Máu
là món quà vô giá mà cuộc sống đã ban tặng cho mỗi chúng ta. Hàng ngàn
người không may mắn đang khao khát chờ có máu để được cứu sống. Vậy hiến máu có ảnh hưởng gì đến sức khỏe, tích cực hay tiêu cực?Máu
của bạn sau khi hiến phải qua một chu trình nghiêm ngặt mới có thể sử
dụng cứu sống người bệnh được: bạn hiến máu - Xét nghiệm sàng lọc - Tách
cá thành phần máu - Bảo quản - Người bệnh.
Lượng máu của cơ thể trung bình có khoảng 77ml/kg cân nặng đối với nam,
66ml/kg cân nặng đối với nữ. Như vậy một người Việt Nam trưởng thành
trung bình có khoảng từ 3, 5- 5 lít máu (bằng khoảng 1/13 trọng lượng
của cơ thể).
1. Người hiến máu nhân đạo phải là người như thế nào?
- Là người có tinh thần nhân đạo, tự nguyện, không nhận tiền, quà bồi dưỡng, có ý thức về hiến máu an toàn cho người bệnh.
- Tất cả mọi người từ 18 - 55 tuổi đối với nữ, 18 - 60 tuổi đối với nam,
có mang đầy đủ giấy Chứng minh nhân dân hoặc các giấy tờ tùy thân khác.
- Cân nặng >45kg. Với người đã hiến máu an toàn hoặc cân nặng >50 kg, có thể hiến 350ml máu/lần.
- Với người hiến máu nhắc lại thì phải đảm bảo khoảng thời gian cách lần hiến máu trước tối thiểu là 84 ngày.
- Không nhiễm hoặc không có các hành vi lây nhiễm HIV và các bệnh lây nhiễm qua đường truyền máu khác.
- Thời gian giữa 2 lần hiến máu tối thiểu là 84 ngày.
- Lượng máu cho không quá 1/10 lượng máu của cơ thể.
2.Trước khi và hiến máu phải làm gì?
- Đêm hôm trước ngày hiến máu không thức quá khuya, nên ăn nhẹ và không uống rượu bia.
- Trong 2-3 ngày đầu sau hiến máu nên sinh hoạt nhẹ nhàng, nghỉ ngơi
nhiều hơn bình thường, tránh các hoạt động gắng sức, các trò chơi mang
tính đối kháng đòi hỏi tốn nhiều thể lực: đá bóng, tập tạ, không leo
trèo cao… không thức quá khuya, không uống rưọu bia.
- Nếu thấy cơ thể hơi mệt mỏi, nên nghỉ ngơi, tránh hoạt động quá nhiều.
Nên bình tĩnh và yên tâm, đây chỉ là một phản ứng sinh lý bình thường
của cơ thể biểu hiện đang trong quá trình phục hồi và tái tạo máu. Nếu
yên tâm, tinh thần thoải mái và nghỉ ngơi tốt thì những biểu hiện này sẽ
nhanh chóng qua đi.
- Tiếp tục giữ gìn sức khỏe và tham gia hiến máu nhắc lại. Những đơn vị
máu của những người hiến máu nhắc lại sẽ có chất lượng và an toàn hơn
rất nhiều cho người bệnh nhận máu.
3. Quyền lợi khi tham gia hiến máu
- Người hiến máu được khám và tư vấn sức khỏe miễn phí.
- Được bồi hoàn máu miễn phí (trong trường hợp người hiến máu không may cần phải truyền máu).
- Được cấp giấy chứng nhận hiến máu tình nguyện của Ban chỉ đạo hiến máu
nhân đạo tỉnh, thành phố. Ngoài giá trị về mặt tôn vinh, giấy chứng
nhận hiến máu có giá trị bồi hoàn máu, số lượng máu được bồi hoàn lại
tối đa bằng lượng máu người hiến máu đã hiến. Giấy Chứng nhận này có giá
trị tại các bệnh viện, các cơ sở y tế công lập trên toàn quốc và có giá
trị suốt đời người hiến máu.
- Được bồi dưỡng một suất ăn nhẹ tại chỗ, trao tặng một món quà lưu niệm, hỗ trợ một phần chi phí đi lại.
- Ngoài ra, người hiến máu còn được tham gia vào các tổ chức, các hoạt động có ý nghĩa dành cho người hiến máu...
4. Quy trình xử lý máu sau khi thu gom về bệnh viện:
- Những túi máu (máu toàn phần) sau khi lấy từ người hiến máu sẽ được
bảo quản ở nhiệt độ lạnh và nhanh chóng được vận chuyển về ngân hàng
máu.
- Tại ngân hàng máu, những túi máu toàn phần đó sẽ được kiểm tra các xét
nghiệm, gồm nhóm máu, HIV, virus viêm gan B, virus viêm gan C, giang
mai, sốt rét…
- Máu và các chế phẩm máu sau đó sẽ được lưu trữ và bảo quản trong các tủ bảo quản lạnh của kho máu theo thời gian.
