Tác dụng của cây cỏ sữa nhỏ

Cỏ sữa lá lớn có tên khoa học là Euphoria hirta L., thuộc họ thầu dầu (Euphorbiaceae), người Ấn thường gọi là “Lal dudhi”. Là cỏ mọc hàng năm, thân mảnh mọc đứng cao khoảng 50 cm. Nó mọc hoang như một loại cỏ và được gọi bằng nhiều tên khác nhau, người Úc gọi là “cỏ hen”, “cỏ rắn”, “cỏ lông mèo”. Dân gian Việt Nam gọi nó là “cỏ sữa” vì khi bẻ ngang thân chỗ nào cũng tiết ra một chất nhựa mủ màu trắng đục như sữa.

Tác dụng trong điều trị như sau: dùng lá cây cỏ sữa để cầm máu và điều trị các trường hợp rối loạn đường tiêu hóa, giúp hạ sốt và làm mát cơ thể. Cỏ sữa giúp làm mềm da và làm giảm kích ứng các màng nhày trong cơ thể. Cỏ sữa có tác dụng xổ nhẹ. Trong lá còn chứa nhiều cellulose. Mỗi ngày dùng 15 g cỏ sữa (dùng riêng hoặc phối hợp với 5 g hương nhu hay húng quế) ở dạng dịch ép nguyên chất, dạng bột dẻo hoặc dạng nước sắc. Chữa nhiễm khuẩn đường hô hấp như ho, cảm lạnh, sổ mũi, viêm phổi và hen suyễn nhờ tác dụng làm giãn phế quản và các mạch máu ngoại vi.

Cỏ sữa rất hữu hiệu trong việc điều trị chứng tiêu chảy. Lấy khoảng 12 g thân lá nghiền hoặc xay chung với ít nước uống sẽ giúp cầm tiêu chảy và lỵ. Chữa các rối loạn tiết niệu, sinh dục (bệnh lậu, hoa liễu, liệt dương, xuất tinh sớm hoặc những trường hợp sinh lý yếu, xuất tinh ngoài ý muốn). Lá cỏ sữa cũng được dùng để trị bệnh giun sán, đặc biệt là nhóm giun đũa, giun kim ở trẻ nhỏ.

Sản phụ thiếu sữa hoặc tắc tia sữa, cỏ sữa giúp gia tăng lượng sữa cho những phụ nữ đang trong thời kỳ cho con bú. Cỏ sữa còn có tác dụng làm lành các vết loét trên da. Lấy cây cỏ sữa phơi khô nghiền thành bột trộn thành khối nhão sau đó đắp lên vết thương hay vết bỏng. Làm tiêu các mụn cóc bằng cách bôi trực tiếp trên vùng da bị nhiễm. Chữa nứt môi hoặc viêm lưỡi, lấy dịch mủ của cây cỏ sữa bôi lên môi sẽ làm mau lành các vết nứt nẻ môi. Ngoài ra, lấy dịch mủ của cây cỏ sữa chà xát lên da đầu sẽ giúp cho tóc mọc mau và tăng trưởng tốt.

Cách dùng khá đơn giản: dạng trà, mỗi lần dùng khoảng 1 g, ngày 2 lần. Dạng nước sắc, 10 - 15 g, sắc với 200 ml nước, chia 2 - 3 lần uống trong ngày. Dạng cao lỏng 1/1, ngày 10 - 15 ml uống trong ngày. Dạng cồn 1 - 3 ml mỗi ngày. Dùng ngoài không kể liều lượng.

Mặc dù có bằng chứng khoa học nhưng để kiểm soát hiệu quả đường huyết ở bệnh nhân tiểu đường, cần có sự kết hợp của nhiều chế độ: sinh hoạt, tập luyện, dinh dưỡng... chứ không chỉ dùng mỗi cây vú sữa đất.

Vú sữa đất còn có tên gọi khác là cỏ sữa lá lớn, do cây này có nhựa mủ màu trắng như sữa và được nhân dân sử dụng với mục đích thông sữa, lợi sữa cho bà mẹ mới sinh con.

