Ý nghĩa của hoa vạn thọ - nữ hoàng mùa xuân

Nữ hoàng mùa xuân

Từ xa xưa, thú chơi hoa đã được xem là một nét đẹp văn hóa, thể hiện tâm hồn phong phú và nhu cầu thẩm mỹ của con người. Những ngày Tết nhà cụ Sáu Đàn, 81 tuổi ở tổ dân phố 3 thị trấn Quảng Phú huyện Cư Mgar luôn luôn có chậu hoa vạn thọ. Hoa vạn thọ cứ nở vàng rực rỡ trong nhà cụ suốt 3 ngày tết. Cụ Sáu Đàn thích vẻ đẹp và hương thơm của hoa, vì cái tên Vạn thọ mang mang ý nghĩa: là một lời chúc tốt lành.

Năm nào cũng thế, đợi đến chiều cuối năm cụ mới chưng hoa đón tết. Cháu con sum vầy sửa soạn giúp cụ lau dọn bàn thờ gia tiên, rồi quây quần nghe cụ kể chuyện “sự tích hoa vạn thọ”. Rằng, ngày xưa có một chàng trai nghèo mồ côi mẹ, phải làm mọi việc để nuôi cha già đau ốm. Với mong ước cha được sống lâu trăm tuổi, chàng đã kết hàng ngàn cọng rơm khô để làm một bông hoa theo sự thách thức của Lão Trọc Phú trong làng.

Hoa Vạn Thọ được ví như Nữ hoàng mùa xuân

Sự hiếu thảo ấy khiến Bụt thương tình, biến bông hoa rơm thành hoa thật rồi đặt tên cho bông hoa ấy là Vạn Thọ. Hoa vạn thọ được dân gian yêu quý cũng vì lẽ đó. Và cũng từ xa xưa, chẳng phải đợi đến khi tết đến xuân về mà vào những dịp vui, hiếu hỉ, người ta mừng tuổi, chúc thọ cho các bậc cao niên, cũng thường lấy hình ảnh hoa vạn thọ để cầu mong trăm điều tốt đẹp.

Hoa Vạn thọ có hai màu được ưa chuộng là vàng cam và vàng chanh. Như tên gọi, Vạn thọ có thời gian nở hoa và giữ màu kéo dài, nên người Việt, người thường chưng, cúng trong những dịp lễ Tết với ý nghĩa mong cầu sự may mắn, hạnh phúc, trường thọ. Trước đây người ta thường lấy những hạt giống mỏng  tước ra từ mấy bông vạn thọ khô, gieo xuống đầu sân hoặc mấy rẻo đất nhỏ dọc theo con đường dẫn vào nhà.

Vườn hoa tết nhà anh Khánh 

Hạt nảy mầm, rồi ra lá, đơm hoa. Tết xưa nhà nào ở nông thôn cũng có 1 chậu hoa Vạn Thọ để trước sân hoặc giữa nhà. Còn trên bàn thờ gia tiên thì không thể thiếu những cành hoa hoa Vạn Thọ. Thói quen ấy còn truyền lại cho thế hệ hôm nay. 

Em Phan Thị Huyền Cháu Ngoại cụ Sáu Đàn cũng yêu hoa Vạn Thọ như bà của mình. Dẫu thị trường hoa tết bây giờ có nhiều giống hoa đẹp, hoa ngoại nhập, hoa lai tạo.v.v. nhưng với em, thân quen và gần gũi vẫn là Hoa Vạn Thọ.  Sắc vàng rực rỡ của hoa khiến em hiểu vì sao có một thời Hoa Vạn Thọ được vinh danh là nữ hoàng của mùa xuân.

Một đời gắn bó với hoa vạn thọ

Từ lâu, nghề trồng vạn thọ phục vụ Tết Nguyên đán, rằm tháng giêng đã trở thành nghề truyền thống mang lại thu nhập cao cho người dân ở tổ dân phố 10 phường Tân Hòa TpBMT. Những ngày cuối năm, các luống Hoa Vạn Thọ khoe sắc vàng trong nắng, càng làm cho vùng đất này thêm tưng bừng sắc xuân.

Bà Nguyễn Thị Hoa, ở tổ dân phố 10 phường Tân Hòa TpBMT 70 tuổi đã gắn bó với nghề trồng hoa Vạn Thọ từ thưở “tóc đuôi gà”. Bà Hoa kể rằng: vạn thọ như nói lên lời chúc tụng cho con người cùng vạn vật luôn sống được lâu dài, cũng như mang đến cho ta nhiều điều tốt lành, hạnh phúc. Hàng chục năm nay bà đã gắn bó với nghề trồng hoa vạn thọ, và cũng nhờ nghề này mà gia đình bà có cuộc sống khá giả.

