Làm sao để hết đi tiểu đêm

Đi tiểu là một nhu cầu hoàn toàn bình thường và thuộc chức năng sinh lý của con người. Ở người bình thường, ban ngày có thể đi tiểu vài ba lần và ban đêm gần như không đi tiểu mà ngủ một mạch từ tối cho tới sáng mới đi tiểu. Ở người cao tuổi (NCT), nhiều chức năng sinh lý có sự thay đổi đáng kể và sự thay đổi chức năng sinh lý ở NCT cũng tùy thuộc vào từng người khác nhau. Trong các loại chức năng sinh lý thay đổi đó thì chứng tiểu đêm ở NCT rất hay gặp. Tiểu đêm là tình trạng người bệnh phải thức giấc nhiều lần ban đêm để đi tiểu, do vậy thường dẫn đến mất ngủ, lâu ngày dẫn đến mệt mỏi, suy nhược thần kinh. Bệnh thường gặp ở cả nam và nữ. Tiểu đêm thường là triệu chứng của nhiều bệnh như: tiểu đường, đái tháo nhạt…

Đi tiểu là một nhu cầu bình thường của cơ thể
Ở người bình thường, dung tích bàng quang từ 300- 400ml, khi nước tiểu bài tiết từ thận xuống đầy bàng quang cơ thể sẽ có phản xạ cần đi tiểu. Tuy nhiên, đi tiểu là một động tác mang hai tính chất: phản xạ và theo sự điều khiển của con người. Phản xạ là khi dung tích bàng quang đầy thì cần được phóng thích nhưng vì lý do chưa thuận tiện, chưa muốn đi tiểu thì lập tức não sẽ ức chế không cho bàng quang co bóp đẩy nước tiểu ra ngoài. Theo nhịp sinh học, khi ngủ thì bàng quang cũng nghỉ, dù rằng đã đầy nước tiểu, điều này có được là nhờ sự ức chế tự động của não. Ở một số trẻ em, hiện tượng đái dầm có thể do sự ức chế này của não chưa phát triển hoàn thiện.

Người cao tuổi bị u xơ tiền liệt tuyến dẫn đến chứng tiểu đêm.
 

Cách gì hạn chế đi tiểu đêm?
Với những NCT không mắc một số bệnh như tiểu đường,viêm đường tiết niệu hoặc u xơ tiền liệt tuyến... thì hạn chế ăn canh trong bữa cơm tối, đặc biệt là các loại rau, canh có tính chất lợi tiểu như các loại cải..., hạn chế uống nước, bia nhất là bia lạnh trước khi đi ngủ. Để hạn chế uống nước thì không nên ăn mặn. Trước khi lên giường đi ngủ buổi tối luôn luôn nhớ đi tiểu. Đối với những trường hợp NCT mắc một số bệnh viêm đường tiết niệu, cần đi khám bệnh càng sớm càng tốt, không nên để cho bệnh trở thành mạn tính rất khó điều trị và mắc thêm chứng tiểu đêm rất phiền toái cho người bệnh. Những bệnh như tiểu đường, u xơ tiền liệt tuyến, sỏi đường tiết niệu (sỏi thận, sỏi niệu quản, sỏi bàng quang) cũng cần được điều trị tích cực để bệnh mau chóng ổn định và hạn chế bớt chứng tiểu đêm. NCT nên tập thể dục nhẹ nhàng tạo thành thói quen trước khi đi ngủ buổi tối để giấc ngủ được kéo dài hơn, ngủ sâu hơn làm quên đi việc phải đi tiểu đêm. Không nên ngủ với không khí lạnh quá (mùa đông phải đủ ấm, mùa hè không nên nằm dưới điều hòa nhiệt độ thấp), vì lạnh gây co mạch ngoại biên làm tăng máu đi qua thận và nước tiểu cũng được tăng nhanh hơn.
 

