Hở van tim bao nhiêu đáng lo?
“Hở van hai lá 2/4”, “hở van ba lá 1/4”...
Nhiều người khi khám sức khỏe định kỳ rất lo lắng khi thấy kết quả siêu
âm tim ghi như vậy
-
Van tim của con người giống như van một chiều trong hệ thống máy bơm,
giúp máu lưu thông theo một chiều, máu từ tĩnh mạch về tim và từ tim đi
ra động mạch mà không thể chảy theo chiều ngược lại. Nếu không có van
tim, máu sẽ lưu thông hai chiều và tim không thể đẩy máu đi nuôi cơ thể.
Van tim bị hở sẽ làm quá trình lưu thông máu khó khăn hơn.
Tim
người có bốn van: van hai lá, van ba lá, van động mạch chủ và van động
mạch phổi. Van dễ bị tổn thương nhất là van hai lá, kế đến là van động
mạch chủ, còn van ba lá và van động mạch phổi ít bị tổn thương hơn.
Hở van tim bao nhiêu mới đáng lo và cần điều trị thế nào?
-
Quy ước trên siêu âm tính độ hở của van tim có bốn mức: hở 1/4, 2/4,
3/4 và 4/4. Nếu chỉ bị hở từ 2/4 trở xuống thì không phải lo lắng nhiều
vì đó là chuyện bình thường, chưa phải điều trị mà chỉ cần định kỳ tái
khám, theo dõi; ngoại trừ việc hở van tim là hậu quả của những bệnh khác
như thiếu máu cơ tim, nhồi máu cơ tim, thấp tim...
Van tim bị hở
từ 2/4 trở lên mới cần phải chú ý, kiểm tra để xác định nguyên nhân và
điều trị. Khi van tim bị hở 3/4 trở lên mới phải điều trị tích cực. Nếu
bị hở từ 3,5/4 trở lên sẽ mổ để sửa chữa van tim hoặc thay van tim nhân
tạo.
Về
điều trị, tùy nguyên nhân gây hở van tim mà việc điều trị sẽ khác nhau.
Nếu hở van tim do tim bị giãn, khi điều trị tim nhỏ lại sẽ hết hở. Nếu
hở do dây chằng bị dài hoăc bị đứt thì không thể hết, nhất là khi bị đứt
thì phải mổ để sửa lại, nhưng vẫn phải điều trị để bệnh không nặng thêm
và không dẫn tới suy tim. Khi bị hở van tim từ 2/4 trở lên, bệnh nhân
nên đến bác sĩ tim mạch khám tìm những yếu tố nguy cơ có thể thúc đẩy
bệnh nặng thêm để điều trị...
* Nguyên nhân nào khiến van tim bị hở
-
Các tổn thương khiến van tim bị hở có thể chia làm hai nhóm. Nhóm thứ
nhất do nguyên nhân bẩm sinh, tức mới sinh ra đã có dị tật bẩm sinh ở
tim. Nhóm thứ hai do nguyên nhân người bệnh có những bệnh lý mắc phải.
Trong
bệnh lý hở van tim do mắc phải lại chia ra làm hai dạng bệnh thường
gặp: Bệnh lý van tim mắc phải do hậu thấp, tức là sau khi bị thấp khớp,
thấp tim mới dẫn đến bị hở van tim; hở van tim do nguyên nhân này hiện
nay chiếm tỉ lệ cao nhất ở VN và những nước đang phát triển. Bệnh lý van
tim mắc phải do thoái hóa, hở van tim do thoái hóa có thể do thoái hóa
của tuổi già, hoặc do bệnh lý nào đó làm tim thoái hóa nhanh hơn so với
người bình thường.
Bên
cạnh hở van tim do thoái hóa còn có những bệnh lý có thể gây ra tổn
thương ở van tim, cụ thể như thiếu máu (thiếu máu cơ tim, nhồi máu cơ
tim). Khi van tim bị hư như vậy sẽ làm đứt những dây chằng, đứt phần cơ
giữ van tim ở trong khiến van tim bị hở. Ngoài ra còn những bệnh lý khác
hiếm gặp nhưng cũng có thể làm van tim bị hở, như bệnh cơ tim giãn nở
hoặc bệnh nhân bị phình động mạch chủ, viêm nội tâm mạc...
* Những triệu chứng của hở van tim thế nào?