- Khi có người bệnh đang cấp cứu hoặc điều trị cần phải truyền máu, tùy
thuộc vào tình trạng lâm sàng hoặc tùy từng loại bệnh mà bác sĩ có chỉ
định truyền máu hay các chế phẩm máu cho phù hợp. Trước khi truyền máu
cho người bệnh, các đơn vị sẽ được định lại nhóm và kiểm tra xem có hòa
hợp với máu người bệnh hay không. Việc truyền những túi máu cùng nhóm và
hòa hợp với máu người bệnh là một việc rất quan trọng để đảm bảo an
toàn cho người bệnh nhận máu.
5. Hiến máu theo hướng dẫn có hại cho sức khoẻ không?
- Không. Hiến máu theo hướng dẫn của thầy thuốc không có hại cho sức khoẻ.
- Máu có nhiều thầnh phần, mỗi thành phần chỉ có đời sống nhất định và
luôn luôn được đổi mới hằng ngày. Do đó, ngay sau khi hiến máu, các cơ
quan sinh máu sẽ được kích thích và quá trình sinh tạo máu sẽ hoạt động
với tốc độ gấp 8 - 10 lần so với bình thường. Hoạt động này của nhằm
nhanh chóng lấy lại sự cân bằng của cơ thể. Sau khi hiến máu khoảng 3-4
tuần, các thành phần trong máu phục hồi lại gần như bình thường.
- Những ngày đầu sau khi hiến máu, các chỉ số máu có thay đổi chút ít
nhưng vẫn nằm trong giới hạn sinh lý bình thường không hề gây ảnh hưởng
đến các chức năng sống của cơ thể.
- Một số ít trường hợp những ngày sau hiến máu cảm thấy lo lắng và hơi
mệt mỏi, nên bình tĩnh và yên tâm, đây chỉ là một phản ứng sinh lý bình
thường của cơ thể biểu hiện đang trong quá trình phục hồi và tái tạo
máu. Nếu yên tâm, tinh thần thoải mái, nghỉ ngơi tốt thì những biểu hiện
này sẽ nhanh chóng qua đi.
Như vậy, mỗi người nếu thấy sức khoẻ tốt, không có các bệnh lây nhiễm
qua đường truyền máu, đạt tiêu chuẩn hiến máu thì có thể hiến máu từ 3-4
lần trong một năm, vừa không ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ của bản thân,
vừa có máu có chất lượng tốt và an toàn cao cho người bệnh, giá trị nhân
văn ở đây là rất đáng kính trọng.
Hiến máu là tốt:
Hiến máu không làm cơ thể yếu đi
Máu
có nhiều thành phần, mỗi thành phần chỉ có đời sống nhất định và luôn
được đổi mới hàng ngày. Có người sợ rằng hiến máu sẽ làm yếu đi nhưng
điều này không đúng vì cơ thể không hụt đi lượng máu lưu thông khi cho
máu. Trung bình một người trưởng thành có từ 3-5 lít máu tùy theo trọng
lượng cơ thể (mỗi kg trọng lượng cơ thể trung bình có 70ml máu). Lượng
máu mỗi lần là 250ml, bằng 4-6% số lượng máu cơ thể, nên không ảnh hưởng
tới sức khỏe.
mà còn mạnh khỏe hơn
Bình thường, lượng máu hiến đi được phục hồi nhanh chóng sau 3-5
ngày. Máu mới được tái tạo, các thành phần trong máu được trẻ hóa, tăng
sức đề kháng chống bệnh tật và tạo sự hưng phấn. Như vậy, hiến máu làm
cho cơ thể khỏe mạnh hơn.
Theo PGS.TS Nguyễn Thị Nga, Trưởng Khoa Huyết học và Truyền máu, Bệnh
viện Việt Đức, cho máu một cách khoa học không hề ảnh hưởng đến sức
khoẻ, mà nó còn là một phương pháp kích thích tuỷ xương phát triển, tăng
cường quá trình trao đổi chất và kích thích sản sinh các tế bào mới tốt
cho cơ thể. Ở nữ giới, mỗi lần hành kinh, lượng máu bị đào thải ra
ngoài ở mỗi người thường khoảng 250ml. Để bù vào lượng máu mất đi, cơ
thể lại sản sinh ra lượng máu mới bù đắp. Hành kinh là yếu tố thuận lợi
để cơ thể người phụ nữ có sự trao đổi chất và sản sinh ra các tế bào mới
rất tốt cho cơ thể, giúp kéo dài tuổi thọ của phụ nữ.
Với những phụ nữ không có kinh nguyệt do bị bệnh tật thì cơ thể sẽ
không có sự trao đổi chất như những phụ nữ có chu kỳ kinh nguyệt hàng
tháng. Cũng như vậy với nam giới, không có sự ra máu, không thể kích
thích tuỷ xương sản xuất ra tế bào mới tốt hơn. Do vậy, cho máu đúng
cách rất có lợi cho sức khoẻ, đặc biệt là với nam giới.
