Nước yến hay yến sào (tổ yến) có hàm lượng dinh dưỡng rất cao nhưng các đối tượng sau đây không nên dùng tổ yến: trẻ sơ sinh dưới 6 tháng, bà bầu hay phụ nữ mang thai dưới 3 tháng. Đối với trẻ em trên 1 tuổi thì cũng nên dùng nước yến hay tổ yến với liều lượng vừa phải.
Công dụng của yến sào
Yến sào - tổ của loài chim yến, là nguồn tài nguyên quí hiếm, là loại thực phẩm cao cấp có nhiều chất bổ dưỡng, từng được dùng trong bữa yến tiệc của vua chúa thời phong kiến. Các nghiên cứu hiện đại cho thấy, yến sào là hợp chất bao gồm 2 yếu tố chính: glyco và protein. Phần glyco bao gồm 7 loại, cơ thể dễ hấp thụ. Phần protein có chứa nhiều acid amin không thay thế, mà cơ thể không tổng hợp được.
Theo số liệu của Trung tâm Công nghệ Sinh học Đại học Thủy sản và Viện Công nghệ sinh học thuộc Trung tâm Khoa học Tự nhiên và công nghệ quốc gia, trong thành phần yến sào có 18 loại acid amin, một số có hàm lượng rất cao như Aspartic acid, Serine, Tyrosine, Phenylalanine, Valine, Arginine, Leucine, ... Đặc biệt, acid syalic với hàm lượng 8,6% và Tyrosine là những chất có tác dụng phục hồi nhanh chóng các tổn thương khi bị nhiễm xạ hay chất độc hại, kích thích sinh trưởng hồng cầu. Ngoài ra, yến sào có cấu trúc glucoprotein, có năng lượng cao, cơ thể dễ hấp thụ.
Các nguyên tố đa, vi lượng trong yến sào rất phong phú, có đến 31 nguyên tố xuất hiện bằng phương pháp huỳnh quang tia X, rất giàu Ca và Fe là các khoáng chất cần thiết cho cơ thể. Các nguyên tố có ích cho ổn định thần kinh trí nhớ như Mn, Br, Cu, Zn cũng có hàm lượng cao. Một số nguyên tố hiếm tuy với hàm lượng thấp, nhưng rất quý giá trong kích thích tăng tiêu hóa hấp thu qua màng ruột như Cr, chống lão hóa, chống chất phóng xạ như Se. Qua đó chúng ta càng không ngạc nhiên về giá trị dinh dưỡng cao và quý giá của yến sào.
Yến sào có tác dụng làm sạch phổi và các cơ quan hô hấp, làm giảm bệnh cúm và các triệu chứng dị ứng, làm tăng thể trọng, cân bằng các quá trình trao đổi chất trong cơ thể, tăng cường khả năng hoạt động thể lực và phản xạ thần kinh, bổ đối với hệ huyết học, làm tăng số lượng hồng cầu, huyết sắc tố, giảm thời gian đông máu, tăng cường các kích thích sinh trưởng cho các tế bào, phục hồi các tế bào bị thương tổn, chống lão hóa, hồi xuân, tăng tuổi thọ.
Gần đây, khi nghiên cứu tác dụng của yến sào trong trường hợp cơ thể bị nhiễm chất độc hại, người ta nhận thấy yến sào hạn chế mức độ sút cân, phục hồi sức khoẻ nhanh , ổn định các chỉ tiêu huyết học. Người ta cũng đang nghiên cứu dùng yến sào điều trị các bệnh ung thư và HIV/AIDS vì phát hiện có một số hoạt chất sinh học kích thích sinh trưởng tế bào bạch cầu ngoại biên trong yến sào.
Dưới đây là thông tin chi tiết hơn các chức năng của các thành phần có trong tổ yến đã được xác thực qua kết quả xét nghiệm gồm có:.
+ Protein (54.84%), đạm cao nhưng luợng mỡ lại rất thấp (0 - 0.13%).
+ Các khoáng chất cần thiết cho cơ thể như : Cu (5.87%), Fe (27.9%), Zn (1.88%)
+ Các axit amin cần thiết cho cơ thể như :
- Glycine : 1.99 %, có tác dụng tốt cho da.