Mắc một số bệnh hoặc uống nhiều sẽ bị tiểu đêm

Người bị bệnh tiểu đêm thường do mắc một số bệnh: tiểu đường, tăng canxi máu, suy thận. Tiểu đêm do nguyên nhân thần kinh có thể do một số bệnh: xơ cứng rải rác từng đám, chèn ép tủy sống cổ, hội chứng chèn ép tủy sống, một số bệnh thần kinh có thể gây bí tiểu, tiểu không kiểm soát, Parkinson, tiểu đường…
Tiểu đêm còn do rối loạn đường tiểu dưới trong các trường hợp bệnh lý sau đây: Nghẽn tắc dòng chảy từ bàng quang ra ngoài trong bệnh tiền liệt tuyến, bệnh niệu đạo xảy ra ở cả nam và nữ; bàng quang hoạt động quá mức; người quá nhạy cảm; nhiễm khuẩn đường tiết niệu, viêm bàng quang mô kẽ; phụ nữ trong giai đoạn có thai cũng có thể xảy ra triệu chứng tiểu nhiều; người biến đổi sự tiết hormon chống lợi niệu bình thường, thường do tuổi cao; bệnh nhân suy tim; phù gây tiểu đêm do ứ máu tĩnh mạch.
Tiểu đêm còn do nguyên nhân uống nhiều nước trong ngày hoặc gần lúc đi ngủ như: uống quá nhiều nước, uống nhiều rượu, bia; người uống thuốc lợi tiểu.
 

Hạn chế chứng tiểu đêm

Đối với những người tiểu đêm do suy giảm thần kinh, người cao tuổi cần thực hiện các biện pháp hạn chế chứng tiểu đêm như sau: nên hạn chế uống nước vào buổi tối; trước khi đi ngủ, nhớ đi tiểu. Một lưu ý quan trọng để tránh những tai biến mạch máu não khi thức dậy nửa đêm, người bệnh cần bình tĩnh ngồi dậy, tỉnh táo hẳn mới nên bước ra khỏi giường. Nếu không có công trình vệ sinh trong nhà thì nên dùng bô để đi tiểu chứ không nên mở cửa ra ngoài trời đi tiểu để tránh trúng gió và nhiễm lạnh.
Mọi người không nên uống nước chè đặc và cà phê vào buổi tối vì gây lợi tiểu, buộc phải đi tiểu đêm nhiều lần.
Đối với bệnh nhân u xơ làm phì đại tuyến tiền liệt, cần đi khám và điều trị. Muốn phát hiện sớm bệnh nhằm phòng ngừa được u ác tính ở tuyến tiền liệt, những người đàn ông trên 40 tuổi cần được đi khám tuyến tiền liệt hằng năm hoặc mỗi 6 tháng/lần.
Khi có dấu hiệu đi tiểu khó, cần được thăm khám sớm để được điều trị kịp thời và tránh nhiễm khuẩn đường tiết niệu.
 

Chữa chứng tiểu đêm

Đi tiểu ban đêm là một hiện tượng khá phổ biến ở người trung và cao tuổi. Sau khi đi tiểu, người bệnh có thể quay lại giường và ngủ lại bình thường. Nhưng cũng có rất nhiều trường hợp tiểu đêm để lại ảnh hưởng xấu như không thể ngủ trở lại được; buồn ngủ, ngủ gà ngủ gật vào ban ngày; lo lắng về tình trạng sức khỏe bản thân làm ảnh hưởng đến các hành vi và chất lượng cuộc sống. Thậm chí, các nghiên cứu cũng chỉ ra tiểu đêm là yếu tố làm tăng nguy cơ mắc kèm các bệnh khác và tăng tỉ lệ tử vong ở người cao tuổi.
 

