Bệnh phụ nữ tuổi mãn kinh không nên coi thường

Tuổi thọ của nữ giới ngày một gia tăng. Các nhà khoa học ước tính phụ nữ trung bình sẽ sống khoảng 30 - 50 năm ở tuổi mãn kinh. Vì thế, sức khỏe tuổi trung niên của phụ nữ đang ngày càng được quan tâm để có cuộc sống khỏe mạnh, hạnh phúc. Những thông tin bổ ích sưới đây sẽ giúp bạn luôn có sức khỏe tinh thần và thể chất thật tốt nhé

Có lẽ bạn sẽ nghĩ rằng mình đã mãn kinh vào thời điểm bạn không còn hành kinh hàng tháng nữa. Nhưng các bác sĩ định nghĩa thời kỳ mãn kinh bắt đầu sau kỳ hành kinh cuối cùng 12 tháng.

Mãn kinh là gì?

Mãn kinh được định nghĩa là thời gian chu kỳ kinh nguyệt cuối cùng, tức là lần cuối cùng ra huyết âm đạo do các hormone buồng trứng gây ra, và tuồi trung bình của mãn kinh là 51 tuổi.

Hội chứng mãn kinh theo y học cổ truyền

Người phụ nữ thường vào thời kỳ trước và sau khi tắt kinh xuất hiện một số triệu chứng rối loạn thần kinh thực vật như : đau đầu, chóng mặt, mất ngủ, ra mồ hôi, nóng trong người, mặt đỏ, bứt rứt trong người, cảm giác chân tay tê hoặc kiến bò ngoài da, hồi hộp hay quên, kinh nguyệt không đều... do nội tiết tố nữ giảm thiểu (vì buồng trứng giảm tiết nội tiết tố và số lần rụng trứng giảm dần đến hết, các tuyến âm đạo giảm xuất tiết nên âm đạo khô, lúc giao hợp đau, có thể dễ gây viêm âm đạo hoặc do thiếu nội tiết tố nữ mà xương loãng dễ bị gãy xương.

Phòng ngừa các rối loạn sau mãn kinh

Mãn kinh (MK) là giai đoạn chuyển tiếp lần thứ 2 trong đời sống tình dục của người phụ nữ (lần thứ nhất ở tuổi dậy thì), xảy ra do buồng trứng ngưng hoạt động và ngưng điều tiết các nội tiết nữ, dẫn đến việc ngưng hành kinh hàng tháng và chấm dứt khả năng sinh sản của người phụ nữ. MK diễn tiến từ từ theo tuổi tác.

Tiền mãn kinh và mãn kinh

- Mãn kinh là sự chấm dứt vĩnh viễn kinh nguyệt và buồng trứng ngưng rụng trứng vĩnh viễn ở phụ nữ trong độ tuổi 45-55 tuổi trở lên.Khi đó có sự thiếu hụt hormones Estrogen trầm trọng trong cơ thể của người phụ nữ.

- Tiền Mãn kinh là khoảng thời gian từ 2-5 năm trước khi vào giai đọan mãn kinh, biểu hiện của nó là rối lọan kinh nguyệt và tâm sinh lý.Khi đó có sự thiếu hụt hormones Progesterone trong cơ thể của người phụ nữ.

Những thay đổi trong thời kỳ mãn kinh

Phụ nữ mãn kinh thường trải qua sự rối loạn vận mạch, các cơn bốc nóng mặt, vã mồ hôi ban đêm, hồi hộp, khó chịu. Nguyên nhân là cơ thể đang tập quen dần với tình trạng thiếu hụt oestrogen - hoóc môn sinh dục nữ.

Thời kỳ mãn kinh thường kéo dài 3-5 năm, từ lúc sắp hết kinh nguyệt với các dấu hiệu suy giảm chức năng buồng trứng, cho đến những năm đầu sau khi ngừng hẳn. Phụ nữ đến tuổi mãn kinh sớm là những người hút thuốc lá, uống rượu, chiếu tia xạ trị bệnh, bị rối loạn tự miễn, cắt tử cung nhưng còn chừa 2 buồng trứng…

Những rối loạn tâm lý gặp trong thời kỳ mãn kinh

Những rối loạn tâm lý chiếm khoảng 33% ở phụ nữ mãn kinh tự nhiên và 75% ở phụ nữ mãn kinh do bị cắt 2 buồng trứng.

Những thay đổi của phụ nữ tuổi mãn kinh

Người phụ nữ trong thời kỳ phát triển, cơ thể liên tục tiết ra estrogen - nội tiết tố nữ - để tạo ra các đặc tính của phái nữ. Sang tuổi mãn kinh, buồng trứng trong cơ thể phụ nữ không phát triển, nội tiết tố không tiết ra nữa, bắt đầu thiếu hụt estrogen. Vùng khung chậu bị ảnh hưởng, rất dễ sinh ra các bệnh viêm âm đạo, ngứa âm hộ, rong kinh, âm đạo khô, giao hợp khó khăn... có thể dẫn đến bệnh sa sinh dục, sa bàng quang, són tiểu. Thiếu estrogen cũng ảnh hưởng tới tâm thần kinh, tuyến nội tiết, hệ vận mạch, gây ra nhức đầu, mất ngủ, giảm trí nhớ, bị bốc hỏa từng cơn, chóng mặt, hồi hộp không lý do, đau nhiều nơi trên cơ thể, dễ cáu gắt, sinh ra những lo âu, dễ buồn tủi...