Hoa Vạn thọ được rất nhiều người ưa chuộng trong dịp đầu xuân

Để phục vụ nhu cầu về hoa trong các ngày rằm, 30 âm lịch, mỗi tháng, trong năm cũng như ngày lễ Tết, bà Hoa đều tính toán cụ thể để gieo hạt, nên vườn nhà luôn có hoa bán quanh năm. Theo kinh nghiệm của riêng bà, hoa Vạn thọ từ khi gieo hạt đến khi trổ bông đều là 75 đến 80 ngày, tuy nhiên cũng còn tùy thuộc vào thời tiết trong năm nên có thể dao động ít ngày. Kỹ thuật trồng không khó, nhưng đòi hỏi người trồng phải chịu khó, phải cần mẫn chăm sóc theo dõi để cây vạn thọ luôn được to, khỏe thì bông sẽ nở đều, đẹp mắt.   

Mỗi tháng bà Hoa bán hoa 2 đợt hoa vạn thọ gồm rằm và 30 âm lịch, mỗi cành hoa có giá từ 3 đến 5 ngàn đồng. Sau khi đã trừ chi phí trung bình mỗi tháng thu nhập trên dưới 3 triệu đồng. Riêng mỗi dịp Tết Nguyên đán hàng năm gia đình tăng diện tích trồng hoa lên gấp ba lần nên thu về từ 12 đến 15 triệu đồng. Hoa Vạn Thọ được trồng từ xa xưa nên ai cũng biết đến. Theo tính toán của bà Hoa, trung bình cứ 1 sào rau xanh mỗi tháng thu gần 10 triệu đồng. Nhưng chừng ấy diện tích, nếu chuyển sang trồng hoa bán tết có thể thu cao gấp đôi. Đây là hình thức tăng thời vụ nên người nông dân như bà Hoa luôn có lợi.

Gian nan chờ hoa nở

Tuy nhiên, nghề trồng hoa vạn thọ cũng không đơn giản. Muốn cho hoa bung cánh khoe sắc, thân khỏe thì phải bón phân  phù hợp. Điều đặc biệt là phải tính thời điểm thu hoạch sao cho hoa không nở sớm quá cũng không muộn quá. Sau khi thu hoạch phải tỉa lá cho đẹp, tỉ mỉ từng cành trước khi mang đi tiêu thụ. Khó khăn là thế song nghề trồng hoa Vạn Thọ đã thu hút cả nhà, gồm 6 người con của bà Hoa, đều làm nghề trồng hoa vạn thọ.

Anh Đỗ Văn Nguyên con trai út của bà Hoa cho rằng: Hoa vạn thọ là loại cây trồng có nhiều rủi ro từ khi xuống giống đến khi bán ra thị trường, đòi hỏi người trồng hoa phải thường xuyên túc trực bên vườn hoa.

Vì mẹ anh là người dày dạn kinh nghiệm nên có thể sống dễ dàng với nghề. Đáng nói là việc trồng vạn thọ chủ yếu phục vụ tết nên phải tính thời gian xuống giống cho phù hợp, nếu để cây trổ sớm, hay muộn hơn tết, coi như là mất trắng.

Hoa sắp nở đón xuân

Chị Nguyễn Thị Minh Hà, con dâu bà Hoa là người thường xuyên đem hoa đi tiêu thụ. Chị rất hiểu nhu cầu của người tiêu dùng. Hoa không chỉ đẹp ở bông to, nở đều, cành cứng, mà lá cũng phải đẹp, độ cao vừa phải. Yêu cầu này đòi hỏi người trồng hoa phải  dày công chăm sóc thì việc tiêu thụ mới dễ dàng.

Chiều cuối năm, sau khi chuyển hoa ra chợ, bà Hoa chọn những cành đẹp nhất cắt từ vườn nhà để thắp hương cho cụ ông quá cố. Bà bảo: trước đây các cụ chỉ gieo trồng hoa vạn thọ trước sân, bên hiên nhà, để ngắm, để chưng và cảm nhận cái đẹp từ hoa. Chẳng ai trồng hoa Vạn Thọ để bán, để sản xuất hàng hóa như bây giờ. Thế nên, dẫu thị trường ngập tràn sắc hoa, bà chỉ chưng hoa Vạn thọ, vì các cụ cũng chỉ thích hoa Vạn thọ. Nếu vắng loài hoa này, nếu không cảm nhận được hương thơm từ hoa tỏa ra thì bà buồn lắm. Bà đã quen với loài hoa gắn liền với  một sự tích mang ý nghĩa nhân văn này rồi.

Vạn Thọ đã đi vào tục ngữ, ca dao

Đối với người trồng hoa Vạn thọ thì ai cũng thuộc câu ca dao: “Ai ơi dẫu có đi xa /Nhớ gieo vạn thọ mười ba tháng mười” câu ca dao như nhắn nhủ người trồng hoa gieo hoa đúng thời điểm để hoa nở đúng tết vừa gợi nhớ đến ngày Tết cổ truyền của dân tộc với một nét rất riêng gắn với một loài hoa mang tên Vạn thọ. 

