Hôi miệng vì sao?

Hôi miệng vì sao?

Ở loài người, miệng là cửa ngõ của sự tiêu hóa và hô hấp, nơi mà không khí cũng như thực phẩm ra vào. Cấu trúc của miệng cũng khá phức tạp với phía trước là cặp môi và hàm răng; hai bên cạnh là xương hàm và má, phía sau thông với cuống họng. Phía trên là hàm ếch, mặt dưới là lưỡi.

Miệng có nhiệm vụ quan trọng trong việc tiêu hóa thực phẩm.

Răng để nhai nhuyễn món ăn với sự trợ giúp của lưỡi. Tuyến nước miếng tiết ra nước miếng để làm món ăn nhuyễn nhỏ đồng thời cũng để giữ gìn vệ sinh răng miệng, giúp phát âm hoạt bát. Nước miếng còn chứa men tiêu hóa amylase để chuyển hóa tinh bột ra đường.

Miệng còn chứa thanh quản, một cơ quan phát âm. Không khí cũng ra vào theo miệng mặc dù mũi là cơ quan chính sự hô hấp.

Xét vậy thì miệng có vai trò quan trọng trong vấn đề sức khỏe, như các cụ ta thường nói “Bệnh từ miệng mà vào, vạ từ miệng mà ra”. Ý giả các cụ bảo là nhiều bệnh gây ra ro sự ăn uống cẩu thả mà nhiều tai ương cũng từ cửa miệng khi phát ngôn bừa bãi mà nên chuyện. Chẳng khác chi câu nói cổ nhân “miệng nhà sang có gang có thép”.

Miệng quan trọng như vậy mà không khéo giữ gìn thì cũng bệnh, cũng đau. Mà hôi miệng là một trong những bệnh.

Sanh ra em bé miệng thơm tho sạch sẽ, ai cũng muốn “thơm” một tý. Vì em chỉ bú sữa mẹ dễ tiêu, và cũng vì chưa có răng cho nên vi sinh vật có hại chưa có nơi ẩn núp. Lớn lên, răng bắt đầu nhú mà kém vệ sinh răng miệng là lúc bắt đầu có vấn đề.

Hôi miệng, hơi thở hôi hoặc thối miệng là dấu hiệu một bệnh nào đó của cơ thể. Ðây là một chứng bệnh rất phổ biến với nhiều nguyên nhân phức tạp. Thậm chí danh từ chuyên môn y học gọi là Halitosis cũng bắt nguồn từ hai ngôn ngữ khác nhau: “halitus” từ tiếng La tinh có nghĩa  là hơi thở,  và suffix Hy Lạp “osis” là tình trạng.

Thường thường, khi nói tới hôi miệng thì nhiều người cứ cho là do bao tử mà nên nỗi. Nhưng thực ra những 85% trường hợp hôi miệng lại chính từ miệng, còn lại 15% đến từ nhiều lý do khác nhau, trong đó có vấn đề dinh dưỡng, ăn uống như bạn cô nói.

Nguyên nhân

Có nhiều nguyên nhân đưa tới hôi miệng

a-Từ miệng

Miệng được một số khoa học gia ví như một sở thú, trong đó chen chúc sinh sống cả dăm ba trăm loại vi sinh vật lành dữ khác nhau, đặc biệt là ở phần sau của lưỡi. Đa số các vi khuẩn này thuộc nhóm kỵ khí nghĩa là chúng chỉ tăng sinh trong môi trường không có oxy như trong bựa răng, khe răng, túi nha chu nhất là ở mặt sau của lưỡi.

Khi há miệng soi vào gương, ta thấy lợn cợn những vệt trắng với nhiều vi khuẩn phủ trên lưỡi. Thức ăn sót lại trong miệng hoặc ở các kẽ răng là món ăn hấp dẫn đối với chúng và sẽ bị phân hóa tạo ra mùi hôi.