- Valine : 4.12 %, chữa lành tế bào cơ và hình thành tế bào mới.
- Leucine : 4.56 %, điều chỉnh hàm lượng đường trong máu.
- Isoleucine : 2.04 %, phục hồi sức khỏe sau khi luyện tập thể thao.
- Threonine : 2.69 %, rất tốt cho hoạt động gan, tăng cường hệ miễn dịch và thúc đẩy cơ thể hấp thụ mạnh các dưỡng chất.
- Methionine : 0.46 % hỗ trợ chống viêm khớp, tốt cho cơ bắp.
- Proline : 5.27 %, bổ sung cho việc phục hồi các cơ, các mô và da.
- Axit aspartic : 4.69 %, tốt cho sự tăng trưởng mô, cơ và tế bào.
- Phenylalanine : 4.50 %, có chức năng bồi bổ não, tăng trí nhớ.
- Histidine : 2.09 %, giúp cơ thể phát triển và liên kết mô cơ bắp.
- Lysine : 1.75 %, tăng khả năng hấp thụ canxi, giúp cho xương chắc khỏe, chống lão hóa cột sống.
- Và đặc biệt trong tổ yến còn có Trytophan (0,7%), có tác dụng ngăn ngừa ung thư và L-arginine (11,4%) có tác dụng cải thiện tình dục rất tốt.
Những lưu ý khi dùng yến sào ?
Lưu ý cách làm sạch tổ yến:
- Khi làm sạch lông yến, không nên ngâm tổ yến vào nước quá nóng (trên 50 độ C), vì nước quá nóng sẽ làm tan yến và làm mất 1 số chất.
- Không nên dùng bất kỳ chất gì để tẩy rửa tổ yến, ngoài nước lạnh. Nhiều người dùng rượu, dầu ăn…để tẩy rửa. Điều này không cần thiết và cũng làm yến mất chất hoặc mất mùi vị. Chỉ cần nước là có thể làm sạch yến.
Lưu ý khi bảo quản tổ yến:
- Nếu không nấu yến ngay sau khi làm sạch, nên vắt khô yến rồi cho vào tủ lạnh. Thời gian lưu của tổ yến khoảng 1 tuần tới 10 ngày. Nếu muốn lưu lâu hơn nên bật quạt thổi cho yến thật khô (tránh phơi nắng) rồi cất vào hộp kín, nơi khô ráo.
- Yến là thực phẩm bổ dưỡng, không phải là vị thuốc thần kỳ, nên nếu có yến, chúng ta hãy đem dùng, không nên đem cât giữ từ năm này qua năm khác.
- Tuy tổ yến có thể lưu giữ rất nhiều năm nếu giữ khô ráo, nhưng nếu để quá lâu, có thể gây mất chất, biến chất. Không nên ăn yến bị nấm mốc chuyển sang mày đen.
Lưu ý khi dùng yến sào:
- Ăn yến thường xuyên mới có tác dụng bồi bổ tốt nhất. Nên ăn hằng ngày hoặc cách ngày đều đặn một lượng yến nhỏ thay vì thỉnh thoảng mới ăn 1 lượng yến lớn.
- Cách nấu yến tốt nhất là chưng cách thủy, vì cách này sẽ giữ được các chất của tổ yến. Dù bạn có chế biến món gì cũng nên chưng cách thủy tổ yến rồi mới trộn vào các món là tốt nhất.
Lưu ý đối tượng dùng yến sào:
- Ai nên thận trọng khi dùng yến sào:
+ Bà mẹ mang thai dưới 3 tháng.
+ Em bé sơ sinh không nên dùng yến sào.
+ Em bé từ 12 tháng tuổi trở lên có thể dùng yến sào nhưng nên thử từ từ.
+ Người đang bị khối u.
- Ngoài ra theo đông y, người có thể trạng đàm thấp, béo mập, da mét, tay chân lạnh, thống phong, thường bị đầy bụng, tiêu chảy, lạnh bụng…không nên dùng yến sào.