1
Ảnh: Một loại cải - nguồn: giaoduc.net.vn
(*) Giới thiệu chung:
Cây rau cải có tên khoa học là: Brasica sp.L, thuộc họ thập tự: Cruciferea, là một họ thực vật có hoa, cung cấp lượng rau chủ yếu vào mùa đông cho con người trên khắp thế giới.
Chúng bao gồm cải bắp, cải bông xanh, súp lơ, cải brussels, cải xoăn (tất cả đều là các giống cây trồng từ một loài là Brassica oleracea),cải làn, cải củ Thụy Điển, cải xoăn nước mặn, cải củ, cải thìa và su hào. Các thành viên được biết đến nhiều khác của họ Brassicaceae còn có cải dầu (gồm cải dầu Canola và các loại khác), mù tạc, cải ngựa, cải canh, mù tạc Nhật, xà lách và cải xoong.
1. Đặc tính sinh học của rau cải
Cải là một loại cây thân thảo, có chu kỳ sống 1, 2 hay lâu năm. Rau cải vốn tập trung trong vùng ôn đới, ưa khí hậu mát lạnh song cũng có những giống chịu nóng khá tốt.
Rau cải có bộ rễ ăn nông trên tầng đất mặt, bộ lá mọc so le, khá phát triển và chứa nhiều chất dinh dưỡng, to bản nhưng mỏng manh nên khả năng chịu hạn kém và dễ bị sâu bệnh phá hại.
Có mấy nhóm rau cải phổ biến, cung cấp lượng rau chủ yếu cho con người sau đây:
a. Nhóm cải bẹ:
Gồm cải bẹ dưa, cải chíp, cải bẹ dưa… Nhóm này chịu lạnh, ưa nhiệt độ thấp, nhiệt độ thích hợp 15 – 22 độ C, do đó thích hợp trong vụ đông xuân (từ tháng 8 đến 2,3).
Đặc điểm của nhóm cải bẹ: Có bẹ lá to, rất lớn, một cây có thể nặng 2 – 4kg, thời gian sinh trưởng dài trên 50 ngày tùy loại.
b. Nhóm cải xanh
- Có cuống lá nhỏ và hơi tròn, phiến lá nhỏ và hẹp, bản lá mỏng (so với nhóm cải bẹ và cải thìa)
- Có màu từ xanh vàng đến xanh đậm, hịu được mưa và nóng nên có thể trồng trong vụ xuân hè.
c. Nhóm cải thìa hay cải trắng
- Cuống là hình lòng máng, màu trắng, phiến lá hơi tròn, cây mọc gọn; nhiệt độ thích hợp từ 10 – 27 độ C nên có thể trồng gần như quanh năm.
2. Kỹ thuật trồng các loại rau cải thùng xốp (tại gia đình).
2.1. Thời vụ gieo trồng:
Vụ đông xuân: Gieo hạt vào tháng 8, tháng 9, tháng 10. Sau 25 – 30 ngày, cây có 3 – 4 lá thật thì đem trồng là tốt nhất.
2.2. Làm đất:
+ Làm đất kỹ, tơi xốp, bón lót vôi nông nghiệp rồi phơi ải ít nhất từ 7-10 ngày trước khi trồng để diệt mầm bệnh: ấu trùng, nhộng, nấm...
+ Hoà nấm tricohderma vào nước rồi phun vào đất trước khi trồng để diệt trừ mầm mống bệnh.
+ Bổ sung phân bón cho 1 thùng xốp (khoảng 30-50 kg đất): mỗi thùng khoảng 2 kg phân trùn quế hoặc phân chuồng hoai mục: 3-5kg/thùng; phân cá ủ hoai. Nếu không có thì có thể thay bằng phân vi sinh, lượng dùng khoảng 2-5 kg/thùng.
+ Thùng xốp trồng cây phải thoát nước tốt, tốt nhất nên làm thùng @ cải tiến để trồng cây đạt hiệu quả cao.