-Nhiễm trùng ở nướu răng cũng lại mấy cô cậu vi khuẩn bám vào các cục bựa chất béo, calci ở chân răng mà ra. Bựa vôi đóng vào chân răng là môi trường tốt cho vi khuẩn tác dụng vào và đưa đến hôi miệng.

-Khi miệng khô, như ngủ ban đêm thở bằng miệng hoặc dưới tác dụng của vài dược phẩm, hút thuốc lá khiến cho miệng khô, đóng bựa, vi khuẩn tác dụng vào và tạo ra mùi hôi.

-Các bệnh nấm trong miệng tạo mùi ngọt trái cây

-Răng giả không được chùi rửa sạch sẽ.

b-Một số thực phẩm có chất dầu gây hôi cho hơi thở như tỏi, hành. Các thực phẩm này sau khi được tiêu hóa, chất bay hơi của chúng đều được hấp thụ vào máu, lên phổi và theo không khí hít thở mà bay ra cửa miệng.

Mùi rượu sau khi uống vào cũng thoát ra như vậy trong hơi thở.

c-Một số bệnh về bộ máy hô hấp  như nhiễm trùng phổi kinh niên, viêm xoang mãn tính, chất lỏng ở sau miệng nhỏ giọt xuống cuống họng, ung thư phổi, viêm cuống họng, tiểu đường với mùi trái cây hư ủng, bệnh gan mùi trứng thối, thận mùi tanh cá ươn, rối loạn tiêu hóa cũng tạo ra hơi thở hôi. Đặc biệt là bệnh nhân tiểu đường là hay bị bệnh nớu răng, máu lưu thông giảm. dinh dưỡng kém, nớu mau hư.

Những bệnh về bao tử ít gây ra hôi miệng vì van thực quản-dạ dày luôn luôn khép kín, hơi không bốc lên được ngoại trừ khi ói mửa hoặc ợ chua, trào ngược nước chua từ bao tử vào thực quản, thoát vị khe thực quản (hiatal hernia) hoặc hẹp môn vị (pyloric stenosis)

Nhiễm trùng tổng quát, bị nóng sốt làm cho miệng khô

d-Rối loạn về sự co bóp của bao tử,  thực phẩm chậm tiêu hóa ở lâu trong dạ dầy, bị lên men cũng tạo ra mùi hôi, nhất là khi ta ợ.

e-Một nguyên nhân Tâm Lý là nhiều người  quá chú tâm tới dung nhan mình, có ảo tưởng là cơ thể mình hư hao, phát tiết ra mùi khó chịu. Nhiều người mỗi khi nói chuyện là che miệng, như thể là miệng mình hôi.

g-Trong thời kỳ kinh nguyệt cũng hay có mùi hôi lưu huỳnh từ miệng gây ra do thay đổi kích thích tố trong cơ thể.

h-Dược phẩm gây ra khô miệng cũng gián tiếp tạo mùi hôi như thuốc chống dị ứng benadryl, trị tâm thần, trầm cảm, thuốc lợi tiểu tiện, trị bệnh Parkinson, cao huyết áp

Phân tích mùi hôi

Đa số mùi hôi là do chất hơi có lưu huỳnh (Sulfur), như hydrogen sulfide có mùi hôi trứng thối, methyl mercaptan, và dimethyl disulfides. Đôi khi, mùi hôi do những chất hơi acids béo (fatty acids) như propionic, butyric, hay valeric acids hay những chất amin (indole, skatole, cadaverine và putrescine).

Bình thường các chất này được hòa tan trong nước miếng và hấp thụ vào tế bào ở miệng. Nhưng khi có quá nhiều hoặc miệng quá khô, chúng sẽ tỏa ra hơi thở từ miệng, khiến cho hơi thở kém thơm tho.