Phòng ngừa: Có thể uống estrogen thay thế nội tiết buồng trứng khi mãn kinh để điều hòa cơ thể song phải có sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

Một số bệnh lý hay gặp ở tuổi mãn kinh

* Loãng xương: Tuổi mãn kinh phụ nữ rất dễ bị loãng xương, đặc biệt những người nhỏ bé, người tiền căn gia đình bị loãng xương, mãn kinh sớm hay bị cắt buồng trứng. Loãng xương dễ dẫn đến gãy cổ xương đùi, xương cườm tay, bị đau lưng và còng lưng do cột sống bị sụp.

Phòng ngừa: Cần có chế độ ăn uống tăng canxi ngay từ tuổi vị thành niên, vận động và tập thể dục vừa sức đồng thời tránh các yếu tố nguy cơ như hút thuốc, uống rượu, dùng thuốc corticoides.

Việc khám sức khỏe định kỳ là hết sức cần thiết với phụ nữ trung niên. Để sống khỏe mạnh ở tuổi mãn kinh, cần giữ cân nặng bình thường, ổn định huyết áp, giảm mỡ máu, vận động nhiều, ăn ít chất béo, tăng cường rau xanh, trái cây, chất xơ, tập thể dục đều đặn. Nếu có vấn đề về sức khỏe, nên đến khám tại Phòng khám Mãn kinh BV Phụ sản Từ Dũ.

* Bệnh tim mạch: Bệnh tim mạch đặc biệt dễ xảy đến ở những người béo phì, cholesterol trong máu cao, cao huyết áp, tiểu đường, những người ít vận động, thường xuyên căng thẳng thần kinh, người uống thuốc viên ngừa thai quá lâu và phụ nữ bị giảm estrogen. Khoảng 70% phụ nữ béo phì dẫn đến bệnh suy động mạch vành, bệnh cao huyết áp và tiểu đường.

Phòng ngừa: Cần loại trừ các yếu tố nguy cơ. Hãy giữ chỉ số cơ thể BMI ở mức độ từ 18,8-25. Nên tới bệnh viện kiểm tra cholesterol trong máu. Những người có trên 260mg/dl (6,7mM) là có nguy cơ cao suy động mạch vành; từ 240-259mg/dl: nguy cơ trung bình. Ổn định huyết áp ở mức trung bình. Nên bỏ thuốc lá, vận động nhiều, chế độ ăn ít muối, ít chất béo.

* Ung thư cổ tử cung: Ung thư cổ tử cung có liên quan đến sinh đẻ nhiều, có chồng sớm, quan hệ tình dục không an toàn, viêm nhiễm cổ tử cung kéo dài, nhất là nhiễm siêu vi Herpès simplex II...

Phòng ngừa: Để chữa trị kịp thời, phụ nữ có chồng cần đi khám phụ khoa định kỳ 3 năm một lần hoặc ngay khi thấy có rong huyết sau giao hợp, dù rất ít.

* Ung thư nội mạc tử cung: Bệnh thường gặp ở phụ nữ béo phì, cao huyết áp, tiểu đường hoặc có tiền căn vô sinh, rối loạn kinh nguyệt. Để phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm nhất, cần khám phụ khoa định kỳ, nếu có rong huyết ở tuổi mãn kinh.

* Ung thư vú: Đây là nỗi ám ảnh của phụ nữ tuổi trung niên - căn bệnh âm thầm mà rất nguy hiểm. Những yếu tố làm tăng nguy cơ ung thư vú ở phụ nữ trung niên: Gia đình có người từng bị ung thư vú, nguy cơ tăng gấp 3-5 lần; Béo phì: nguy cơ gấp 3 lần; Không cho con bú sữa mẹ hoặc không sinh con, hoặc có con đầu lòng quá muộn; Dậy thì sớm và mãn kinh muộn. Mọi phụ nữ nên tự khám mỗi tháng xem có gì bất thường ở ngực, nhũ hoa... đồng thời cần được khám định kỳ ở các cơ sở y tế chuyên khoa mỗi năm một lần.

Mãn kinh là một hiện tượng sinh lý tự nhiên, thường xảy ra ở phụ nữ lứa tuổi từ 45-50. Trong quá trình mãn kinh, người phụ nữ thường có những thay đổi về Tâm - Sinh lý có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và hạnh phúc, cũng như có những nguy cơ mới về sức khỏe có thể xảy ra.
Phụ nữ bước vào giai đoạn tiền mãn kinh thường đã đến tuổi nghỉ công tác, phải rời xa tập thể. Khi đó, con cái của họ cũng đã đến tuổi trưởng thành, một phần trong số đó sống xa gia đình để học tập hoặc làm việc. Vì vậy, trong suy nghĩ của người phụ nữ thường xuất hiện cảm giác cô độc do thể lực sút giảm, giảm các hoạt động xã hội. Họ ngộ nhận là mình đã già, không còn có ích gì cho xã hội và con cái nữa; thấy cuộc sống tẻ nhạt, hoài nghi về giá trị tồn tại của mình, từ đó mà sinh ra trạng thái bi quan, tiêu cực, lo lắng, u uất, dễ kích động.

