Trẻ 4 tháng tuổi biết làm những gì?

Bạn háo hức chờ bé bập bẹ những tiếng đầu tiên. Dù không thể bắt ép bé làm mọi việc sớm hơn khả năng nhưng 10 gợi ý dưới đây có thể giúp bé biết nói sớm hơn.

Theo Mellisa Essenburg (chuyên gia tâm lý trẻ em Mỹ), khoảng 4-6 tháng tuổi, bé bắt đầu biết bập bẹ những từ đôi như “baba”, “mama” và sử dụng âm điệu để bày tỏ điều hài lòng hay không hài lòng. Đây là kỹ năng sơ khai cho những từ đầu tiên ở bé.

1. Khuyến khích đáp lại

Ngay từ khi bé biết “ê a” lần đầu, bạn cũng nên bắt chuyện với con bằng niềm thích thú. Hãy phản ứng lại những âm thanh ngọt ngào bé vừa tạo ra nhưng cũng cần cho bé cơ hội để đáp trả. Bé bắt đầu hiểu, dù từ lúc còn rất nhỏ rằng, giao tiếp là cho đi và nhận lại.

2. Nói chuyện với bé

Nói với “ngôi sao nhỏ” của bạn về mọi thứ hàng ngày giúp xây dựng từ vựng cho bé dù còn phải đợi lâu nữa, bé mới biết dùng từ.

Mẹ có thể cho bé nghe nhạc rồi hát cho bé nghe. (Ảnh minh họa).

3. Trả lời tiếng khóc của bé

Trước khi bé nói được thì tiếng khóc chính là công cụ bé dùng để giao tiếp với bạn. Khi bạn phản ứng với tiếng khóc của con, điều đó dạy bé rằng, khi bé giao tiếp, bé sẽ được mẹ lắng nghe. Hơn nữa, bạn sẽ biết phân biệt tiếng khóc khi bé đói khác với khi bé mệt mỏi...

4. ‘Chít chat’

Đôi khi, một điều nhỏ cũng tạo nên sự khác biệt lớn, đặc biệt khi nó đến từ sự giao tiếp với bé nhà bạn. Từ việc kể cho bé nghe chuyện mẹ đang thay tã đến việc để bé biết những bước chân vội vã của mẹ là vì đang chuẩn bị bữa cho bé... những điều tuy nhỏ nhưng tạo ra hiệu quả lớn, giúp bé hiểu được những gì mẹ nói ra và những gì mẹ đang làm. Điều này giúp bé kết nối tốt hơn với mẹ ngay cả khi bé chưa nói được; vì thế, hãy “chit chat” thường xuyên.

5. Hát một bài ngắn

Ngay cả khi bạn không chắc là đúng giai điệu, âm thanh lặp đi lặp lại cũng trở thành âm nhạc với tai nghe của bé. Trong quá trình này, chính sự lặp lại những từ ngữ trong bài hát bạn ngân nga sẽ bước đầu hình thành trí nhớ cho bé về những từ yêu thích.

6. Đọc cho bé

Các bé quan tâm đến sách sớm hơn cha mẹ tưởng. Thử đọc cho bé một cuốn sách quen thuộc khi bé ngồi chơi. Giống như vần điệu từ bài hát hàng ngày, sự lặp lại bằng cách đọc một cuốn sách cũng giúp bé xây dựng ngôn ngữ cơ bản.

7. Mô tả những gì bé đang làm

Khi bé tiến đến mẹ hào hứng hay khóc vì mệt mỏi, hãy nói thành lời những việc bé đang làm và cảm xúc của bé để giúp bé sử dụng đúng từ ngữ về sau.

8. Yêu cầu lặp lại

Thực hành bằng cách lặp đi lặp lại điều gì đó với bé nhà bạn cũng giúp bé hiểu ngôn ngữ sớm. Lặp lại chính là chìa khóa để học hỏi mọi điều và những từ đầu tiên của bé có thể đến vào lúc bạn ít mong đợi nhất.

9. Khuyến khích bé thử

Khi bé bắt đầu bập bẹ (ngay cả khi từ đầu tiên phải được cha mẹ “dịch”), bạn cần khuyến khích những nỗ lực của bé và giúp bé tự tin.