-
Thông thường hở van tim nhẹ sẽ không có triệu chứng. Chỉ khi hở van tim
đã làm tim bị suy, thậm chí bị phù, gan đã lớn thì lúc đó mới xuất hiện
triệu chứng khó thở, mệt, đau ngực, không nằm đầu thấp được. Đối với
những trường hợp hở van tim mà chưa có triệu chứng phải siêu âm mới
thấy.
* Có khi nào siêu âm tim bị sai không?
-
Kết quả siêu âm phụ thuộc vào người thực hiện. Nếu người làm có kinh
nghiệm thì kết quả sẽ chính xác hơn người không có kinh nghiệm. Trang
thiết bị cũng ảnh hưởng rất nhiều đến kết quả siêu âm tim. Với máy móc
tốt, độ nhạy cao, độ phân giải cao sẽ nhìn rõ hơn, chính xác hơn so với
máy cũ, máy có độ phân giải thấp...
Ngoài
ra, cần lưu ý van tim không phải lúc nào cũng cố định. Có lúc nó hở một
chút, có lúc lại hết hở vì van tim là những cái lá rất mỏng, khi thắt
lại với nhau thì kín, nhưng có khi vì một lý do nào đó bị hơi hở một
chút nhưng sau đó lại trở về bình thường. Vì thế mới có chuyện bệnh nhân
thắc mắc chỗ này siêu âm bảo hở, chỗ khác lại bảo không hở. Thực tế có
khi van tim hết hở thật chứ không phải do bác sĩ siêu âm sai.
Về điều trị hở van tim
Hở van tim nói chung cũng như hở van 2 lá, ở thời kỳ
bệnh còn nhẹ, người bệnh không khó thở hoặc chỉ khó thở nhẹ khi làm việc
gắng sức, thì chỉ cần sinh hoạt điều độ, tránh lao động quá sức, ăn
uống ít mặn (vì muối giữ nước làm tăng gánh nặng cho cơ tim), nếu thấy
cần thiết thì dùng thuốc theo chỉ định của thầy thuốc. Trường hợp hở van
tim nặng đã có dấu hiệu suy tim, người bệnh phải theo một chế độ điều
trị chặt chẽ hơn. Ngoài thuốc trợ tim, thuốc lợi tiểu do thầy thuốc chỉ
định, người bệnh cần ăn nhạt, tránh lao động gắng sức, sinh hoạt điều
độ, tránh mọi cảm xúc đột ngột... Hiện nay, ở nước ta đã phẫu thuật chữa
hở van tim hoặc thay bằng van nhân tạo để giải quyết những trường hợp
nặng, điều trị nội khoa không giải quyết được.
Trường hợp của bạn nếu xây dựng gia đình thì việc sinh đẻ cần cân
nhắc. Vì thai nghén là một gánh nặng đối với người mắc bệnh tim, vì vậy
phụ nữ mắc bệnh tim không nên chửa đẻ hoặc chỉ đẻ một con và phải được
thầy thuốc theo dõi chăm sóc trong quá trình chửa đẻ.
Một số lời khuyên về lối sống dành cho người hở van tim:
- Kiểm tra huyết áp thường xuyên và điều trị tăng huyết áp (nếu có) vì huyết áp cao làm tim phải gắng sức nhiều hơn.
- Ăn lạt, ăn ít muối: làm giảm việc giữ nước của cơ thể, tránh cho tim
phải gắng sức và không làm tăng huyết áp. Ăn thức ăn ít chất béo và kiểm
tra nồng độ mỡ trong máu thường xuyên để phòng ngừa bệnh mạch vành vì
bệnh mạch vành ảnh hưởng tới cơ tim, đưa đến tăng mức độ hở van tim.
- Không uống cà phê: hở van tim có thể kèm theo tình trạng rối loạn
nhịp. Cà phê sẽ làm nặng thêm rối loạn nhịp (nếu có). Không uống rượu:
tương tự cà phê, rượu cũng làm xấu hơn tình trạng rối loạn nhịp. Ngoài
ra, uống rượu nhiều có thể gây bệnh cơ tim, ảnh hưởng tình trạng hở van.
- Tránh để quá cân vì tình trạng quá cân là một gánh nặng cho tim khi co
bóp. Tập thể dục mỗi ngày. Sinh hoạt điều độ, tránh hoạt động gắng sức.
(st)