Một số bài thuốc dành cho người mắc chứng tiểu đêm

Bầu dục hầm khiếm thực trị chứng tiểu đêm.
Có thể lựa chọn và sử dụng các món ăn - bài thuốc của y học cổ truyền và các thực phẩm chức năng có công dụng dự phòng và hỗ trợ trị liệu chứng tiểu đêm như sau:
Bài 1: Phá cố chỉ 12g, ích trí nhân 12g, sà sàng tử 8g, thỏ ty tử 12g, khiếm thực 12g, kim anh tử 12, tiểu hồi hương 5g, cam thảo 3g, tất cả đem hãm với nước sôi trong bình kín, sau chừng 20 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày.
Bài 2: Bầu dục lợn hoặc dê 1 đôi làm sạch, thái miếng rồi đem hầm với khiếm thực 50g, chế đủ gia vị, ăn trong ngày, 7 ngày là một liệu trình.
Bài 3: Bàng quang lợn 1 cái, làm sạch rồi nhét đầy mẫu lệ vào bên trong, buộc kín miệng rồi đem đun trong 15 phút, sau đó bỏ hết mẫu lệ, ăn bàng quang và uống nước dùng, 7 ngày là một liệu trình.
Bài 4: Xương sống lợn (còn cả tủy) 3 đốt, hạch đào nhân 30g, đỗ trọng 15g, tất cả đem hầm nhừ, ăn nóng.
Bài 5: Bạch quả 5 trái, hạt bí đao 30g, hai thứ đem nấu chín ăn, 10 ngày là một liệu trình.



Chữa chứng tiểu đêm ở người cao tuổi


Trong những biến đổi sinh lý của người cao tuổi thì tình trạng đi tiểu đêm rất phổ biến. Giấc ngủ của người cao tuổi thường ngắn hơn so với người trẻ, và ở nhiều người điều đó còn bị chi phối do buồn đi tiểu nhiều lần trong đêm, đây là một khó khăn cho cuộc sống người cao tuổi. Chứng bệnh này đối với đàn ông cao tuổi không đơn thuần là sự giảm khả năng phản xạ thần kinh mà còn có thể là biểu hiện của những nguy cơ khác.

Bữa tối người cao tuổi nên uống ít nước.