Con của bạn đã được 4 tháng tuổi và cần thêm thức ăn phụ vào sữa mẹ để tiếp tục lớn nhanh... Bạn nên cho bé ăn những gì?...


Khi nào có thể tập cho bé ăn dặm?

Nếu bạn thấy: bé có thể uống chút nước súp, nước cháo hay trái cây từ muỗng. Bé dòm miệng khi mọi người ăn uống vậy là bé đã sẵn sàng để nếm thử thức ăn đặc.

Vạn sự khởi đầu nan:

Thức ăn đặc không giống sữa mẹ chút nào. Vậy bạn hãy kiên nhẫn và bình tĩnh giúp bé vượt qua giai đoạn này.


Thức ăn để tập ăn nên đơn giản, dễ làm và bạn đừng chú ý tới thành phần dinh dưỡng vội vì bé mới chỉ tập. Sữa mẹ vẫn cung cấp toàn bộ nhu cầu cho bé. Lúc này điều quan trọng là cho bé tập làm quen với độ đặc, vị thức ăn và ăn bằng muỗng thay vì cho mút, bú. Nên cho bé ăn đặc trước cữ bú lúc đói nhất, sau đó cho bú đủ như bình thường.

Một số thức ăn để bé "tập":


• Chuối nạo, hoặc đu đủ, xoài nạo bằng muỗng.


• Một miếng nhỏ khoai lang hoặc khoai tây tán nhuyễn trộn với vài muỗng sữa tươi hoặc sữa mẹ nặn ra.

• Một muỗng bột trẻ em đã chín với vài muỗng nước chín hoặc sữa.

• Vài muỗng nước cơm chắt với sữa
.
• Tán nhuyễn vài muỗng bí đỏ, bí xanh từ nồi canh gia đình.


• Vài muỗng tàu hũ nước đường.


Tập cho bé như thế nào?

• Lựa một trong các thức ăn trên cho bé nếm thử từng chút một. Nếu bé chịu, tăng dần từ 1 lên 3 muỗng. Nên dùng muỗng nông để đưa thức ăn vào giữa lưỡi để bé dễ nuốt.

• Trẻ cần 7-10 ngày để làm quen với 1 loại thức ăn đặc mới.

• Khi trẻ đã quen với 1 loại thức ăn, bạn hãy tập cho trẻ nếm loại mới với cách như trên. Dần dần bé đã quen với nhiều mùi vị, độ đặc khác nhau của thức ăn. Vậy là bạn đã vượt qua khó khăn đầu tiên.
Bé có thể gặp vài trục trặc:

• Nếu bé chống cự lại, không chịu ăn, bạn có thể đổi qua loại khác, thay vì dùng muỗng, hãy lấy ngón tay sạch quẹt thức ăn cho bé muốt. Nếu không thành công, bạn tạm lùi lại 1-2 tuần và bắt đầu thử lại. Không bao giờ cưỡng ép bé.

• Nếu bé tiêu có hơi lỏng một chút, màu sắc có thay đổi bạn vẫn yên tâm cho bé tiếp tục ăn nếu bé vẫn khỏe, vẫn chơi.

• Tập cho bé ăn đủ chất trong mỗi bữa khi bé đã ăn giỏi. Tuy nhiên, phải tuân thủ nguyên tắc kéo dài 3-5 ngày với chỉ 1 loại thức ăn mới để bé quen dần và để phát hiện ra loại thức ăn nào có thể gây dị ứng ở trẻ để loại trừ.

Ví dụ cách làm bột cho bé giai đoạn đầu:

• Trứng phải được nấu chín kỹ, không cho bé ăn "lòng đào". Nếu phát hiện bé bị dị ứng với trứng như nổi mề đay, lác sữa, tạm ngưng một thời gian.

• Trứng có thể được thay bằng sữa bột, tàu hũ ở tháng đầu và sau đó là cá, thịt, tép... ớ các tháng kế tiếp.

• Nếu trẻ nghẹn, khó nuốt, có thể là do bột quá đặc, bạn cần làm cho bột loãng hơn bằng một chút nước chín, nước canh hoặc sữa.