- Phụ nữ trí thức lấy công việc làm trọng. Tuy vẫn giữ cương vị công tác nhưng vì khả năng ghi nhớ giảm, tư duy không tập trung, ảnh hưởng đến hiệu suất công việc nên họ cảm thấy lo lắng, hoảng sợ, căng thẳng.

- Một số ít phụ nữ thời kỳ tiền mãn kinh có những thay đổi về tính cách hoặc hành vi. Bình thường vốn rất hòa nhã, khoan dung, độ lượng, bỗng trở nên nóng tính, nổi cáu bất thường, hoặc suy nghĩ hẹp hòi, hay đa nghi, đố kỵ, lãnh cảm... Có những người lại thích giải bày tâm sự với người khác. Khi gặp một người nào đó, họ đem hết u uất trong lòng ra để nói, đôi khi làm cho người nghe cảm thấy phiền nản.

- Những biến đổi tâm lý theo hướng tiêu cực này sẽ tạo ra sự cản trở, ức chế chức năng sinh lý bình thường của các bộ phận khác, dẫn đến tiêu hóa không tốt, chán ăn uống, huyết áp tăng, nếu lâu dài có thể gây bệnh.

- Vì vậy, bản thân người phụ nữ và những người thân trong gia đình cần có những hiểu biết đúng đắn về giai đoạn này và có cách thích nghi phù hợp để giúp người phụ nữ an tâm vượt qua những khó khăn và phòng ngừa tốt những vấn đề sức khỏe của lứa tuổi.
Mãn kinh là gì?
- Mãn kinh là giai đoạn chuyển tiếp lần thứ hai trong đời sống sinh dục của người phụ nữ (lần thứ nhất xảy ra ở tuổi dậy thì) xảy ra do sự suy giảm chức năng buồng trứng, dần dần buồng trứng ngưng hoạt động và ngưng tiết các nội tiết tố nữ, dẫn đến việc ngưng hành kinh mỗi tháng, và chấm dứt khả năng sinh sản của người phụ nữ.

- Mãn kinh diễn tiến từ từ theo tuổi tác, thường qua 2 giai đoạn:

+ Tiền mãn kinh: thường xảy ra ở độ tuổi từ 45-50, có thể kéo dài 2-3 đến 5 năm tùy người, do hoạt động buồng trứng bắt đầu suy giảm và có sự mất cân bằng các nội tiết tố nữ (Estrogen và Progesteron), dẫn đến kinh nguyệt không đều, kéo dài, dây dưa.

+ Mãn kinh thật sự: thường ở lứa tuổi từ 50-55, do buồng trứng ngưng hẳn hoạt động và ngưng tiết nội tiết tố nữ, dẫn đến kinh nguyệt mất hẳn.

- Mãn kinh sớm: là mãn kinh trước 40 tuổi. Khi đó, người phụ nữ không còn khả năng có thai được nữa, do không còn có nang noãn chín hoặc noãn không thể phóng được (không rụng trứng được). Ngoài ra còn gây ra hiện tượng khô âm đạo, đau rát khi quan hệ khiến đời sống tình dục của người phụ nữ trở nên khó khăn và khó đạt khoái cảm.Mãn kinh sớm xãy ra ở những phụ nữ hút thuốc lá, uống rượu, chiếu tia xạ trị bệnh, bị rối loạn miễn dịch, đã được phẫu thuật cắt tử cung nhưng còn chừa 2 buồng trứng...

- Mãn kinh muộn: là mãn kinh sau 55 tuổi

Những rối loạn về Tâm - Sinh lý trong giai đoạn Tiền mãn kinh - Mãn kinh là gì?
+ Rối loạn kinh nguyệt: là biểu hiện chủ yếu nhất trong thời kì Tiền mãn kinh: vòng kinh dài, ngắn và ra huyết bất thường.

- Xử trí: chỉ khi nào ra huyết nhiều quá, gây ảnh hưởng đến sức khỏe và sinh hoạt thì mới cần nhờ đến sự can thiệp của nhân viên y tế để cầm máu, nếu không cứ để tự nhiên, giữ gìn vệ sinh kinh nguyệt tốt, sẽ đến lúc kinh ngừng hẳn.

- Lưu ý: kinh phải mất hẳn trên 12 tháng mới chắc chắn là mãn kinh thật sự. Nếu chỉ mất kinh vài ba tháng, nên cẩn thận để tránh có thai ngoài ý muốn.

- Ngoài ra, có thể có giảm ham muốn tình dục do khô âm đạo, mụn trứng cá, tóc rụng, mệt mỏi kinh niên, lông mặt mọc rậm, da khô, nám da, tàn nhang, đồi mồi, nhăn nheo do mất dần lớp mỡ dưới da, tuyến vú trở nên mềm nhão, giọng nói bị ồ....âm đạo khô teo gây đau khi giao hợp. Nhiễm trùng tiết niệu và són tiểu do niêm mạc đường tiết niệu cũng bị khô teo. Một số người đi tiểu nhiều lần, tiểu khó vì niệu đạo bị xơ cứng.

