Tăng chiều cao cho bé cẩm nang toàn tập
Mẹo vặt giúp tăng chiều cao không cần tập luyện
Tăng chiều cao sau tuổi dậy thì
Giai đoạn trong bào thai
Trong 9 tháng mang thai, nếu người mẹ được ăn uống tốt tăng từ 10 - 20kg thì con sẽ đạt được chiều cao 50cm lúc chào đời và nặng từ 3kg trở lên.
Giai đoạn sơ sinh đến 3 tuổi
12 tháng đầu trẻ tăng 25cm; 2 năm tiếp theo mỗi năm trẻ cao thêm 10cm nếu được nuôi dưỡng tốt.
Giai đoạn dậy thì
Bình thường con gái từ 10 - 16 tuổi và con trai từ 12 - 18 tuổi. Trong thời gian dậy thì sẽ có 1 - 2 năm chiều cao tăng vọt từ 8 - 12cm mỗi năm nếu được nuôi dưỡng tốt. Nhưng trong thực tế, chúng ta không thể biết chính xác năm đó là năm nào nên vẫn phải đảm bảo dinh dưỡng tốt cho trẻ suốt trong thời gian dậy thì để trẻ phát triển. Sau thời kỳ dậy thì, cơ thể trẻ cũng tăng chiều cao nhưng với tốc độ rất chậm, tổng cộng số tăng chiều cao của các năm sau không bằng một năm chiều cao tăng vọt của thời kỳ dậy thì.
Người ta thường ước tính chiều cao của trẻ khi trưởng thành sẽ
gấp đôi chiều cao lúc 2 tuổi (chẳng hạn lúc 2 tuổi trẻ cao 82cm, thì khi
lớn sẽ cao 1,64m). Hoặc chiều cao lúc trưởng thành bằng chiều cao lúc
10 tuổi nhân với 1,25 (ví dụ khi 10 tuổi trẻ cao 1,4m thì lúc trưởng
thành trẻ sẽ cao 1,75m).Ăn đầy đủ chất dinh dưỡng giúp trẻ phát triển
tốt
Qua đó chúng ta thấy sự chăm sóc nuôi dưỡng trong các giai
đoạn mang thai, 3 năm đầu và giai đoạn dậy thì là rất quan trọng để phát
triển chiều cao của trẻ.
Một số nghiên cứu cho thấy: chiều cao của con người ảnh hưởng bởi các yếu tố: dinh dưỡng (32%); di truyền (23%); rèn luyện thể lực (20%), môi trường sống, ánh nắng, bệnh tật, giấc ngủ... Đặc biệt nếu được nuôi dưỡng tốt, trong cùng một gia đình, thế hệ sau luôn luôn có chiều cao vượt hơn thế hệ trước. Dưới đây chúng tôi giới thiệu một số biện pháp giúp con bạn phát triển chiều cao.
Biện pháp dinh dưỡng
Có ảnh hưởng lớn nhất đến sự phát triển chiều cao, thể chất và trí tuệ của trẻ. Phụ nữ khi mang thai cần hiểu rõ là bạn ăn cho mình và cho con. Vì vậy ngoài việc bạn ăn đầy đủ các chất dinh dưỡng còn phải chú trọng việc ăn uống bổ sung các loại vitamin để giúp thai nhi phát triển tốt. Các loại vitamin có nhiều trong rau xanh, trái cây chín, thịt, cá, trứng, sữa... khi cần bạn nên đi khám để được bác sĩ chỉ định cho dùng thêm các loại vitamin và khoáng chất tổng hợp như vitamin A, D, C, nhóm B, canxi, magiê, sắt.
Bạn cần nuôi dưỡng trẻ với một chế độ dinh dưỡng hợp lý: ăn đủ năng
lượng để giúp cơ thể khoẻ mạnh và tăng trưởng liên tục. Một ngày cho trẻ
ăn 3 bữa ăn
chính vào sáng, trưa, tối và thêm 2-3 bữa phụ vào giữa buổi sáng và sau
giấc ngủ trưa để giúp trẻ tăng cân, tăng chiều cao hàng tháng đúng tiêu
chuẩn. Thức ăn cần đủ 4 nhóm chất là đạm, đường, béo, vitamin và khoáng
chất, đồng thời phải phong phú chủng loại thực phẩm, tốt nhất nên có
trên 20 loại thức ăn mỗi ngày.