Ở châu Mỹ, người ta quen gọi là cây hen suyễn ( Asthma herb ), do các thầy thuốc bản địa sử dụng cây này để điều trị một số bệnh đường hô hấp như hen suyễn, ho, sổ mũi, viêm phế quản... Người Ấn độ và Việt Nam thường sử dụng toàn cây tươi để tẩy giun cho trẻ em, điều trị các chứng rối loạn tiêu hóa, kiết lỵ, lậu, vàng da, mụn nhọt,… Rễ cây vú sữa đất được sử dụng để chữa bong gân, viêm nhiễm, sẩy thai,…

Cho đến nay, các nhà khoa học đã xác định thành phần hóa học chủ yếu có trong cây vú sữa đất là các flavonoid (quecitrin, quercetol), terpenoid, coumarin, tannin, glycosid trợ tim, triterpene (phytosterol), diterpene (phorbol ester); alken, phenolic acid, shikimic acid (shikimic acid), choline… Và nhiều tác dụng dược lý cũng đã được chứng minh: thông sữa; cải thiện hô hấp; kháng khuẩn, giảm nhu động ruột; kháng viêm; kháng nấm; điều hòa miễn dịch; ức chế tinh trùng… Dịch chiết cồn vú sữa đất còn có khả năng gây độc tế bào chọn lọc đối với một số dòng tế bào ung thư như u hắc tố ác tính, ung thư biểu mô vẩy... Ngoài ra, dịch chiết nước của loại cây này còn có tác dụng ức chế aflatoxin trên một số ngũ cốc như gạo, lúa mì, lúa mạch, bắp, đậu phộng,…

Về công dụng điều trị bệnh đái tháo đường (tiểu đường), các thử nghiệm in vitro và in vivo đã chứng minh cơ chế hạ đường huyết của dịch chiết cồn và phân đoạn ethyl acetate chiết xuất từ vú sữa đất, có liên quan đến khả năng chống oxy hóa và ức chế α-glucosidase. Trong khi đó, các phân đoạn n-hexane, chloroform, butanol và dịch chiết nước không thể hiện tác dụng này. Kết quả thực nghiệm này cho thấy vú sữa đất có triển vọng trong điều trị đái tháo đường. Tuy nhiên, cần hết sức lưu ý, hiệu quả kiểm soát đường huyết ở bệnh nhân đái tháo đường là sự kết hợp của nhiều chế độ: sinh hoạt, tập luyện, dinh dưỡng, sử dụng thuốc. Vì thế, bên cạnh việc phải nhận biết chính xác, chống nhầm lẫn cây thuốc, điều quan trọng nhất là không nên tự sử dụng bất kỳ một loại thuốc nào khi chưa có tham vấn của bác sĩ điều trị.

Coi chừng nhầm với cỏ sữa lá nhỏ!

Vú sữa đất có tên khoa học là Euphorbia hirta L., họ thầu dầu – Euphorbiaceae, một loại cây mọc hoang dại nơi vùng đất ẩm, bên lề đường ở các nước nhiệt đới.

Euphorbia là một chi khá lớn trong họ thầu dầu, một số loài khác cũng có tác dụng tương tự nhưng lại chứa các diterpene ester có độc tính. Riêng ở Việt Nam, có một số cây khác cũng gọi là cỏ sữa (do thân có nhựa mủ trắng), như: Euphorbia microphylla – cỏ sữa lá tròn; Euphorbia hypericifolia – cỏ sữa lá ban; Euphorbia thymifolia – cỏ sữa lá nhỏ,… Một số người đã nhầm cây vú sữa đất với cỏ sữa lá nhỏ (Euphorbia thymifolia Burm.), cây này cũng có tác dụng thông sữa, cầm tiêu chảy, kiết lỵ, tẩy giun… nhưng chưa có tài liệu nào chứng minh hiệu quả giảm đường trong máu.