2.3. Gieo hạt:
Để hạt nẩy mầm tốt, cần làm theo các bước sau:
+ Hạt trước khi gieo cần được ngâm trong nước 2 sôi 3 lạnh (khoảng 40 độ C) trong 2-5h.
+ Vớt ra rửa sạch, để ráo nước.
+ Đem gieo vào bầu hoặc trực tiếp lên đất đã chuẩn bị sẵn. Sau vài ngày hạt sẽ nẩy mầm.
2.4. Cách trồng:
+ Đào các hố cách nhau 20 - 30 cm, mỗi hố sau từ 10 - 15 cm.
+ Cho vào mỗi hốc một nắm phân chuồng ủ hoai hoai hoặc phân trùn quế, phân vi sinh
+ Mỗi thùng xốp trồng từ 4 - 6 cây cải vào các hốc.
2.5. Chăm sóc:
+ Tưới nước: sau khi trồng phải tưới nước ngay; mỗi ngày một đến hai lần, nên tưới trực tiếp vào gốc, cho đến khi cây bén rễ hồi xanh. Sau đó chỉ tưới khi cảm thấy đất thiếu ẩm. Lưu ý: Tưới nhiều nước quá dễ dẫn đến nấm bệnh.
+ Bón phân:
Sau khi trồng 12 - 15 ngày, cây đã hồi xanh và có nhu cầu phát triển thì bón thúc lần 1:
Cần bổ sung thêm lượng phân chuồng hoai mục để cây đủ chất phát triển, ngoài ra có thể bổ sung thêm lượng phân vô cơ theo hàm lượng sau, tỉ lệ 2 lân : 0,5 đạm : 0,5 kali. Lấy 2 thìa cà phê super lân, 0,5 thì cà phê đạm và 0,5 thìa cà phê kali trộn lẫn với nhau rồi pha với bình 20 lít nước. Mỗi ngày tưới cho 1 thùng xốp khoảng 300 - 500 ml/lần.
Nếu e ngại dùng phân vô cơ cho cây trồng, có thể dùng nước tiểu ngâm lân trong 1 tuần, đem pha loãng tưới cho cây cũng tốt.
Khi cây xoè lá thì bón thúc lần thứ hai. Trước khi bón thúc nên xới xáo mặt thùng kết hợp với vun cao gốc cho cải bẹ để chống đổ và nhặt cỏ dại.
Trong suốt quá trình sinh trưởng của cải bẹ cần bón thúc 5 – 7 lần tuỳ tốc độ sinh trưởng của cây, màu sắc của thân lá cây mà tăng hay giảm lượng phân bón cho phù hợp.
Thu hoạch cải bẹ có thể tỉa lá hoặc thu chặt cả cây thu hoạch 1 lần.
2.6. Sâu bệnh:
Cải là một loại cây thuộc họ thập tự nên chịu ảnh hưởng của tất cả các loại sâu, bệnh có ảnh hưởng đến họ này. Có thể kể đến như sâu tơ, sâu khoang, bệnh thối nhũn, đốm vòng...
Hạn chế sử dụng thuốc hoá học khi trồng tại gia đình. Có thể sử dụng các loại thuốc thảo mộc như thần điền (TP) hoặc gốc sinh học như dầu khoáng: Đầu trâu, SK enspray 99EC hoặc các loại thuốc trừ sâu sinh học tự chế như: thuốc lào, hỗn hợp: tỏi, ớt, gừng, rượu... để phun diệt trừ sâu, bệnh.
Biện pháp cuối cùng là sử dụng thuốc hoá học nhưng lưu ý đến các quy tắc sử dụng thuốc hoá học và an toàn trong sử dụng thuốc (nguyên tắc 4 đúng trong sử dụng thuốc bảo vệ thực vật). Trước khi thu hoạch ít nhất 10 ngày thì cần ngừng phun để đảm bảo lượng tồn dư hoá chất độc hại không gây ảnh hưởng đến sức khoẻ con người.