Ngoài ra còn các chất có ảnh hưởng
đến sự phát triển chiều cao như: sắt, kẽm, iod. Thức ăn nhiều sắt: gan,
huyết, trứng, thịt, cá, đậu đỗ, rau dền, sữa có bổ sung sắt. Thức ăn
nhiều kẽm là hàu, sò, gan lợn, sữa, thịt bò, lòng đỏ trứng, cá, đậu
nành. Thức ăn nhiều iod: muối iod, phomai, trứng gà, sữa, cá biển, rau
câu, tảo.
Biện pháp rèn luyện thể lực
Sự vận động cơ bắp sẽ kích thích, đẩy mạnh quá trình chuyển hóa năng lượng, trao đổi chất, thúc đẩy tăng trưởng cơ thể, tăng cường lượng canxi vào mô xương giúp xương vững chắc hơn và phát triển ttốt hơn. Vì lợi ích như vậy, bạn cần hướng dẫn và tạo cho con thói quen tập thể dục hàng ngày với những bài thể dục vừa sức, phù hợp với độ tuổi của con bạn. Bạn có thể tham khảo các bài thể dục hướng dẫn trên truyền hình, trong sách vở và bài thể dục của cháu ở trường để dạy con luyện tập.
Đảm bảo giấc ngủ ngon cho trẻ
Ngủ ngon, ngủ sâu giúp cơ thể tiết hormon tăng trưởng, giúp tăng hấp thu canxi, kích thích xương dài ra và phát triển thể chất toàn diện. Số giờ ngủ tuỳ nhu cầu của mỗi lứa tuổi, song nhìn chung trẻ cần ngủ trên 8 giờ một ngày. Bạn nên tạo cho trẻ được ngủ trong phòng rộng rãi, sạch sẽ, thoáng khí, với một không gian yên tĩnh, đông ấm, hè mát, chăn ấm, đệm êm để con bạn có giấc ngủ sâu và ngủ ngon, bạn sẽ thấy con lớn lên sau mỗi giấc ngủ.
Chăm sóc y tế
Bạn cần cho con tiêm phòng đầy đủ theo Chương trình Tiêm chủng mở rộng để con bạn được bảo vệ khỏi các bệnh nguy hiểm. Việc giữ vệ sinh thân thể, vệ sinh an toàn thực phẩm sẽ giúp con bạn ít bị các bệnh nhiễm khuẩn, ngộ độc, nhờ đó mà con bạn có điều kiện lớn nhanh hơn.
Các chất dinh dưỡng quan trọng giúp tăng chiều cao gồm: chất
đạm (protein) rất cần để cơ thể tăng trưởng và phát triển. Nếu trẻ ăn
không đủ protein sẽ ngưng tăng trưởng, sụt cân, rối loạn tiêu hóa, dễ
mắc bệnh và hậu quả là chậm phát triển chiều cao. Thức ăn chứa nhiều đạm
là thịt, cá, trứng, sữa, các loại đậu, đậu nành. Canxi là một khoáng
chất quan trọng trong cấu trúc xương (chiếm 99%), làm cho xương vững
chắc và giúp trẻ phát triển chiều cao. Nhu cầu canxi thay đổi theo tuổi,
trung bình trẻ từ 6 tháng - 18 tuổi cần khoảng 400- 700mg Ca/ngày, muốn
vậy bạn cần cho con uống từ 500 - 750ml sữa mỗi ngày.