Gọi là mùa hoa Vạn Thọ vì hoa có thể trồng quanh năm, nhưng rộ nhất vẫn là mùa hoa tết.Theo nông dân tồng hoa thì nếu trồng Hoa Vạn thọ vào mùa mưa thì cây trổ hoa chậm trễ, có khi đến bốn năm tháng hoặc hơn. Còn nếu  trồng vào mùa nắng thì thời gian sinh trưởng của Vạn Thọ chỉ còn một nửa.

Bà Hoa cắt hoa đem bán

Vì thế, để có Hoa Vạn Thọ bán Tết, mấy tháng qua, gia đình chị Nguyễn Thị Thành, xã Quảng Tiến huyện Cư Mgar tỉnh Đắk Lắk rộn ràng với vụ mùa trồng vạn thọ phục vụ Tết Nguyên đán. và lễ hội rằm tháng giêng. Chỉ với 300m2 đất để trồng vạn thọ bán cành, bán chậu trong dịp tết, 3 năm nay, gia đình chị thu lợi nhuận gần 10 triệu đồng mỗi năm. Các tháng còn lại gia đình chị trồng hoa Vạn Thọ ít hơn và trồng xen rau màu, nhờ vậy mà cuộc sống gia đình khá lên mỗi năm.

Theo ước tính của nhà vườn, với cùng một diện tích đất, việc trồng hoa thu lại lợi nhuận cao gấp rưỡi so với trồng rau màu thông thường. Song đáng nói là nghề trồng hoa Vạn Thọ của chị Thành xuất phát từ thực tế nhu cầu của người tiêu dùng, họ đã dành cho hoa Vạn Thọ một tình cảm đặc biệt. Vì lẽ đó chị càng gắn bó với việc trồng hoa Vạn Thọ.

Hiện ngày càng có nhiều nhà vườn trồng hoa vạn thọ phục vụ thị trường tết Nguyên đán với nhiều giống hoa mới như: vạn thọ lùn, vạn thọ cao có xuất xứ từ nước ngoài được đưa đến Đắk Lắk vào những năm 1994 - 1995, và được phát triển mạnh mẽ đến khắp các nhà vườn trồng hoa với số lượng ngày càng tăng;

Bốn năm nay anh Lê Văn Khanh, ở xã Quảng Tiến, huyện Cư Mgar, tỉnh Đắk Lắk, đã trồng gần 500m5 với hàng trăm chậu hoa Vạn Thọ bán tết. Cứ đến giữa tháng Mười âm lịch, là anh bắt đầu trồng hoa Vạn Thọ. Năm ngoái gia đình anh trồng 1.000 chậu vạn thọ,  sau 3 tháng chăm sóc, đến tết bán hoa thu lãi khá hơn làm hoa màu gấp nhiều lần.

Nữ hoàng mùa xuân luôn đẹp và quyến rũ mọi thứ xung quanh

Nhiều người trồng hoa ở xã Quảng Tiến huyện Cư Mgar tự hào rằng, họ là địa phương trồng hoa vạn thọ nhiều nhất so với các nơi trong tỉnh, và dẫn đầu về cả số lượng, chất lượng. Điều đó là do hoa Vạn thọ dễ trồng, dễ ra hoa và càng dễ tạo hoa theo ý muốn của mình, và còn vì lý do nữa đó là tình cảm của người trồng hoa dành riêng cho loài hoa này.

Với người Việt Nam, ngày Tết sẽ vui hơn nếu trong nhà đầy đủ các loại hoa, nhưng sẽ ý nghĩa hơn nếu có sắc vàng của Hoa Vạn thọ. Mặc cho tiết trời thay đổi thất thường, mặc cho nỗi lo hoa mai, hoa đào nở sớm, nở muộn, nhưng với Vạn Thọ thì các búp hoa vẫn miên man hết mình, vươn sắc từ những ngày cuối năm đến cuối giêng hai.

Xuân này, thị trường hoa Tết trưng bán những cây Vạn Thọ với nhiều giống khác nhau. Hoa nhỏ, hoa to, thân cao, thân thấp, cành cứng, cành mềm. Mỗi cây cho đến chục bông hoa với màu vàng chủ đạo là: cam, và vàng chanh đua sắc cùng với muôn loài.  Hoa đã mang lại thu nhập khá cho người trồng hoa, làm thỏa mãn thú vui chơi hoa tết của mọi người. Vì thế, Tết người ta có thể không sắm đủ đầy bánh mứt, rượu thịt, nhưng không thể thiếu những cành hoa tươi thắm sắc vàng, tượng trưng cho sự hiếu thảo, trường thọ.

Hai chữ vạn thọ đủ nói lên được bao điều về giá trị tinh thần, tâm linh. Vạn thọ là hình ảnh trường sinh của cuộc sống  nên người Việt Nam coi Hoa Vạn Thọ là biểu hiện của hạnh phúc vĩnh hằng. Ngoài sự hiện diện như một đặc trưng cho mùa xuân, hai chữ Vạn Thọ còn là mơ ước của nhiều người khi năm mới đến…Vì lẽ đó mà Hoa Vạn Thọ luôn nở tròn viên mãn, trong nắng vàng rực rỡ, hoa luôn bừng lên sức sống tràn đầy../.