Nội tiết

 HỆ THỐNG NỘI TIẾT

Hệ thống nội tiết là một tập hợp những tuyến hạnh sản xuất hormone có tương quan với nhau. Hormone là những hóa chất đi chu du toàn thân qua máu để tác động lên những bộ phận cách xa trong cơ thể. Tuyến hạch chủ của hệ thống này là tuyến yên của não bộ, là nơi sản xuất ra những hormone phóng thích chuyên biệt để ra hiệu cho luồng hormone tuôn ra từ các tuyến khác. Thí dụ như hormone FSH kích thích nang trứng, do tuyến yên tiết vào luồng máu. Khi nội tiết tố này tới buồng trứng, nó khiến cho một nang trứng cùng với trứng của nó lớn lên, hiện tượng này dẫn tới tiến trình tiết oestrogen và progesteron để chuẩn bị bầu vú và tử cung cho một thời kỳ thai nghén có thể xảy tới.

Nhiều trong số các tuyến này hoạt động theo một hệ thống phân phối hồi âm. Não tiết FSH lúc chu kỳ kinh nguyệt bắt đầu, khi nồng độ oestrogen ở mức độ thấp. Buồng trứng đáp ứng bằng cách sản xuất oestrogen. Não cảm nhận thấy mức oestrogen lên cao và ngưng tiết FSH. Toàn bộ hệ thống hoạt động tinh xảo đến độ một thế quân bình tuyệt hảo giữa hormone và hormone phóng thích được duy trì trên toàn thân.

Cùng với tuyến yên, hệ thống này còn bao gồm cả các tuyến giáp trạng và phó giáp trạng, thượng thận, các tuyến sinh dục (buồng trứng và tinh hoàn), và nhau ở các phụ nữ mang thai. Một số yếu tố có tể ảnh hưởng đến lượng hormone tiết ra, gồm có bệnh tật, stress, tuổi tác và một biến chuyển trong một hóa chất khác của cơ thể. Các tuyến khác nhau này có những chức năng chuyên biệt được trình bày sơ lược dưới đây:

- Tuyến thượng thận:

Được phân chia thành hai cơ quan. Một cơ quan sản xuất adrenaline và noradrenaline để điều hòa nhịp tim và huyết áp. Cơ quan kia sản xuất ra các hormone steroid. Một nhóm cân đối nồng độ những hóa chất như Natri (sodium) trong cơ thể chẳng hạn. Một nhóm khác phụ giúp chuyển đổi carbohydrat thành năng lượng; Hydrocortisone là một hormone như vậy. Nhóm thứ ba bao gồm những hormone sinh dục, là oestrogen, progesteron (và các hormone androgen ở đàn ông). Các hormone này là những chất ảnh hưởng đến sự phát triển và đặc tính về giới tính của chúng ta.

- Tụy tạng:

Sản xuất ra insulin giúp cơ thể chúng ta duy trì nồng độ đường trong máu và chuyển hóa carbohydrat (đường, bột...) Nếu việc này không được tụy tạng thực hiện hoặc với số lượng insulin quá nhỏ, sẽ dẫn tới bệnh đái tháo đường, Glucagon là một hormone khác do tụy tạng tiết ra, chất này kích thích gan sản xuất ra insulin.

- Các buồng trứng:

Sản xuất ra các hormone giới tính và phóng thích các chất này trong suốt chu kỳ kinh nguyệt để ảnh hưởng lên bầu vú, nội mạc tử cung, chất nhầy cổ tử cung và hiện tượng cơ thể giữ nước.

- Tuyến yên:

Có kích thước của một hạt lạc (đậu phộng) và gồm có hai bộ phận – các thùy trước và thùy sau. Thùy trước sản xuất ra hormone tăng trưởng và prolactin kích thích tiến trình tiết sữa. Thùy sau sản xuất ra hormone kháng niệu (ADH) điều hòa khối lượng nước tiểu, và chất oxytocin kích thích cho tử cung co thắt và các bầu vú phóng thích sữa mẹ trong thời gian tiết sữa. Tuyến yên cũng gởi tín hiệu tới các tuyến khác để khuyến khích các tuyến này sản xuất ra chính hormone của chúng.

- Tuyến giáp trạng:

Sản xuất ra hormone tuyến giáp trạng ảnh hưởng đến nhịp tim và nhịp độ chuyển hóa.

- Các tuyến phó giáp trạng:

Là bốn tuyến nhỏ xíu sản xuất ra hormone tuyến phó giáp trạng ảnh hưởng đến xương thông qua việc điều khiển chuyển hóa chất Vôi và chất Lân của xương. Cùng với vitamin D, hormone này có tác dụng giúp cho răng và xương rắn chắc, và làm cho máu đông.