Kỹ thuật gieo mầm, trồng và chăm sóc cây mai tứ quý
Mai tứ quý
Phân loại khoa học
Giới (regnum)Plantae
(không phân hạng)Angiospermae
(không phân hạng)Eudicots
(không phân hạng)Rosids
Bộ (ordo)Malpighiales
Họ (familia)Ochnaceae
Chi (genus)Ochna
Loài (species)O. serrulata
Danh pháp hai phần
Ochna serrulata
(Hochst.) Walp.
Danh pháp đồng nghĩa
Ochna atropurpurea
Ochna multiflora
Mai tứ quý (danh pháp hai phần: Ochna serrulata) là một loại hoa mai có hoa màu vàng thuộc chi Ochna của họ Ochnaceae, còn được gọi là nhị độ mai, tức mai nở hai lần, trước vàng sau đỏ. Loại này nở hoa quanh năm, tùy theo đặc trưng của từng dạng mai, có tên gọi khác nhau. Mai tứ quý Việt Nam cao khoảng 2-3m, còn những loài mai tứ quý ở Thái Lan và một số nước khác thuộc châu Á thì có thể cao đến 8m, hoa có đường kính khoảng 4 cm. Cây ra hoa từ tháng 2 đến tháng 5 DL, có trái từ tháng 4 đến tháng 6. Người ta có thể nhân giống mai tứ quý bằng hạt, chiết cành hoặc giâm cành [1].
Trên thế giới có nhiều loài mai vàng, đài hoa đỏ giống như mai tứ quý Việt Nam nên "mai tứ quý" nói chung có những tên khoa học khác nhau: Ochna atropurpurea; Ochna atropurpurea DC; Ochna integerrima; Ochna serrulata...
Người nước ngoài thường gọi mai tứ quý là "cây chuột Mickey" (Mickey-mouse plants), vì họ liên tưởng đài hoa đỏ và trái đen giống như gương mặt của con chuột nổi tiếng này (chuột trong phim hoạt hình). Mai tứ quý Việt Nam thường có hai tầng cánh, còn mai tứ quý nước ngoài chỉ có một tầng cánh, lá màu xanh đậm. Chúng sống trong môi trường có độ ẩm vừa phải, đất nhiều mùn và có ánh sáng từ 30 đến 50% [1].
ĐẶC TÍNH[SỬA]
Thường trên cây mai tứ quý hoa màu đỏ, hoa nở lần đầu có 5 cánh màu vàng, các cánh hoa rơi rụng rồi năm đài hoa đổi thành màu đỏ, úp lại ôm lấy nhụy, trông giống như nụ hoa vừa nhú. Nhụy bên trong kết hạt rồi hạt to dần, đẩy 5 đài hoa bung ra trông như hoa mai đỏ vừa nở. Hạt ở giữa các cánh hoa có màu xanh khi còn non và đổi sang màu đen khi già.
Mai tứ quý là loại cây trồng làm cảnh lá xanh quanh năm, rất ít bị sâu bênh, vừa chịu nắng tốt lại có thể sống được nơi ít nắng và có thể xén cành để tạo thành hình cầu, hình nón, hình chóp hoặc để tự nhiên. Đây là loại cây có sức sống tốt, thích hợp trồng trang trí sân vườn nơi công cộng cũng như tư gia. Mai tứ quý vừa là loại cây trồng trang trí nhưng khi trồng lâu năm sẽ trở thành mai cổ thụ có giá trị.
HÌNH ẢNH[SỬA]
26/5
1/6
13/6
6/6
15/6
9/6
13/3
CHÚ THÍCH[SỬA]
^ a b Kỹ thuật trồng và tạo dáng cây mai của Vương Trung Hiếu, NXB Lao Động 2006
Cách gieo ươm và chăm sóc mai tứ quí
Hoa mai tứ quí có 5 cánh đơn mỏng manh trông rất hấp dẫn. Điều đặc biệt lý thú của mai tứ quí là từ khi nở cho đến khi tàn rụng (thường trong một hoặc vài ngày) hoa thay đổi 4 màu khác nhau: Khi nở các cánh hoa màu vàng, khi cánh hoa rụng thì phần còn lại màu đỏ, sau đó các hạt có màu xanh và cuối cùng các hạt có màu đen nhánh. Hạt mai tứ quí rất dễ mọc, sinh trưởng nhanh nên người ta thường nhân giống bằng hạt hoặc trồng bằng các cây con tìm được. Chọn những hạt mai đã già, có màu đen nhánh, rụng dưới đất để làm giống là tốt nhất. Ngâm hạt trong nước ấm 50-520C (2 sôi, 3 lạnh) trong 8-10 giờ để kích thích hạt nhanh nẩy mầm. Chú ý thay nước vài lần, vớt ra đem ủ trong cát ẩm hoặc vải ẩm vài ngày cho hạt nứt nanh thì đem gieo.