+ Cơn bốc hỏa: thỉnh thoảng xảy ra, do rối loạn vận mạch làm nóng bừng ở ngực, lưng, cổ, đỏ mặt, đổ mồ hôi, nhiều nhất là về đêm, gây khó chịu, mất ngủ. Có thể kèm cảm giác nặng chân, vọp bẻ...

- Tâm sinh lý thay đổi đa dạng. Có người tính tình trở nên trầm mặc, lo âu, băn khoăn, chán nản hay thất vọng, thường không vừa lòng với môi trường xung quanh. Người ta nhận thấy có đến 46% phụ nữ bị mất ngủ, mệt nhọc trong thời kỳ mãn kinh, vận động chậm chạp, mất hứng thú trong quan hệ vợ chồng. Trạng thái dễ kích động, cáu gắt, hay gây gổ.

- Các triệu chứng này kéo dài độ vài năm rồi tự hết, do cơ thể đã quen dần với tình trạng thiếu hụt Estrogen. Tuy nhiên, cũng có người thấy những triệu chứng này nặng hơn khi đã chuyển sang giai đoạn mãn kinh thật sự.

Các biện pháp ngăn ngừa cơn bốc hỏa:
- Uống một cốc nước lạnh khi bắt đầu cơn bốc hỏa. Tránh dùng đồ uống có cồn hoặc cà phê vì chúng làm tăng mức độ khó chịu của cơn bốc hỏa.

- Giảm lượng rượu vang đỏ (rượu nho), sô cô la và phô mai vì những hóa chất trong đó có thể ảnh hưởng tới thân nhiệt, làm khởi phát cơn bốc hỏa.

- Không hút thuốc vì nó làm trầm trọng thêm cơn bốc hỏa.

- Mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát làm từ vải sợi tự nhiên. Nên mặc nhiều lớp để có thể tháo bớt khi cơn bốc hỏa xuất hiện.

- Lúc ở nhà, hãy hạ thấp nhiệt độ của máy điều hòa. Khi tới chỗ làm, nhớ mang theo một chiếc quạt xách tay nhỏ.

- Chỉ đắp chăn (mền) nhẹ khi ngủ.

- Bổ sung estrogen bằng các thực phẩm hàng ngày như: mầm đậu nành, đậu hũ, sữa đậu nành...
Những rối loạn gì có thể gặp sau khi mãn kinh thật sự?
Thời kì sau mãn kinh, có thể có nhiều thay đổi nhưng lại diễn tiến trầm lặng, kéo dài nhiều năm trước khi có những rối loạn rõ ràng:

- Tính tình: hay buồn vẩn vơ, trầm uất, hoặc dễ nóng nảy, cáu gắt, hay quên...

- Niêm mạc sinh dục: dần dần teo mỏng, làm âm hộ, âm đạo khô, ngứa, rát, giao hợp đau, dễ bị xây xước và nhiễm trùng.

- Sa sinh dục: do cơ, dây chằng vùng chậu bị nhão hơn

- Tiết niệu: tiểu nhiều lần, đôi khi không tự chủ được (tiểu són), tiểu buốt dù nước tiểu vẫn trong, và không có dấu hiệu nhiễm trùng

- Da, tóc: da kém mềm mại, khô nhăn, có đốm đồi mồi, tóc khô, rụng, dễ gãy...

- Tăng trọng: dễ mập, mỡ tích tụ nhiều ở vùng bụng và đùi

- Xương: thiếu nội tiết tố khiến xương mất dần Canxi và chất khoáng, dẫn đến loãng xương, xương giòn, dễ gãy. Tuy nhiên, phụ nữ mãn kinh ít có cảm giác về loãng xương cho đến khi bị gãy xương tự nhiên (không có va chạm, chấn thương). Thường gặp nhất là gãy đầu dưới xương cẳng tay, cổ xương đùi. Ngoài ra, còn bị vẹo cột sống, đau vùng thắt lưng, đau thần kinh tọa.. Nếu cuộc sống kéo dài đến 80 tuổi thì từ 20 đến 80 tuổi, ít nhất đã có 50% khối lượng xương bị mất đi. Tuổi mãn kinh càng kéo dài hay buồng trứng bị cắt bỏ quá sớm không được trị liệu gì thì chất xương càng bị mất nhiều.

- Tim mạch: xơ cứng thành mạch, chủ yếu là nguy cơ bệnh mạch vành hay nhồi máu cơ tim

- Ung thư sinh dục: thiếu nội tiết tố buồng trứng là yếu tố khơi dậy một vài ung thư sẵn có nơi bộ phận sinh dục

V. Nên làm gì để phòng ngừa các rối loạn sau mãn kinh?

1. Nên có chế độ sinh hoạt, nghỉ ngơi, thư giãn thích hợp để giúp tinh thần được thư thái, bình ổn.

2. Dinh dưỡng: dinh dưỡng tốt ngay khi bước vào giai đoạn tiền mãn kinh: ăn uống đầy đủ, cân đối các chất.

- Cần ăn nhiều rau quả, đặc biệt là các sản phẩm từ đậu nành hoặc cỏ linh lăng (vì có chứa nội tiết tố Estrogen tự nhiên)

- Các thức ăn có nhiều Canxi (chất vôi) như sữa không béo, thủy hải sản (cá, tôm, cua...)

