Tuổi thọ người

Sống lâu hay Tuổi thọ cao là khả năng sống thời gian dài hơn bình thường, hơn đa số những người chung quanh mình. Từ các truyện cổ tích qua các giai thoại trong tôn giáo đến các truyện không tưởng, khả năng sống mãi không bao giờ chết ở các đấng thần thánh hay các siêu nhân được nêu lên nhiều và thể hiện ước mong của con người muốn thoát khỏi nỗi lo sợ của ngày mình lìa đời. Xưa nay con người bình thường ai cũng muốn sông lâu và cho rằng sống lâu là điều hiếm và đáng quý.

Phần lớn nghiên cứu và điều trị y học chú trọng vào việc làm tăng tuổi thọ của cộng đồng.

Khái niệm

Tuổi thọ (tiếng Anh: Lifespan) nói chung dùng để chỉ thời gian sinh tồn thường thấy ở một loài sinh vật. Từ này cũng được dùng cho những thứ gì có thể bị hỏng sau một thời gian như máy móc, dụng cụ.

Kỳ vọng sống khi sanh (tiếng Anh: Life expectancy at Birth LEB) - hay ước lượng tuổi thọ khi sanh - là trung bình số năm sống của một nhóm người sinh ra cùng năm, trong cùng địa phương. Đây là thống kê phỏng đoán cho tương lai.

Tuổi thọ trung bình (tiếng Anh: Average age of death) - Thống kê theo quá khứ. Trung bình số tuổi của người đã chết trong năm.

Tuổi thọ cao hay Trường thọ (tiếng Anh: Longevity) - Thống kê theo quá khứ. Thường là để liệt kê những trường hợp sống lâu hơn bình thường.

Yếu tố ảnh hưởng tuổi thọ

Tuổi thọ thay đổi theo ảnh hưởng của nhiều yếu tố:

Những yếu tố không thay đổi được:

giới tính: phụ nữ sống lâu hơn phái nam.

di truyền: bệnh tim mạch làm chết sớm được truyền xuống con cái, v.v...

Những yếu tố địa lý:

cao độ: Người trên cao nguyên sống lâu hơn [2].

khí hậu

thiên tai

Những yếu tố xã hội:

giáo dục

tội phạm

chiến tranh

kinh tế

y tế:

bệnh tật: Bệnh AIDS là một yếu tố quan trọng cắt giảm tuổi thọ của nhiều thế hệ tại châu Phi.

vệ sinh

dinh dưỡng

ô nhiễm

điều trị, v.v...

Thống kê

Việt Nam

Theo kết quả Bộ Y tế Việt Nam đưa ra ngày 2 tháng 1 năm 2006, tuổi thọ trung bình của người Việt là 71,3 tuổi; so với 65 tuổi vào năm 1998. [3]

Thống kê ước lượng quãng đời khi sanh tại Việt Nam [4]:

Thế giới

Hiện nay dân Nhật bản sống lâu nhất. [5]

Trung bình tuổi thọ tại [6]:

Các nước tiên tiến là 77-83 tuổi (thí dụ: Canada: 80.1 tuổi theo thống kê năm 2005)

Các nước chậm tiến là 35-60 tuổi (thí dụ: Mozambique: 40.3 tuổi theo thống kê năm 2005)

Xem thêm: Bảng xếp hạng ước lượng tuổi thọ khi sinh theo quốc gia

Khác biệt tuổi thọ giữa nam và nữ

Lâu nay người ta vẫn nhận thức được rằng giới nữ sống lâu hơn giới nam, nhưng không có giải thích nào thỏa đáng cho sự khác biệt này.

Thái độ và cách sống: Vì đàn ông hút thuốc, uống rượu, tính tình hung bạo hơn nên dễ đánh nhau và bị giết hơn. Trong chiến tranh đàn ông chết nhiều hơn đàn bà. Khi lái xe, tài xế đàn ông chết nhiều hơn vì lái không cẩn thận bằng đàn bà.

Sinh lý học: Theo chủ hướng tiến hóa, giống cái của các loài có hai nhiệm vụ: một là chuyển lại gen của mình cho con cái (di truyền), hai là nuôi dưỡng và bảo vệ con cái. Ở con người, phụ nữ khoảng tuổi trên 50 bị tắt kinh, mất khả năng sinh sản, do đó có đủ thời gian và sức khỏe tiếp tục che chở nuôi con và cháu của mình. Còn đàn ông thì chỉ cần đưa gen (tinh trùng) xong là đủ. Vì vậy, động lực tiến hóa sinh tồn của phụ nữ mạnh hơn đàn ông.[7]

Sinh sản an toàn: Nhờ phát triển y học nên số phụ nữ chết khi sanh nở giảm nhiều. [8]

Tuổi thọ qua các thời đại

Kỷ lục sống lâu

Khó kiểm chứng được người nào sống lâu nhất trong lịch sử loài người vì không có bằng chứng cụ thể. Những kỷ lục sống lâu trên trăm tuổi đáng kể hiện nay:

Jeanne Calment (1875-1997, 122 năm 164 ngày) — bà này sống lâu nhất trong lịch sử có ghi nhận rõ ràng.

Shigechiyo Izumi (1865-1986, 120 năm 237 days) không xác thực được vì ngày sinh không được ghi rõ.

Christian Mortensen (1882-1998, 115 năm 252 ngày) — người đàn ông sống lâu nhất.