Đất ương hạt được làm kỹ, có trộn thêm phân chuồng hoai mục, lên luống cao để chăm sóc khi cây mọc cao khoảng 10-15cm thì ra ngôi, tiếp tục chăm sóc tới lớn mới đem trồng vào chậu được. Trong thời gian đầu chỉ tưới nước lã đủ ẩm cho cây, không nên tưới đạm hoặc nước giải cây con dễ chết do bị xót rễ. thường xuyên xới phá váng cho cây lớn nhanh. Đất ra ngôi cây con cũng làm kỹ, lượng phân bón lót cho 1m2 gồm: 3-5kg phân chuồng + 300g lân + 150g đạm hoặc dùng 2kg phân hữu cơ vi sinh. Cũng có thể dùng 40% hỗn hợp này + 60% đất màu tơi xốp để đóng bầu, ra ngôi với kích thước 8 x 15cm rồi xếp thành các luống tập trung để dễ chăm sóc. Cứ 2 tháng bón thúc cho cây 1 lần bằng phân chuồng hoai mục trộn thêm 5-7% đạm với khối lượng 1-2 kg/m2. Thời gian chăm sóc cây giai đoạn ươm khoảng từ 6-8 tháng cây cao khoảng 40-50cm thì đem trồng vào chậu được.
Mai tứ quí là cây lâu niên, trồng càng già càng lâu, càng cỗi mới càng đẹp và càng quí do đó nên chọn các chậu lớn, có đường kính trên 30cm để trồng, đất trồng mai nên chọn các loại đất màu, đất bùn ao đã được phơi khô nỏ lâu ngày để bay hết các chất độc. Lót một lớp mỏng sỏi dưới đáy chậu cho dễ thoát nước rồi xếp các cục đất nỏ có đường kính 2-3cm vào có trộn thêm phân chuồng hoai mục hoặc phân hữu cơ vi sinh đến khoảng 2/3 chậu, đặt cây vào giữa chậu và tiếp tục bổ sung đất nhỏ và phân cho tới gần miệng chậu. Sửa cây ngay ngắn, nện chặt và tưới nước đủ ẩm. Thời gian đầu nên để cây nơi có bóng râm, sau đó đưa dần ra nơi sáng và cuối cùng đưa ra nơi có nhiều ánh nắng thì mai sinh trưởng khoẻ, sớm ra hoa và có màu hoa đẹp.
Thời gian cây mai còn nhỏ thì cứ 2-3 năm thay chậu 1 lần bằng các chậu lớn hơn. Kết hợp với thay chậu là thay đất có bổ sung phân và cắt bỏ bớt các rễ già, trồng lại vào chậu mới. Công việc này nên làm vào mùa xuân hàng năm là thích hợp, tránh làm vào mùa khô sẽ gây hại cho cây. Mỗi năm nên bón thúc cho cây trong chậu 3-4 lần, cách nhau 3-4 tháng. Trước mùa xuân giúp cho cây phát triển cành lá; trước mùa thu giúp cho cây tăng cường dinh dưỡng để nẩy chồi, phát nụ, trổ hoa v.v...
Cách xử lý cho cây mai tứ quý ra hoa vào dịp tết Nguyên Đán
Mai tứ quý tên khoa học là Ochna atropurpura, được gọi tên là mai đỏ, khi chuẩn bị trổ bông, hoa có màu đỏ, đến khi nở hoa màu vàng sau một đến hai ngày hoa rụng nhụy vàng còn lại đài bông mang màu đỏ sau một hai tuần, đài hoa mang từ 2 đến 6 hạt, sau vài tuần nó chuyển từ màu xanh sang màu đen. Hạt này đã chín gần giống như hạt đậu đen, ta có thể hái mang đi ươm trồng.
Cây mai tứ quý trổ quanh năm, ít bị sâu bệnh hại.
Chúng ta có thể cho hoa nở rộ vào dịp tết Nguyên Đán bằng phương pháp sau:
Khoảng tháng 4 dương lịch khi trời có mưa một hai đám, thời tiết giảm nắng nóng ta cắt tỉa bớt lá ở trên ngọn,dạng tán thông vừa đẹp mắt làm thông thoáng cây, để những nhánh dưới cùng cũng nhận được ánh sáng quang hợp tạo điều kiện cây trổ đầy hoa từ trên xuống.
Bón phân và tưới thường xuyên cây mai xanh tốt.
Đặc biệt gần đến tết ta cần chăm sóc chu đáo hơn để cây có sức ra bông và không mất sức sau tết.
Cách chăm sóc như sau:
Đầu tháng 11 âm lịch ta bón cho cây mai phân dynamic (phân Úc) cho cây màu hoa vàng sặc sỡ bổ sung 10-30-10 (lân cho cây trồng để tạo mầm hoa).
Đến tháng 12 âm lịch ta xem có nhiều nụ hoa nho nhỏ không, nếu có thì từ 20 tháng chạp ta lãi lá hết(trước khi lãi ta tưới phân NPK 10-10-30 cho hoa lâu tàn hơn kéo dài hơn 1- 2 ngày, nếu không có cũng không sau.)
Còn mầm hoa nhỏ quá hoặc không có ta lãi lá từ 8- 10 tháng chạp ta lãi lá để cho nụ hoa nở đúng tết