- Vitamin D có trong sữa, cá hồi, cá ngừ

- Axit béo có trong các loại quả, hạt và dầu cá: tốt cho những phụ nữ có làn da trở nên khô hoặc có dấu hiệu mỏi các khớp. Axit béo tốt nhất là Omega-3 và Omega-6, có trong hạt vừng, quả óc chó, đậu nành, hạt hướng dương, các loại rau quả họ đậu, các loại cá, rong biển ...Axit béo giúp tránh được tình trạng khô âm đạo và chứng nhiễm trùng đường tiểu, làm tăng thêm sự hưng phấn về mặt tinh thần và năng lượng sống cho cơ thể.

3. Ðối với phụ nữ ở tuổi mãn kinh, cần thường xuyên tập thể dục thể thao để duy trì sự dẻo dai của hệ xương cơ và giúp máu tuần hoàn đều khắp cơ thể. Thể dục với các bài tập phù hợp sẽ giúp duy trì vóc dáng gọn gàng, giúp tinh thần minh mẫn, lạc quan.

4. Trong quan hệ tình dục, có thể dùng các chất bôi trơn để làm cảm giác đau vì sự khô teo của âm đạo. Chất bôi trơn giúp chị em vượt qua sự khó khăn nhưng về lâu dài cần phải giải quyết căn nguyên của triệu chứng là bổ sung và cân bằng nội tiết tố nữ.

5. Khám phụ khoa định kì mỗi 6 tháng một lần để phát hiện và xử trí sớm các bệnh phụ khoa, trong đó có ung thư

6. Sử dụng thuốc:

- Dùng bổ sung thuốc có Canxi và Vitamin D để hạn chế rối loạn loãng xương

- Cần dùng Vitamin E mỗi ngày

- Cách điều trị phổ biến hiện nay là sử dụng liệu pháp nội tiết tố thay thế lâu dài (thuốc tây y). Ðiều này phải được bác sĩ chuyên khoa Phụ sản khám chọn lọc vì nội tiết tố Estrogen còn có thể gây ung thư nội mạc tử cung và ung thư vú. Vì thế cần chữa trị phù hợp cho mỗi người, không có công thức chung cho hàm lượng và thời gian sử dụng mỗi ngày. Chính vì liệu pháp này (thuốc tây y) rất phức tạp và có nhiều tác dụng phụ, nên các chuyên gia phụ sản hàng đầu thế giới khuyên các chị em nên bổ sung estrogen tự nhiên từ các loài thực vật giàu hàm lượng nội tiết tố nữ như mầm đậu nành và các thực phẩm chế biến từ đậu nành.
Tóm lại:
Bảo vệ sức khỏe cho phụ nữ ở tuổi Tiền mãn kinh - Mãn kinh giúp họ có đủ sức khỏe để hoạt động trong xã hội và tạo một cuộc sống hạnh phúc, tích cực trong giai đoạn tiếp tục từ 50 tuổi trở lên là cần thiết. Để phòng chống các bệnh đau khớp, cột sống, gân và xương phát sinh trong độ tuổi này, vấn đề luyện tập thể thao, thể dục với một lượng vận động thích hợp là hết sức cần thiết.

Chế độ ăn uống giàu đạm, nhiều rau quả, phong phú chất Canxi, ít đường là thích hợp cho sinh lý của phụ nữ ở tuổi này.

Để bảo vệ sức khỏe cho họ, một điều không kém phần quan trọng là cần tạo cho họ một môi trường sống vui vẻ quanh mình, một không khí đầm ấm thoải mái để bảo dưỡng thần kinh trung ương - một yếu tố quan trọng trong việc giữ gìn sức khỏe cho những người tuổi sắp về chiều.

Phụ nữ ở tuổi mãn kinh cần được thường xuyên khám sức khỏe và khám phụ khoa. Nếu phát hiện thấy có nhiều rối loạn có thể bổ sung một liều nội tiết tố sinh dục nhỏ để làm giảm nhẹ các triệu chứng bốc hỏa, loãng xương, cũng như an thần, nhằm ổn định các rối loạn về thần kinh thực vật và tâm lý.

Chị em cần được trang bị những hiểu biết cần thiết về tuổi mãn kinh, nên vận dụng những tri thức khoa học hiện đại, tự giác duy trì sức khỏe bản thân, chủ động kiềm chế những biểu hiện thất thường, giữ được thái độ lạc quan để giúp cho tinh thần tốt, tư duy nhẹ nhàng, trí năng tốt, làm chậm sự suy thoái, lão hóa công năng sinh lý của các cơ quan, kéo dài tuổi thọ.