Vì sao NCT thường đi tiểu nhiều lần trong đêm?
Tiểu đêm ở NCT có nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể là do chức năng sinh lý bị suy giảm nhưng cũng có thể là do bệnh lý. Bình thường, bàng quang của người trưởng thành có dung dích khoảng từ 300 - 400ml để chứa nước tiểu. Nước tiểu là do thận bài tiết xuống chảy theo hai niệu quản (niệu quản phải và niệu quản trái) xuống bàng quang. Khi bàng quang đầy sẽ kích thích cơ thể gây nên phản xạ đi tiểu. Tuy vậy bên cạnh phản xạ còn có tác dụng của điều hòa thần kinh theo ý muốn của con người, có nghĩa là dù bàng quang đã đầy nước tiểu nhưng con người có thể nhịn trong một thời gian nhất định nào đó, ví dụ buồn tiểu nhưng giữa lúc đám đông hoặc đang đi dạo phố mà chưa tìm thấy nhà vệ sinh... Mặt khác khi ngủ thì sự co bóp của bàng quang cũng tạm thời nghỉ nên mặc dù bàng quang đầy nước tiểu nhưng não bộ sẽ ức chế không gây sự co bóp của bàng quang. Điều này cũng có thể giải thích tại sao ở một số trẻ do hệ thống thần kinh chưa hoàn chỉnh nên có hiện tượng đái dầm lúc đang ngủ.
Đối với NCT, tiểu đêm là một hiện tượng hay gặp.Thông thường NCT ít ngủ hơn (thời gian của giấc ngủ ngắn), thường đi ngủ sớm nhưng thức dậy cũng sớm. Ít ngủ lại dễ gây buồn tiểu và ngược lại, đi tiểu đêm nhiều lần lại càng dễ gây cho NCT mất ngủ, đây là một vòng luẩn quẩn. Đối với những NCT có bệnh viêm đường tiết niệu, tiểu đường sẽ càng hay bị tiểu đêm. Ở NCT là nam giới, nếu bị u xơ tiền liệt tuyến thì hiện tượng tiểu đêm càng hay gặp, nhất là u xơ có kích thước lớn chèn vào cổ bàng quang, khi bàng quang chứa nhiều nước tiểu thì sẽ bị kích thích đi tiểu. U xơ tiền liệt tuyến cũng có thể gây nên tiểu són, tiểu không hết nước tiểu trong bàng quang. Hiện tượng đái són, tiểu không hết càng làm cho bàng quang chóng đầy nước tiểu vì chức năng lọc của 2 quả thận luôn hoạt động không bao giờ ngừng cả ngày lẫn đêm, vì vậy nước tiểu cũng được hình thành liên tục và như vậy bàng quang càng chóng đầy, hiện tượng bàng quang bị kích thích gây đi tiểu lại tiếp tục càng làm cho người bệnh không ngủ yên được.
Vì sao đàn ông cao tuổi bị chứng tiểu đêm?
Nếu ban đêm phải thức dậy nhiều lần đi tiểu, có thể do những yếu tố sau: Cơ chế ức chế của não đối với phản xạ ở bàng quang bị suy giảm, tính nết, hành vi của người cao tuổi trở nên giống con trẻ; Xuất hiện sự phì đại ở tuyến tiền liệt với các u lành (phì đại tuyến tiền liệt thường do u lành, hiếm gặp u ác tính).
Tiền liệt tuyến nằm ở ngay đáy bàng quang và bao bọc niệu đạo, khi tuyến này xuất hiện các u phì đại sẽ chèn ép cổ bàng quang gây tiểu khó và tiểu không hết nên bàng quang rất chóng đầy. Hơn nữa, tình trạng giãn các tĩnh mạch ở đây làm giảm sự lưu thông máu tại tiền liệt tuyến, gây ra phù nề niêm mạc tại vùng cổ bàng quang.
U lành tiền liệt tuyến thường phát triển chậm và âm ỉ, nó có thể chung sống hòa bình với người bệnh hàng vài chục năm với điều kiện nó không làm người bệnh rối loạn tiểu tiện đến mức không chịu nổi. Biến chứng của u tiền liệt tuyến gây ra là tình trạng bí tiểu mạn tính, tiểu phải rặn lâu, tiểu không hết, dung lượng nước tiểu tồn đọng ngày một tăng, có người phải thông bàng quang mới đi tiểu được. Người bệnh còn cảm thấy nặng, khó chịu ở vùng hạ vị. Nếu bệnh nặng mà không được chữa trị có thể gây ra biến chứng nguy hiểm là viêm thận, suy thận.

Khắc phục chứng tiểu đêm như thế nào?
Đối với những người tiểu đêm do suy giảm thần kinh ở não, cần phải khắc phục bằng các biện pháp như hạn chế uống nước vào buổi tối, trước khi đi ngủ nhớ đi tiểu. Mặt khác, để tránh những tai biến não khi thức dậy nửa đêm, cần bình tĩnh ngồi dậy, tỉnh táo hẳn mới nên bước ra khỏi giường. Nếu không có công trình vệ sinh trong nhà nên dùng bô để đi tiểu chứ không nên mở cửa đi tiểu ngoài trời.
Đối với những người do u xơ làm phì đại tuyến tiền liệt cần đi khám xem mức độ bệnh cụ thể để được điều trị. Có nhiều trường hợp được điều trị bằng thuốc hoặc có thể nội soi, phẫu thuật cắt bỏ u. Tuy nhiên trong nhiều trường hợp phẫu thuật người ta thấy rằng rất có thể bệnh nhân sẽ bị phóng tinh ngược chiều, có nghĩa là tinh dịch chảy ngược vào bàng quang vì hệ thống cơ vòng khép cổ bàng quang trong lúc phóng tinh bị phá hủy, đây là điều bệnh nhân nên biết và chấp nhận.
Để phát hiện sớm bệnh, đặc biệt là phòng ngừa được u ác tính ở tuyến tiền liệt, những người đàn ông trên 40 tuổi cần được đi khám tuyến tiền liệt hằng năm. Khi có dấu hiệu tiểu khó cần được thăm khám sớm để được điều trị kịp thời và tránh nhiễm khuẩn đường tiểu.

Chứng tiểu đêm ở phái nữ