Chẩn đoán hôi miệng

Nhiều người cứ tự hỏi không biết miệng mình thơm hôi ra sao nhất là khi cần rù rì tâm sự sát với tai người khác. Sau đây là mấy phương thức:

-Tự mình tìm hiểu bằng cách thở hoặc bôi nước miếng vào lòng bàn tay đợi vài giây cho nước miếng khô rổi hửi xem thơm hôi ra sao.

-Khi ta bịt mũi thở ra  bằng miệng mà thấy hôi thì đa phần là mùi xuất phát từ miệng. Ngược lại ngậm miệng thở ra bằng mũi mà hôi là do bệnh cơ quan nội tăng. Mùi hôi ngấm vào máu, thoát lên phổi rồi thở ra ngoài.

-Nhờ người khác khám phá khi họ kề sát mũi vào miệng mình hửi hơi thở. Nhớ giữ khoảng cách an toàn, tránh nước miếng văng vào mũi miệng mình.

-Dùng máy khám phá mùi hôi (Halimeter). Máy rất chính xác có thể đo nồng độ cao thấp khác nhau của mùi lưu huỳnh trong hơi thở.

Điều trị

Về điều trị thì xin với bạn đọc các phương thức sau đây:

a-Nguyên nhân thông thường nhất của hôi miệng là từ  miệng.

Chú ý nhiều đến vấn đề vệ sinh răng miệng. Đánh răng sau khi ăn, nhất là nếu có thói quen hay ăn vặt, ưa món ăn ngọt. Không cần dùng kem đánh răng, mà chỉ cần trà nhẹ mặt trong mặt ngoài của răng cho sạch hết thức ăn sót trong miệng, đặc biệt là ở kẽ răng.

-Mua thêm dây chỉ nylon (Dental Floss) để cà khe răng cho sạch thức ăn kẹt ở đó.

- Nên khám Nha sĩ coi có bị sâu răng, nhiễm độc nớu thì xin chữa.

- Giữ miệng ẩm ướt bằng cách lâu lâu uống một chút nước.

- Nếu lưỡi đóng bựa, bám nhiều vi khuẩn thì cạo cho hết, nhất là mặt sau của lưỡi.

b- Đồng thời có thể tạm thời làm giảm mùi hôi với:

-Nhai kẹo cao su không đường để tăng tiết nước miếng mà công dụng là vừa loại các miếng bựa vừa diệt vi khuẩn trong miệng,

- Xúc miệng với các mỹ phẩm làm thơm miệng. Các chất này chỉ có tác dụng che đậy, làm bớt hôi miệng trong thời gian ngắn sau khi dùng, chứ không trị dứt được hôi miệng đâu.

- Trái cây có nhiều chất xơ như táo, cà rốt, lê khi nhai có thể làm sạch miệng.

- Ăn một ly sữa chua, một miếng pho mát cũng có tác dụng sạch miệng, trừ hôi.

- Các loại cây lá có mùi thơm như quế, gừng, rau mùi tây, bạc hà, hồi, chè xanh …cũng tạm thời át mùi hôi ở miệng.

- Pha một chút bột nở baking soda với nước cũng diệt vi khuẩn, giảm mùi hôi ở miệng.

- Mạnh hơn nếu pha 50% nước oxy già hydrogen peroxide với 50% nước rồi xúc miệng. Đây là dung dịch diệt trùng rất tốt.

Làm sao trị chứng hôi miệng?

Các nhà chế tạo kẹo ngậm và thuốc súc miệng đã thu được hàng triệu USD mỗi năm nhưng thực ra, những sản phẩm này chỉ giúp giảm bớt phần nào chứng hôi miệng. Chúng còn kém hiệu quả hơn phương cách súc miệng nhiều lần bằng nước.

Một vài thức ăn, tình trạng bệnh lý và thói quen có thể gây hôi miệng. Trong nhiều trường hợp, bạn có thể làm giảm đi chứng này bằng cách giữ vệ sinh răng miệng thật đúng cách. Nếu cách tự chăm sóc không giải quyết vấn đề, bạn nên đến một nha sĩ để khám loại trừ một tình trạng bệnh lý ở răng.

