợn xông khói, thịt lợn
muối, các chất nhuộm màu, gia vị nhân tạo.
Nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên
khoa dị ứng khi bạn nghi ngờ con mình dị ứng với một loại thức ăn nào
đó. Khi biết trẻ dị ứng với một loại thức ăn nào đó, nên loại bỏ nó ra
khỏi thực đơn của trẻ. Không nên chế biến hoặc đựng thức ăn của trẻ
trong các dụng cụ có dính các thức ăn mà trẻ dị ứng.
Tuy nhiên, dị ứng thức ăn không kéo
dài suốt cả đời, chính vì thế bạn không cần bắt trẻ kiêng khem kéo dài
một loại thực phẩm nào cả. Sau một thời gian, bạn có thể cho trẻ ăn lại
thức ăn đó (ngoại trừ những món gây phản ứng dị ứng cấp tính như sốc
phản vệ).
Nếu mẹ có nghi ngờ bé bị dị ứng thức ăn, nhưng
không thấy có biểu hiện gì đặc biệt hoặc không có những biểu hiện như
trên, mẹ hãy đưa con đến bác sỹ để được tư vấn và có thể làm một số xét
nghiệm để kiểm tra chính xác xem bé có bị dị ứng hay không, từ đó sẽ
có cách điều trị.
Còn mẹ, hãy mua ngay một quyển sổ để làm nhật ký
thức ăn của bé hàng ngày. Mẹ theo dõi cẩn thận, kỹ càng bữa nào bé ăn
món gì và phân đi ngoài thế nào để phát hiện ra ngay những thực phẩm
không phù hợp với con.
Nhờ quyển sổ này, nếu bé có bị dị ứng thức ăn, mẹ rà soát lại và dễ dàng tìm ra ngay thủ phạm.
Bị dị ứng thức ăn bé hay buồn nôn
Khi chọn thực phẩm cho con, mẹ cần tránh các loại
thực phẩm dễ gây dị ứng hoặc các loại thức ăn mà người lớn trong gia
đình có tiền sử bị dị ứng. Với những thực phẩm đóng gói sẵn, mẹ cũng
cần đọc kỹ thành phần để biết có phù hợp cho bé không.
Ví dụ, bé bị dị ứng sữa bò, mẹ không nên mua cho con
ăn bánh bơ, phô mai có chiết xuất từ sữa bò. Có thể cho con ăn các sản
phẩm từ sữa đậu nành. Vì độ dinh dưỡng của các loại sữa này cũng ngang
ngang nhau. Nếu bé cũng bị dị ứng sữa đậu nành, mẹ có thể chọn thực
phẩm có chất dinh dưỡng ngang sữa thay thế.
Sơ cứu: Trẻ bị dị ứng
Theo Bác sĩ Minh Tiến cho rằng, trẻ được bú sữa mẹ ít nguy cơ dị
ứng thức ăn hơn. Nếu thấy bị dị ứng phải đi gặp bác sĩ, ngay cả trường
hợp nhẹ hoặc sắp hết triệu chứng. Bởi triệu chứng nhẹ của dị ứng có thể
khởi đầu của triệu chứng bị nặng tiếp sau từ 10 đến 60 phút.
|
Những dấu hiệu cho thấy trẻ bị dị ứng nhẹ:
- Ngứa ngáy;
- da ửng đỏ;
- có sự sưng phù nhẹ;
- nghẹt mũi, chảy mũi;
- hắt xì hơi;
- ngứa mắt, chảy nước mắt;
- nổi mẩn đỏ khắp nơi;
|
Những dấu hiệu cho thấy trẻ bị dị ứng nặng:
- mặt hoặc miệng sưng tấy;
- nuốt hoặc nói khó khăn;
- khò khè hoặc khó thở;
- đau bụng, buồn nôn, ói mửa hoặc tiêu chảy;
- chóng mặt hoặc mệt lả;
|
Những việc cần làm
- Gọi cấp cứu nếu trẻ có bất kỳ dấu hiệu bị dị ứng nặng nào hoặc trẻ đã dùng một loại thức ăn từng gây dị ứng nặng trước đây.
- Nếu trẻ có dấu hiệu của dị ứng nhẹ, có thể cho trẻ uống nhiều
nước, dùng thuốc antihistamine (thuốc chống histamine - thủ phạm gây ra
các triệu chứng dị ứng) như diphenhydramine và theo dõi trẻ trong vài
giờ.
- Nếu bị sốc phản vệ đe dọa tính mạng bệnh nhân với các triệu chứng
sau: Xảy ra sau khi ăn 5 – 15 phút, thấy nghẹt thở, tay chân lạnh, da
nhợt nhạt, toát mồ hôi, huyết áp tụt, mất tri giác… cần hô hấp nhân tạo,
xoa bóp tim ngoài lồng ngực (nếu có ngưng thở, ngưng tim), khẩn cấp
chuyển bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất để cứu chữa, vì điều trị càng
sớm và hiệu quả thì cơ hội sống sót của bệnh nhân càng cao.
Đối với các bé mới ăn dặm khi bị dị ứng thực phẩm các mẹ cần chú ý:
Tốt nhất, nên nuôi con bằng sữa mẹ ít nhất trong 6 tháng đầu tiên.
Nếu mẹ ít sữa, hãy chọn cho bé các sản phẩm thay thế ít thành phần dễ dị ứng.
Khi cho bé ăn dặm, ban đầu chỉ cho bé tinh bột và
chất xơ. Sau một thời gian mới nên thêm đậu, rồi mới đến các loại thịt
bò, thịt lợn... Khi con được 1 tuổi trở lên, mẹ mới nên cho con ăn
trứng, tôm, cua, cá, lươn...
Tránh cho bé dùng các loại thức ăn chế biến theo lối
công nghiệp như thịt lợn xông khói, thịt lợn muối, các chất nhuộm màu,
gia vị nhân tạo.
Để bé quen với một loại thức ăn mới, hãy cho bé ăn
từ từ, từng chút một, theo dõi trong khoảng từ 4 – 5 ngày. Trong quá
trình cho con ăn, có dấu hiệu nghi ngờ gì, mẹ phải dừng món ăn đó lại
ngay lập tức (kể cả loại thức ăn đó có bổ, nhiều chất thế nào đi chăng
nữa).
Khi biết bé dị ứng với một loại thức ăn nào đó, nên
loại bỏ nó ra khỏi thực đơn của bé. Cũng không nên chế biến hoặc đựng
thức ăn của bé trong các âu bát có dính các thức ăn mà trẻ dị ứng. Nếu
bé lớn đi mẫu giáo hoặc mẹ nhờ người trông hộ, hãy dặn người chăm sóc
bé những thức ăn mà bé hay bị dị ứng.
Tuy nhiên, dị ứng thức ăn không kéo dài suốt cả đời,
chính vì thế mẹ không cần bắt bé kiêng khem kéo dài một loại thực phẩm
nào cả. Sau một thời gian, mẹ có thể cho bé ăn lại thức ăn đó (ngoại
trừ những món gây phản ứng dị ứng cấp tính như sốc phản vệ).
Chúc các bé ăn ngon miệng và mau lớn!
(ST)