Có thể phân biệt vú sữa đất với cỏ sữa lá nhỏ qua hình thái thực vật:

Vú sữa đất: toàn cây có lông ráp, màu xanh hoặc nâu đỏ và có nhựa mủ trắng. Lá thường có màu xanh, mọc đối, cuống ngắn, phiến lá hình mũi mác, dài 40 – 50mm, rộng 7 – 15mm, mép có răng cưa nhỏ. Gốc cuống lá có hai lá kèm nhỏ hình lông cứng. Nhiều cụm hoa hình chén nhỏ ở các nách lá. Mỗi chén mang các hoa đơn tính. Quả nhỏ, đường kính 1,5mm, khi già nứt thành ba mảnh, mang ba hạt rất nhỏ.

Cỏ sữa lá nhỏ: thân màu đỏ tím, hơi có lông, mọc bò tỏa rộng trên mặt đất, có lông ít và có nhựa mủ trắng. Lá nhỏ, màu đỏ nâu, mọc đối, hình bầu dục có răng ở mép, có lông ở mặt dưới, dài 7mm, rộng 4mm. Cụm hoa dạng xim co, ít hoa ở nách lá. Quả nang, đường kính 1,5mm, có lông. Hạt nhẵn, có bốn góc lồi, dài 0,7mm.

Cây cỏ sữa lá nhỏ

Euphorbia là một chi khá lớn trong họ thầu dầu, một số loài khác cũng có tác dụng tương tự nhưng lại chứa các diterpene ester có độc tính. Riêng ở Việt Nam, có một số cây khác cũng gọi là cỏ sữa (do thân có nhựa mủ trắng), như: Euphorbia microphylla – cỏ sữa lá tròn; Euphorbia hypericifolia – cỏ sữa lá ban; Euphorbia thymifolia – cỏ sữa lá nhỏ,… Một số người đã nhầm cây vú sữa đất với cỏ sữa lá nhỏ (Euphorbia thymifolia Burm.), cây này cũng có tác dụng thông sữa, cầm tiêu chảy, kiết lỵ, tẩy giun… nhưng chưa có tài liệu nào chứng minh hiệu quả giảm đường trong máu.

Vú sữa đất: toàn cây có lông ráp, màu xanh hoặc nâu đỏ và có nhựa mủ trắng. Lá thường có màu xanh, mọc đối, cuống ngắn, phiến lá hình mũi mác, dài 40 – 50mm, rộng 7 – 15mm, mép có răng cưa nhỏ. Gốc cuống lá có hai lá kèm nhỏ hình lông cứng. Nhiều cụm hoa hình chén nhỏ ở các nách lá. Mỗi chén mang các hoa đơn tính. Quả nhỏ, đường kính 1,5mm, khi già nứt thành ba mảnh, mang ba hạt rất nhỏ.

Cỏ sữa lá nhỏ: thân màu đỏ tím, hơi có lông, mọc bò tỏa rộng trên mặt đất, có lông ít và có nhựa mủ trắng. Lá nhỏ, màu đỏ nâu, mọc đối, hình bầu dục có răng ở mép, có lông ở mặt dưới, dài 7mm, rộng 4mm. Cụm hoa dạng xim co, ít hoa ở nách lá. Quả nang, đường kính 1,5mm, có lông. Hạt nhẵn, có bốn góc lồi, dài 0,7mm.

Ý nghĩa các loài hoa

Trồng hoa ban công chung cư như thế nào

Hướng dẫn trồng hoa thiên lý

Cách làm tinh dầu dừa an toàn

Tác dụng của cây lược vàng

Tác dụng của cây mật gấu đối với sức khỏe con người

Tác dụng của cây mật nhân "thần dược" cho sức khỏe

Tác dụng của nha đam (lô hội)

Tác dụng của rau ngót

Công dụng của nhựa cây mướp

Làm đẹp từ cây lô hội

Tác dụng của quả chùm ruột đối với sức khỏe

Tác dụng của quả lựu đối với sức khỏe con người

Tác dụng của chuối

Cây chó đẻ có tác dụng chữa bệnh gì?

Hoàn ngọc-cây thuốc quý

(ST).