Về phía gia đình và cộng đồng cũng phải có tránh nhiệm tạo cho họ có một cuộc sống với môi trường vui vẻ lành mạnh, thân ái, tránh những nỗi buồn tủi, lo âu, cảm giác mất mát. Tạo một không khí làm việc phù hợp là nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc bảo vệ sức khỏe và đảm bảo một cuộc sống về tinh thần, tình cảm thoải mái cho những người trong độ tuổi xế chiều để họ có thể tiếp tục đóng góp phần có ích cho xã hội.

Tham khảo thêm một số thông tin hữu ích

Phụ nữ từ 45 đến 55 tuổi phải đặc biệt chú ý thời kỳ mãn kinh, trong y học thừơng là chỉ thời gian trước và sau khi mãn kinh, bao gồm 2-3 năm trước khi mãn kinh cho đến sau khi mãn kinh. Bác sĩ Lưu Minh Tinh Phó Chủ nhiệm Phòng Khám bệnh của bệnh viện Phụ sản Học viện Y khoa Quảng Châu Trung Quốc phát hiện, có rất nhiều chị em phụ nữ đến thời kỳ mãn kinh, thiếu kiến thức y học, mà nhất là những triệu chứng về bệnh phụ khoa, thường coi những triệu chứng đó là bình thường, dẫn đến một số bệnh phụ khoa.

Chị em phụ nữ khi bước vào thời kỳ trước và sau khi mãn kinh, trong đó một chỉ tiêu quan trọng là trước khi mãn kinh xuất hiện triệu chứng rối loạn kinh nguyệt.

Các chị em phụ nữ bước vào thời kỳ trước và sau khi mãn kinh lượng hoóc môn giới tính nữ không được bình thường, nên có đến một nửa chị em kinh nguyệt bị rối loạn, có thể hai ba tháng, thậm chí thời gian dài hơn nữa mới đến một lần, cũng có thể một tháng đến hai lần, hoặcbị rong kinh. Có nhiều chị em ở độ tuổi mãn kinh đều cho rằng ở thời kỳ này kinh nguyệt không đều là bình thừơng. Bác sĩ Lưu Minh Tinh nhắc nhở: "Phụ nữ trong thời kỳ mãn kinh chức năng của buồng trứng dần dần suy thoái, cơ thể phổ biến thiếu hoóc môn thụ thai, cộng thêm lượng hoóc môn giới tính nữ không ổn định, nên thời kỳ này rất dễ mắc bệnh ung thư niêm mạc tử cung hoặc những triệu trứng gây ung thư, ngoài ra, kinh nguyệt không có quy luật trong thời gian dài có thể gây thiếu máu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của chị em." Nếu như sau khi tắc kinh một thời gian, chị em lại thấy kinh nguyệt ra nhiều hơn, mà ra nhiều ngày không sạch, thì phải kịp thời đến bệnh viện khám bệnh và điều trị kịp thời, để tránh khả năng dẫn đến ung thư niêm mạc tử cung.

Vì vậy, bắt từ khi 45 tuổi, hàng năm các chị em phải đi kiểm tra phụ khoa một lần, khám các bệnh phụ khoa từ ba mặt cổ tử cung, tử cung, buồng trứng để có thể phát hiện sớm và điều trị sớm.

Triệu chứng thứ hai là mất hứng thú trong sinh hoạt vợ chồng.

Bác sĩ kiến nghị nên bổ sung hoóc môn nữ tính.

Chị em phụ nữ sắp đến thời kỳ mãn kinh, thường cảm thấy nóng bức, mất ngủ, ra mồ hôi trộm, tim đập mạnh, đau đầu, mệt mỏi, hay nghĩ ngợi và lo lắng, mà còn do âm hộ khô và thiếu hứng thú trong sinh hoạt vợ chồng, nên không muốn gần gũi chồng, khiến hai vợ chồng cãi cọ, xích mích, nhưng các chị em thường là cố chịu đựng. Trên thực tế, 1/3 cuộc đời của người phụ nữ là sau thời kỳ mãn kinh, giải quyết tốt thời kỳ này, có tác dụng hết sức quan trọng đối với việc nâng cao chất lượng cuộc sống lúc tuổi già của chị em phụ nữ.

Bác sĩ Lưu Minh Tinh đề xuất, thực ra rất nhiều triệu chứng trong thời kỳ mãn kinh đều có thể điều trị bằng cách bổ sung hoóc môn nữ tính. Chẳng hạn như khô âm đạo do mãn kinh gây nên có thể dùng thuốc viên bổ sung hoóc môn giới tính nữ để nâng cao chất lượng sinh hoạt vợ chồng của các chị em phụ nữ trong thời kỳ mãn kinh, phụ nữ bất cứ ở độ tuổi nào đều có thể hưởng niềm hạnh phúc của sinh hoạt vợ chồng.

Thế nhưng, bổ sung hoóc môn giới tính nữ phải dưới sự hướng dẫn của y bác sĩ. Thực ra điều trị bằng cách này vừa đơn giản, không tốn kém lại có hiệu quả, không những có thể đỡ được những triệu chứng thời kỳ mãn kinh, như: nóng bức, khô âm đạo v.v, mà còn đỡ teo đường tiết niệu và có tác dụng nhất định đối với việc phòng chống bệnh xốp xương và bảo vệ huyết mạch. Trong điều trị lâm sàng, y bác sĩ quyết định trong thời kỳ trước và sau khi mãn kinh chị em nào thích hợp điều trị bằng cách bổ sung hoóc môn giới tính nữ, chỉ cần chị em uống theo sự hướng dẫn của y bác sĩ, là có có thể tránh được tác dụng phụ của thuốc.