• Có bữa bé không muốn ăn, có lẽ là bé chưa đói, bạn hãy bình tĩnh chờ tới bữa ăn sau bé sẽ ăn ngon lành. Sự căng thẳng, gò ép của mẹ sẽ làm bé sợ dần bữa ăn và thức ăn. Thói quen ăn uống tốt quan trọng hơn nhiều việc phải ăn hết suất trong lúc trẻ không muốn ăn.

• Ngoài thức ăn dặm, bạn cho bé ăn thêm 50-100ml nước trái cây hoặc trái cây tán nhuyễn giữa các bữa ăn.

Trẻ 3 - 4 tháng tuổi thường có những đặc điểm sau: - Khả năng thích ứng: trẻ nhìn theo vật di động theo mọi hướng, chú ý nhìn một vật được đặt trong bàn tay và đưa lên miệng và tự cầm khi được 4 tháng. - Lời nói: ríu rít nghe tiếng động quen thuộc như tiếng chuông và biểu hiện điệu bộ khi nghe. - Phản ứng xã hội: biết nhìn người và cười, bắt đầu cười ra tiếng, nhìn và chơi với 2 bàn tay. Nếu trẻ ít cười thì người mẹ cần phải tăng cường nói chuyện, âu yếm với trẻ nhiều hơn nhằm tạo điều kiện cho trẻ phản ứng lại kích thích của môi trường chung quanh. Tình cảm gắn bó và biểu hiện tình thương của người mẹ trong những năm tháng đầu đời của trẻ là vô cùng quan trọng.

Khi bé được ba, bốn tháng tuổi
1. Bé biết làm gì ?
Bé bắt đầu biết lẫy, đã có thể nâng được đầu lên khi nằm sấp hay khi đươc bế ở tư thế đứng hoặc ngồi, nhưng cũng chỉ được một lúc là đầu bé gục xuống.
Bé bắt đầu phát hiện ra cơ thể của mình, bé nhìn và nghịch các ngón tay của bé. Bàn tay bé linh hoạt hơn, nếu bạn đặt vào tay bé một đồ vật, bé có thể giữ được trong vài phút.

Đến 4 tháng tuổi, bé biết giơ tay cầm đồ chơi. Bạn nên cho bé cầm đồ chơi để bé bận rộn"khám phá" và không cho tay vào miệng mút. Bé đã muốn giao tiếp bằng lời với mọi người, bé cười thành tiếng, bé biết hóng chuyện bằng nhiều cách: cười phát ra các âm thanh "aaa…gừ …gừ. ", khua chân múa tay… Bé đã nhận ra được mẹ mình, những đồ vật những địa điểm quen thuộc và bắt đầu có những thói quen (đi vệ sinh, ăn …ngủ đúng giờ).


2. Bạn phải làm gì để giúp bé phát triển?
a. Có những đồ vật để bé nhìn, cầm, sờ mó
- Hãy buộc các đồ chơi mềm vào cạnh cũi hay treo ở phía trên giường, xe nôi vừa tầm để bé có thể nhìn, nghe, cầm được các đồ chơi đó. Nên thay đổi đồ chơi làm bằng nguyên liệu khác nhau ( vải, nhựa, cao su. gỗ…).
Chú ý các đồ chơi phải đảm bảo vệ sinh và an toàn cho bé.

- Hãy treo các ảnh đơn giản như mặt người, con vật, dải băng có hình thù màu sắc lạ mắt thu hút được sự chú ý của bé.

- Hãy đặt hoặc bế bé ở những tư thế mà bé có thể nhìn đươc mọi thứ xung quanh, như nhìn thấy bông hoa, chiếc lá lay động, con cá bơi trong bể; con gà, con vịt đi lại trong sân; nhìn thấy quần áo phơi tung bay trước gió; nhìn thấy xe; nhìn thấy mọi người; nhìn thấy trận mưa qua cửa kính…

 :-X :-X :-X :-X :-X :-X :-X :-X :-X :-X :-X :-X :-X :-X :-X :-X :-X :-X
b. Có những âm thanh cho bé nghe

- Hãy để cho bé nghe những âm thanh khác nhau như bài hát, tiếng huýt sáo, tiếng xe máy, tiếng nước chảy, tiếng bát đũa…
- Hãy để cho bé nghe các loại nhạc khác nhau phát ra từ radio, ti vi, băng nhạc…(nhưng không nên lúc nào cũng cho bé nghe nhạc vì như vậy bé không quen với sự yên tĩnh).
- Hãy vỗ nhè nhẹ vào người bé theo nhịp điệu bài hát, bản nhạc hoặc hát va đung đưa bé.