Thức ăn
có nhiều canxi gồm: sữa, cá, tép, tôm, cua, nghêu sò, ốc hến, đậu hũ,
các loại rau. Vitamin A: rất cần thiết cho sự tăng trưởng của trẻ, giúp
hình thành khung xương... Thiếu vitamin A trẻ bị quáng gà, chậm lớn và
không cao.Thức ăn nhiều vitamin A là gan các động vật: cá, bò, lợn, dê,
sữa, lòng đỏ trứng, rau lá xanh đậm, củ quả chín có màu đỏ, vàng như cà
rốt, gấc, đu đủ, xoài chín, cam, đào... Vitamin D: giúp cơ thể hấp thu
canxi, giúp tăng tổng hợp chất protein chuyên chở canxi trong máu. Cơ
thể hấp thu vitamin D từ thức ăn như dầu gan cá thu, sữa, bơ, phomai,
trứng, gan, tôm... và da tự tổng hợp vitamin D dưới tác dụng của ánh
sáng. Vì vậy ngoài việc cho con ăn thức ăn có nhiều vitamin D, bạn cần
cho con tắm nắng buổi sáng từ 15-30 phút mỗi ngày, cường độ ánh nắng nhẹ
và diện tích da bộc lộ càng lớn càng tốt.
Năm thứ hai tốc độ phát triển chiều cao chậm hơn, 1 năm tăng khoảng 10cm. Sau 2 tuổi tốc độ tăng ổn định, bình quân mỗi năm tăng 5-7cm. Khi mùa xuân đến chiều cao lại tăng nhanh, khoảng 20-25 tuổi thì không phát triển chiều cao nữa.
Chiều cao của trẻ là do xương phát triển tốt hay xấu quyết định. Bộ phận liên quan đến chiều cao là xương sọ, xương cột sống và tứ chi, tốc độ tăng trưởng của chúng là không giống nhau. Trong năm đầu, phần đầu phát triển nhanh nhất, tiếp theo là xương cột sống và tứ chi phát triển nhanh nhất vào mùa xuân.
Bổ sung dinh dưỡng hợp lý giúp trẻ phát triển chiều cao nhanh nhất. (Ảnh minh họa).
Thời kỳ mang thai
Trong giai đoạn giữa và cuối của thời kỳ mang thai cơ thể bào thai phát triển nhanh nhất, giai đoạn này người mẹ thu nạp đầy đủ chất dinh dưỡng là điều vô cùng có lợi. Bổ sung protein trong giai đoạn này là rất quan trọng vì vậy cần cung cấp thịt, cá, trứng, sữa đầy đủ. Thời kỳ này người mẹ cũng nên chú ý thể trọng của thai để tránh khó sinh.
Sau khi sinh
Chất dinh dưỡng cần thiết nhất gồm protein, khoáng chất và vitamin. Protein là nền móng, các bộ phận trong cơ thể đều cần đến nó, xương cũng không ngoại lệ. Với chất lượng cuộc sống hiện nay mà nói, khả năng bị thiếu protein ở trẻ là tương đối thấp vì sữa mẹ, sữa bột, trứng gà v.v… đều giàu protein.
Các khoáng chất như Canxi, Phôtpho, Magiê là những nguyên tố quan trọng nhất trong việc cấu thành khung xương. Trong kết cấu của xương thì 2/3 là khoáng chất và 99% là do 3 loại nguyên tố kia tạo thành vì thế nên đặc biệt chú ý bổ sung. Sữa, vỏ tôm, tảo biển, các chế phẩm từ tảo, đậu rất giàu canxi, các loại ngũ cốc như kiều mạch, yến mạch, ngô và các loại quả vỏ cứng như hạch đào, hạnh nhân, lạc v.v… đều giàu magiê. Thiếu kẽm và sắt sẽ ảnh hưởng vì đây là những nguyên tố vi lượng dễ thiếu nhất. Trong gan động vật, các loại cá, vừng v.v…đều chứa 2 nguyên tố này. Vitamin A, B, C v.v… phát huy tác dụng quan trọng đối với việc phát triển chiều cao của trẻ. Thiếu vitamin A khiến xương ngắn và dày, khi thiếu vitamin C các tế bào xương gắn kết kém khiến xương giòn, dễ gẫy. Các loại hoa quả thuộc họ cam quýt, cà rốt, rau bina giàu vitamin C. Vitamin D trợ giúp cho việc hấp thu canxi có thể bổ sung qua đường uống hoặc tắm nắng.