Các nguyên nhân gây ra triệu chứng phiền phức này bao gồm:

Thức ăn: Sự phân hủy các mẩu nhỏ thức ăn quanh răng có thể gây ra mùi hôi. Việc dùng loại thức ăn có chất tinh dầu dễ bay hơi cũng thường là nguyên nhân, chẳng hạn như hành và tỏi. Sau khi thức ăn được tiêu hóa, tinh dầu vào máu đi đến phổi, tạo ra mùi hôi mãi đến khi chúng được thải trừ hết.

Các vấn đề ở răng: Giữ vệ sinh răng miệng kém hay bệnh nha chu đều là nguyên nhân gây hôi miệng. Nếu bạn không đánh răng và súc miệng mỗi ngày, các mẩu nhỏ thức ăn ở trong miệng sẽ tập trung vi khuẩn. Mảng bám răng xuất hiện, kích thích lợi gây viêm lợi và sâu răng. Thông thường, các mảng có túi có thể được tạo thành giữa răng và lợi viêm, làm tình trạng xấu hơn nữa. Răng giả không được làm sạch và lắp không khít cũng là nơi tạo mùi hôi bởi vi khuẩn và thức ăn dính lại.

Khô miệng: Nước bọt giúp làm sạch và ẩm ướt miệng bạn. Miệng bị khô có thể khiến một số tế bào chết tích tụ ở răng, lợi, lưỡi. Chúng bị phân hủy và tạo mùi. Khô miệng là hiện tượng tự nhiên trong lúc ngủ, tạo ra hôi miệng vào buổi sáng. Nó trầm trọng hơn nếu bạn ngủ hay hở miệng. Vài loại thuốc và việc hút thuốc lá có thể dẫn đến tình trạng khô miệng mạn tính, gây ra thêm vài vấn đề với tuyến nước bọt của bạn.

Bệnh tật: Nhiễm trùng phổi mạn tính hay bệnh abcès phổi có thể làm hôi miệng nặng. Suy thận gây ra mùi nước tiểu, còn suy gan gây mùi như cá tanh. Bệnh nhân tiểu đường không kiểm soát cũng có mùi trái cây. Hôi miệng còn gặp ở những người bị viêm xoang, viêm họng, viêm amygdale, trào ngược acid 

Hầu hết mọi người có thể ngăn ngừa hay cải thiện chứng hôi miệng bằng cách vệ sinh răng miệng:

- Đánh răng sau khi ăn. Xe chỉ răng 1 lần/ngày để lấy đi các mẩu thức ăn, mảng bám răng.

- Cạo lưỡi ở cả phần sau lưỡi để lấy đi các tế bào chết, vi khuẩn và thức ăn vụn.

- Nếu bạn có răng bắc cầu hay răng giả, nên rửa chúng một lần mỗi ngày.

- Uống nhiều nước nhưng không phải cà phê, rượu để làm miệng luôn ẩm ướt.

- Nhai chewing gum (thứ không đường), ngậm kẹo (không đường) để kích thích tạo nước bọt, tẩy đi vụn thức ăn, vi khuẩn. Nếu bạn bị khô miệng mạn tính, nha sĩ có thể cho dùng nước bọt nhân tạo.

- Đổi bàn chải đánh răng sau 3 tháng.

- Trong năm, khám nha sĩ 2 lần để phát hiện bệnh, làm sạch răng, chăm sóc răng giả.

- Trẻ ở độ tuổi mới đi học phải tập tự đánh răng, súc miệng, biết xe chỉ răng, cạo sạch lưỡi. Không nên dùng các thuốc súc miệng vì nhiều sản phẩm có rượu, nếu trẻ lỡ nuốt thì không tốt.

(ST)