Hiến máu cũng có lợi cho những người có quá nhiều hồng cầu, quá nhiều
sắt hoặc trong một số điều kiện đặc biệt máu quá đặc. Trong những
trường hợp này, lấy bớt máu đi là một chỉ định điều trị.
Điều kiện quan trọng nhất là người hiến máu thực sự khỏe mạnh, tuổi
từ 18 - 60 đối với nam, 18 - 55 đối với nữ. Cân nặng trên 45kg với nam
và trên 43kg với nữ. Phụ nữ khi đang mang thai, có kinh nguyệt, đang cho
con bú không được hiến máu.
Các câu hỏi thường gặp:
Mỗi đơn vị máu đều phải
có hồ sơ, trong đó có các thông tin về người hiến máu. Theo quy định,
đây là một thủ tục cần thiết trong quy trình hiến máu để đảm bảo tính
xác thực thông tin về người hiến máu.
Hiến máu nhân đạo có hại đến sức khoẻ không?
Hiến máu theo hướng dẫn
của thầy thuốc không có hại cho sức khỏe. Điều đó đã được chứng minh
bằng các cơ sở khoa học và cơ sở thực tế.
Về khoa học thì máu có
nhiều thành phần, mỗi thành phần chỉ có đời sống nhất định và luôn luôn
được đổi mới hằng ngày. Ví dụ: Hồng cầu sống được 120 ngày, huyết tương
thường xuyên được thay thế và đổi mới. Cơ sở khoa học cho thấy, nếu mỗi
lần hiến dưới 1/10 lượng máu trong cơ thể thì không có hại đến sức
khỏe.
Ngoài ra, nhiều công
trình nghiên cứu đã chứng minh rằng, sau khi hiến máu, các chỉ số máu có
thay đổi chút ít nhưng vẫn nằm trong giới hạn sinh lý bình thường không
hề gây ảnh hưởng đến các hoạt động thường ngày của cơ thể.
Về cơ sở thực tế, đã có
hàng triệu người hiến máu nhiều lần mà sức khỏe vẫn hoàn toàn tốt.
Trên thế giới có người hiến máu trên 400 lần. Ở Việt Nam,
người hiến máu nhiều lần nhất đã hiến gần 100 lần, sức khỏe
hoàn toàn tốt.
Như vậy, mỗi người nếu
thấy sức khoẻ tốt, không có các bệnh lây nhiễm qua đường truyền máu, đạt
tiêu chuẩn hiến máu thì có thể hiến máu từ 3-4 lần trong một năm, vừa
không ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ của bản thân, vừa đảm bảo máu có chất
lượng tốt, an toàn cho người bệnh.
Tại sao lại có nhiều người cần phải được truyền máu?
Mỗi giờ có hàng trăm người bệnh cần phải được truyền máu vì:
- Bị mất máu do chấn thương, tai nạn, thảm hoạ, xuất huyết tiêu hoá ...
- Do bị các bệnh gây thiếu máu, chảy máu: ung thư máu, suy tuỷ xương, máu khó đông...
Các phương pháp điều trị hiện đại cần truyền nhiều máu: phẫu thuật tim mạch, ghép
tạng...
Theo đó, mỗi năm nước ta cần khoảng 1.700.000 đơn vị máu điều trị nhưng hiện mới chỉ đáp ứng được khoảng 30% nhu cầu.
Ngay sau khi hiến máu nên làm gì?
Nên:
Chỉ dời điểm hiến máu khi thực sự thoải mái và được sự đồng ý của nhân viên y tế.
Nếu cảm thấy chóng mặt, mệt, buồn nôn: nên nằm nghỉ 10 – 15 phút.
Uống nhiều nước sau khi hiến máu.
Để miếng băng dính sau ít nhất 4-6 giờ mới lấy đi.
Tránh:
- Trong 2-3 ngày đầu sau hiến máu nên sinh hoạt nhẹ nhàng, nghỉ ngơi nhiều hơn bình
thường, uống rượu, bia trong ngày đầu sau khi hiến máu.
- Làm việc gắng sức (leo núi, tập tạ …) trong hai ngày đầu.
Chế độ ăn, sinh hoạt sau khi hiến máu như thế nào?
- Giữ chế độ ăn uống, sinh hoạt bình thường.
- Tránh các hoạt động gắng sức, các trò chơi mang tính đối kháng đòi hỏi tốn nhiều thể
lực: đá bóng, tập tạ, không leo trèo cao… không thức quá khuya, không uống rượu bia.
- Tăng cường sử dụng các chất dinh dưỡng bổ máu: thịt, gan, trứng, sữa …
- Dùng thêm các thuốc bổ máu nếu có thể.
(ST).