Điều cần lưu ý là, các chị em ở thời kỳ mãn kinh, nên khống chế ăn uống, để tránh béo phì.

Do thần kinh thực vật của chị em phụ nữ trong thời kỳ trước và sau khi mãn kinh hoạt động không được bình thường, khiến cho việc trao đổi chất gặp trở ngại. Có một số chị em khi mãn kinh thời kỳ cuối, trọng lượng tăng lên, béo phì, như vậy không những tăng thêm gánh nặng của tim, mà còn dễ mắc các chứng bệnh, như: Sơ cứng động mạch, bệnh tim xốp xương v.v. Vì vậy, các chị em phụ nữ trong thời kỳ trước và sau khi mãn kinh phải chú ý khống chế ăn uống, nên ăn những thức ăn ít Calo và ít mỡ.

Thứ nhất là ít ăn thịt mỡ, ít ăn những thức ăn nhiều chất Côlétxtêrôn, như: Trứng cá, da gà, da vịt v.v.

Thứ hai là phải cung cấp đầy đủ chất Prô-tít cho cơ thể, như: Sữa, thịt nạc, cá, đậu tương v.v, đặc biệt là những thức ăn làm bằng đậu tương, thành phần dinh dưỡng tương đối đầy đủ, hàm lượng Prô-tít cao, mà còn giàu chất can-xi, phốt pho, sắt v.v và nhiều loại Vi-ta-min B1, B2 v.v, là những loại thức ăn có tác dụng phòng chống sơ cứng động mạch và bệnh tim rất lý tưởng.

Thứ ba là phải ăn nhiều rau xanh, hoa quả, khoai tây, cà rốt v.v để bổ sung Vi-ta-min, chất xơ, muối hữu cơ và nước.

Thứ tư là có thể ăn nhiều rong và rau biển, nấm hương, mộc nhĩ, hành tây, tỏi v.v, có tác dụng tiêu mỡ. Xào nấu nên dùng dầu thực vật, ít ăn các thức ăn chiên rán. Ngoài ra, còn phải chú ý không nên ăn nhiều muối, mỗi ngày không vượt quá 10 gam là tốt nhất.

Bác sĩ nói gì về tuổi mãn kinh
*Tâm ly , thể trạng thay đổi; dễ mắc bệnh tim, loãng xương *Cứ 5 phụ nữ thì có 1 người bị xáo trộn nặng nề về tâm ly , sinh ly * Tập thể dục, dùng những chất giàu calci... rất tốt cho phụ nữ ở lứa tuổi này.

"Phụ nữ ở tuổi mãn kinh: Nhận biết và dự phòng" là chuyên đề khoa học mới được báo cáo tại Bệnh viện Phụ sản Hùng Vương. Phóng viên Báo NLÐ đã có cuộc trao đổi với giáo sư bác sĩ Phạm Gia Ðức, Phó Chủ tịch Hội Sản phụ khoa Việt Nam - Phó Giám đốc Bệnh viện Hùng Vương là chủ đề tài.

PV: Thưa giáo sư, vì sao đến nay mới có chuyên đề khoa học nghiên cứu kỹ về tuổi mãn kinh?

- GSBS Phạm Gia Ðức: Ðiều này xuất phát từ thực tế. Trong mấy thập kỷ gần đây, do điều kiện sống, việc chăm sóc sức khỏe được cải thiện, nên tuổi thọ trung bình của người dân ở mọi quốc gia, trong đó có VN, đã tăng đáng kể: Từ gần 50 tuổi ở đầu thế kỷ XX lên đến 68 - 70 tuổi trong những năm còn lại của thế kỷ này. Tuổi thọ càng cao, thời kỳ mãn kinh càng kéo dài. Sự xáo trộn chức năng nội tiết của các hormon buồng trứng đã ảnh hưởng đến nhiều bộ phận trong cơ thể. Ðã có nhiều hội nghị quốc tế về đề tài này. Tại VN, chúng tôi đã quan tâm về những chứng bệnh khi mãn kinh từ những năm qua và có cách chữa trị hiệu quả cho nhiều bệnh nhân.

Có phải tất cả phụ nữ đến tuổi 50 đều trải qua giai đoạn mãn kinh?

-Mãn kinh cũng giống như giai đoạn của tuổi dậy thì với những biến đổi về thể trạng và tâm ly phức tạp mà hầu như mọi phụ nữ phải trải qua. Thực tế cho thấy ở tuổi 48 trở lên, hoạt động chế tiết của buồng trứng bắt đầu bị rối loạn, sau đó ngưng hoạt động hẳn ở tuổi 50 và trên 50. Theo thống kê, cứ 5 phụ nữ thì có một người bị xáo trộn tâm, sinh ly không thể chịu đựng nổi, 80% còn lại sống trong trạng thái vô thức (inconscient). Những diễn biến âm thầm về cơ thể học mà ta thường gọi là lão suy vẫn tiếp diễn không loại trừ ai. Mãn kinh nhân tạo hay tình trạng mãn kinh sớm còn gặp ở những phụ nữ trẻ tuổi phải cắt bỏ buồng trứng hai bên vì một ly do nào đó như bướu buồng trứng chẳng hạn.