Tạo thói quen ăn uống: Trẻ có thói quen không tốt là hay kén ăn và chỉ thích riêng món nào đó, cha mẹ không thể bắt ép trẻ mà nên kiên trì giúp trẻ dần bỏ thói quen ăn uống bất hợp lý. Nếu do thói quen chỉ thích ăn 1 loại đồ ăn khiến hệ tiêu hóa mất cân bằng nên dùng thuốc phù hợp để điều chỉnh và tăng cường khả năng hấp thụ, phòng tránh thiếu chất làm ảnh hưởng đến phát triển chiều cao của trẻ.
Tăng cường vận động: Những trẻ thường xuyên vận động có nhu cầu ăn uống và khả năng tiêu hóa tốt hơn vì vậy sẽ hấp thụ được dưỡng chất, giúp xương phát triển tốt hơn. Ngoài ra vận động phù hợp cũng giúp trẻ ngủ ngon giấc hơn.
Giấc ngủ ngon giúp xương phát triển: Ngủ ngon giấc sẽ giúp não kích thích hormon tăng trưởng đặc biệt là sau 10 giờ tối lượng hormon tiết ra cao nhất giúp xương phát triển nhanh, nên ngủ đúng giờ và tuyệt đối không để trẻ thức khuya hay thức đêm.
Mùa xuân trẻ phát triển chiều cao nhanh nhất: Căn cứ vào báo cáo của tổ chức y tế thế giới, tốc độ phát triển chiều cao của trẻ em trong 4 mùa không giống nhau. Chiều cao tăng nhanh nhất vào tháng 5, bình quân đạt 7,3cm. Tháng 10 tăng chậm nhất, bình quân chỉ đạt 3,3cm. Vì vậy vào tháng 4-5 hàng năm là thời gian tăng chiều cao nhanh nhất.
Tháng 4-5 hàng năm là thời gian tăng chiều cao nhanh nhất của bé. (Ảnh minh họa).
Các món ăn hỗ trợ phát triển chiều cao cho trẻ:
1. Canh Hoàng kỳ - gan lợn.
Nguyên liệu: Hoàng kỳ 30g, gan lợn tươi 50g, xương lợn tươi 500g.
Cách làm: Xương chặt khúc, rửa sạch cho vào nồi đất cùng ngũ vị tử và hoàng kỳ, đổ ngập nước đun to lửa cho sôi rồi ninh nhỏ lửa trong khoảng 1 giờ sau đó lọc bỏ bã lấy nước dùng.
Gan lợn rửa sạch thái miếng cho vào nấu chín, nêm gia vị vừa đủ, chờ canh còn ấm múc ra cho trẻ ăn. Món này có thể cho ăn thường xuyên.
2. Canh rau Bina - xương lợn.
Nguyên liệu: Xương lợn 250-500g, rau bina 150-200g.
Cách làm: Xương rửa sạch cho vào nồi đất ninh khoảng 2 giờ, sau đó thả rau vào đun khoảng 10 phút, nêm gia vị vừa đủ. Cho trẻ uống canh và ăn rau.
3. Cháo trứng gà - gan gà.
Nguyên liệu: Gan gà tươi 50g, trứng gà tươi 1 quả, gạo 100g.
Cách làm: Vo gạo rồi cho vào nồi đất nấu cháo chín. Gan gà băm nhỏ, xào chín. Trứng gà rán qua, thái vụn, cùng gan đổ vào nồi cháo, nêm gia vị vừa đủ. Múc cháo ra bát để ấm cho trẻ ăn ngày 2-3 lần.Thực đơn hàng ngày cho trẻ phải đầy đủ 4 nhóm dinh dưỡng: chất đạm, chất bột đường, chất béo, chất khóang và vitamin. Cụ thể như sau:
Cách chuẩn bị bột: 4 – 5 thìa bột, 1 lòng đỏ trứng hoặc 3 thìa thịt (cá, tôm), 2 thìa rau, 1 – 2 thìa dầu hoặc mỡ, (1 tuần có thể ăn 3 – 4 lòng đỏ trứng).