 

c. Giúp bé học nói
- Hãy trò chuyện mọi lúc, mọi nơi với bé về những việc bạn đang làm, về mọi người, mọi thứ xung quanh như thể bé nghe và hiểu được những điều bạn nói. Hãy dùng những ngữ điệu khác nhau để nói với bé.
- Khi bé phát ra các âm thanh bạn hãy nhắc lại các âm thanh đó của bé cho bé nghe.

4 tháng tuổi, bé đã biết há miệng cười to, hóng chuyện "nhiệt tình" và dõi theo mọi cử chỉ, vận động của bố mẹ.

Thị giác của bé

4 tháng tuổi, bé đã có thể phân biệt được các màu sắc sặc sỡ. Thị giác của bé dần được cải thiện, bé bắt đầu nhận diện tốt hơn những màu tương tự, như màu đỏ và màu cam. Bé đã biết "theo dõi" mọi di chuyển của bố mẹ quanh phòng, thậm chí khi không thấy bố mẹ, bé còn biết ngoái đầu hoặc xoay người để tìm.

Phát triển ngôn ngữ

Bé đã bắt đầu biết tạo ra hàng chuỗi các âm thanh. Khi bé làm ồn (như đang cố nói gì đó), bạn nên đáp lại con ngay bằng những biểu hiện nét mặt và giọng nói của bạn. Bé sẽ dần hiểu được tầm quan trọng của ngôn ngữ vì bé nhận ra rằng, nếu bé tạo âm thanh, bé sẽ được mẹ chú ý.

Nhận thức của bé

Trẻ 4 tháng tuổi đặc biệt chú ý đến người chăm sóc mình. Bố mẹ sẽ nhận ra điều này vì khi bố mẹ rời bé đi ra ngoài bé thường giận dỗi và khóc thét lên, bé tỏ ra rất phấn khích khi bố mẹ vào phòng, và mắt bé luôn dõi theo bố mẹ khi bố mẹ di chuyển trong phòng.

Giao tiếp của bé

Ở tháng này, bé đã bắt đầu phát ra nhiều tiếng u ơ và thích nói chuyện với mọi người hơn (hóng chuyện). Cha mẹ có thể sử dụng ngôn ngữ ký hiệu để giúp bé học cách giao tiếp một cách khác nhau.

Hãy thử làm khuôn mặt buồn cười hoặc tiếng ồn và để ý xem sự bắt chước của bé như thế nào. Khi bé tạo ra âm thanh, hãy bắt chước âm thanh đó.

Vận động của bé

Độ tuổi này, bé đã biết giữ thẳng đầu và vai khi được bế đứng lên. Bé cũng biết sử dụng cánh tay để hỗ trợ. Điều này giúp bé làm khỏe cơ bắp và có thể quan sát tốt hơn.

Nhiều bé mới 4 tháng tuổi đã có thể tự lật người nằm sấp hoặc nằm ngửa rất tốt. Nếu bé chưa thể tự lật, mẹ có thể lắc lư một món đồ chơi ở bên bé hay lật người để khuyến khích bé lật lại.

Một số lưu ý với trẻ 4 tháng tuổi:

- Bé có thể bị ngã: Tránh để bé ở vị trí cao vì bé có thể xoay chuyển và ngã xuống đất. Nếu phải để trẻ một mình, nên để trong cũi hoặc nơi an toàn trên sàn nhà.

- Bé có thể bị bỏng: Mặc dù chưa thể đi hoặc bò, nhưng bé có thể xoay và quờ quạng. Tránh để những vật nóng trong tầm tay của trẻ để tránh tình trạng bé bị bỏng.

- Bé có thể bị hóc: Ở tháng tuổi này, bé đã biết tự cầm và đưa tay vào miệng. Vì vậy, nếu bé cầm được dồ vật nhỏ và đưa vào miệng thì bé có thể bị hóc nên cha mẹ hết sức chú ý nhé.