Giáo sư có thể cho biết đặc điểm của tuổi mãn kinh.

- Trước tuổi mãn kinh, buồng trứng hoạt động theo chu kỳ hàng tháng và chế tiết ra các nang noãn, đồng thời phóng thích các hormon như estrogen và progesteron đi vào máu làm cơ sở cho sự thụ thai. Ðến tuổi tiền mãn kinh và mãn kinh, về mặt nội tiết những thay đổi ấy rất sâu sắc:

- Sự suy sụp lượng estrogen trong máu, nhất là estradiol.

- Sự gia tăng các kích dục tô do tuyến yên tiết ra khi không còn sự kiềm chế của hoạt động buồng trứng.

Các dấu hiệu để nhận biết tuổi mãn kinh?

- Thay đổi về chức năng thần kinh thực vật: nóng nảy, vã mồ hôi - nhất là về ban đêm - làm mất ngủ, mệt nhọc, tính tình thay đổi: hay quên, cáu gắt, nhiều khi rơi vào trầm uất...

Tiểu nhiều lần, tiểu khó, tiểu gắt. Tóc khô, rụng, dễ gãy. Da khô, nhám, nhăn nheo do mất dần lớp mỡ dưới da. Âm hộ, âm đạo bị teo dần làm người phụ nữ sợ giao hợp vì đau đớn. Tuyến vú trở nên mềm nhão, giọng nói bị ồ, lông chi mọc nhiều hơn... ở tuổi mãn kinh thường dễ mắc chứng loãng xương, và bệnh ly mạch vành...

Giáo sư có nói đến chứng loãng xương. Phải chăng đây là nguyên nhân gây ra gãy xương?

- Chứng loãng xương là căn bệnh thầm lặng cho đến lúc xảy ra gãy xương. Hàng năm, theo sinh ly , ở tuổi trên 20, nam hay nữ đều mất đi 1% khối lượng xương, cụ thể là chất calcium làm cho xương rắn. Sau mãn kinh 5 năm, nó sẽ tăng nhanh từ 2 - 3%/năm. Sau 10 năm đầu mãn kinh có thể làm xẹp đốt sống, lưng còng 1/3 hoặc gãy các xương dài ở cổ tay, cổ xương đùi một cách dễ dàng. Chính sự thiếu hụt estrogen là nguyên nhân gây ra chứng loãng xương và gãy xương. Theo tài liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ở Mỹ có 24 triệu phụ nữ mắc bệnh loãng xương, trong đó gần 300.000 người bị gãy xương hông, gây 50.000 ca tử vong. Nếu cuộc sống kéo dài đến 80 tuổi thì từ 20 đến 80 tuổi, ít nhất đã có 50% khối lượng xương bị mất đi. Tuổi mãn kinh càng kéo dài hay buồng trứng bị cắt bỏ quá sớm không được trị liệu gì thì chất xương càng bị mất nhiều.

Những nghiên cứu gần đây cho thấy ở tuổi mãn kinh, nguy cơ bệnh mạch vành tăng gấp 2,2 lần so với nhóm người chưa mãn kinh. Chứng nhồi máu cơ tim tăng gấp 7,2 lần ở những người 35 tuổi phải cắt bỏ buồng trứng hai bên.

Phương cách điều trị các chứng bệnh ở tuổi mãn kinh?

- Cách điều trị phổ biến hiện nay là sử dụng liệu pháp hormon thay thế lâu dài. Ðiều này phải được bác sĩ khám chọn lọc vì estrogen còn có thể gây ung thư nội mạc tử cung và ung thư vú. Vì thế cần chữa trị phù hợp cho mỗi người, không có công thức chung cho hàm lượng và thời gian sử dụng mỗi ngày. Có thể sử dụng estrogen cách quãng hoặc liên tục kết hợp với progesterin từ 10 - 14 ngày/tháng hay dùng song song cả estrogen và progesterin.

Ðối với phụ nữ ở tuổi mãn kinh, cần thường xuyên tập thể dục thể thao để duy trì sự dẻo dai của hệ xương cơ và giúp máu tuần hoàn đều khắp cơ thể. Nên ăn những chất giàu calci (sữa, cua, tôm, cà rốt). Ăn ít mỡ. Chú y các món ăn nhiều đậu nành. Cần dùng Vitamin E mỗi ngày. Không nên hút thuốc lá, uống rượu...Khi có những rối loạn trong cơ thể, cần đến ngay các phòng khám phụ khoa, bệnh viện phụ sản để khám và chữa trị kịp thời.

Bệnh phụ nữ tiền mãn kinh

Điều trị rối loạn tiền mãn kinh

Thời kỳ mãn kinh

Nguyên nhân rong kinh

Tình dục thời kỳ mãn kinh

Phương thuốc cho thời kỳ mãn kinh

(st)