Cách chuẩn bị bữa ăn (cháo hoặc cơm nát):
(Mỗi tuần, có thể ăn 3 – 4 quả trứng – ăn cả quả).
IV. Chế độ ăn để tăng chiều cao tối đa cho con
Ba giai đoạn có tính chất quyết định về chiều cao là: trong bào thai, từ sơ sinh - 3 tuổi và giai đoạn dậy thì. Vì vậy, chế độ dinh dưỡng trong 3 giai đoạn này là đặc biệt quan trọng. BS Đào Thị Yến Thủy, Trung tâm dinh dưỡng TP.HCM cho biết:
Giai đoạn trong bào thai, người mẹ cố gắng tăng 10 - 12 kg để bé sơ
sinh đạt được chiều cao 50 cm lúc chào đời. Giai đoạn sơ sinh đến 3
tuổi, năm thứ nhất bé tăng 25 cm, hai năm kế tiếp mỗi năm tăng 10 cm.
Trong giai đoạn tiền dậy thì và dậy thì (10 - 16 tuổi đối với nam và 12
- 18 tuổi đối với nữ) thì sẽ có 1 - 2 năm chiều cao tăng vọt từ 8 - 12
cm/năm nếu được chăm sóc dinh dưỡng tốt. Tuy nhiên, không thể dự đoán
được chính xác đó là năm nào nên vẫn phải đảm bảo dinh dưỡng cho trẻ
suốt trong giai đoạn này vì đây là cơ hội cuối cùng để tăng chiều cao.
Sau dậy thì, cơ thể sẽ tăng cao rất chậm.
Có thể dự đoán chiều cao lúc trưởng thành của trẻ không, thưa BS?
- Chiều cao lúc trưởng thành của trẻ thường được các nhà chuyên môn
dự đoán bằng hai công thức sau: Chiều cao lúc trưởng thành = chiều cao
lúc 2 tuổi x 2 (ví dụ: lúc 24 tháng bé cao 85 cm, dự đoán bé sẽ cao 170
cm lúc trưởng thành nếu tiếp tục được nuôi dưỡng tốt). Chiều cao lúc
trưởng thành = chiều cao lúc 10 tuổi: 80 x 100 (ví dụ: lúc 10 tuổi trẻ
cao 140 cm thì khi trưởng thành sẽ đạt 175 cm).
Theo bà thì cần chú ý gì trong chế độ ăn để đạt chiều cao tối đa?
- Để tăng trưởng chiều cao được liên tục, trẻ trước tiên phải được
nhận đủ năng lượng cần thiết cho cơ thể mỗi ngày, ăn uống đủ lượng, đủ
chất để không suy dinh dưỡng, còi cọc hay thiếu vi chất... Về khía cạnh
dinh dưỡng, cần đặc biệt chú ý đến các chất dinh dưỡng đã được các nhà
khoa học chứng minh là có liên quan đến sự tăng trưởng chiều cao như
protein (đạm), vitamin A, vitamin D, lysin, canxi, sắt, kẽm, iốt... Ngủ
đủ giấc, vận động thể dục thể thao thường xuyên trong ánh nắng mặt
trời, phòng tránh bệnh tật... là những điều kiện để trẻ phát huy tối đa
tiềm năng chiều cao mà di truyền cho phép.
Nhiều người cho rằng trẻ béo phì là do sữa. Vậy có nên ngừng cho trẻ béo phì uống sữa hay không?
- Thực chất sữa chỉ góp phần nhỏ trong vấn đề này. Trẻ béo phì thèm
ăn tất cả và đa số trẻ dư năng lượng là từ cơm và chất béo từ dầu mỡ.
Đối với trẻ dư cân ít, nên cho trẻ sử dụng các loại sữa tươi không
đường. Đối với trẻ béo phì, nên chọn loại sữa tách béo (sữa gầy, sữa
không béo, sữa tách bơ... dành cho trẻ trên 6 tuổi). Trẻ béo phì vẫn
cần nhận đủ lượng canxi cần thiết cho việc tăng chiều cao của cơ thể.