Thấp khớp

Viêm khớp dạng thấp là một bệnh tự miễn, trong đó cơ thể trở nên dị ứng với niêm mạc lót các khớp – màng hoạt dịch – và sản xuất ra kháng thể chống lại hoạt dịch. Các chất kháng thể này tấn công màng hoạt dịch, màng này trở nên viêm tấy, thành sẹp và cuối cùng bị phá hủy, khớp cũng bị phá hủy theo. Bệnh thường gặp nhất ở giữa tuổi 45 và 60, có khuynh hướng phát ra theo dòng họ.

Lúc khởi đầu một bệnh tự miễn, chất tạo keo (collagen) trên toàn thân chịu ảnh hưởng bệnh. Nhưng tùy thuộc vào tính chất của một căn bệnh cụ thể nàođó mắc phải mà vị trí của chất tạo keo bị ảnh hưởng và các triệu chứng phát sinh sẽ khác nhau biểu lộ căn bệnh đó. Trong bệnh viêm khớp sẽ bị viêm cấp tính nặng – các khớp bị đau, cứng, bất động và phá hủy là triệu chứng rõ rệt nhất. Gần như bao giờ cũng có một số những chuyển biến rất nhỏ ở những cơ quan khác như phổi, động mạch và thận

Nguyên nhân

Tất cả căn bệnh tự miễn đều là do cùng một tiến trình bệnh lý tiềm tàng gây nên. Do phản ứng dị ứng của chất tạo keo, có những chất sinh hóa được phóng thích ra, sinh ra hiện tượng viêm tấy và hủy hoại. Chất tạo keo giãn nở ra và bị phân hủy, Nghẽn tắc động mạch, loét da, nhiều dịch trong khớp, suy yếu cơ bắp, tổn thương ở thận và một bên phổi bị xẹp - tất cả hay bất cứ một trong những triệu chứng này có thể xảy ra trong bất cứ căn bệnh nào có liên quan đến chất tạo keo (collagen). Bởi vậy, nếu bạn lấy một mẫu sinh thiết động mạch não trong bệnh viêm khớp dạng tháp, gần như bao giờ bạn cũng sẽ thấy có tổn thương trên thành động mạch, dù không có triệu chứng nào khiến bạn nghĩ đến động mạch.

Trong khi quá trình này có đang diễn ra, các khớp sẽ hết sức đau, sưng và cứng đơ. Nếu căn bệnh không được chữa trị nhanh và tận gốc, hiện tượng các khớp bị phá huỷ có thể tiến triển đến độ khớp trở nên cố định và bất động.

Tiến trình tự nhiên của bệnh viêm khớp đa dạng thấp là nó trải qua những thời kỳ hoạt động và những thời kỳ không hoạt động. Tuy nhiên, với mỗi đợt tấn công, việc phá hủy khớp có thể càng lúc càng tệ hại hơn. Kết quả là vào cuối thời kỳ trung niên, đa số các trường hợp “phá trụi” hết, để lại một người bệnh mất khả năng cử động, gần như tàn tật, nếu các đựot tấn công đã không được xử lý đúng đắn.

Trong bệnh viêm khớp dạng thấp, khớp bị cứng đơ là do bên trong khớp bị viêm cấp tính và sưng lên vì có dịch bên trong tự nó cũng đủ khiến cho không cử động được. Hiện tượng cứng đớ này tệ hơn vào lúc sáng sơm và người ta lấy độ trầm trọng của chứng “cứng đơ buổi sáng” làm chỉ số đánh giá mức độ nặng nhẹ của căn bệnh. Chứng cứng đơ càng kéo dài có nghĩa là mức độ căn bệnh càng nặng.

Tôi có phải đi bác sĩ không?

Nếu bạn nhận thấy mình bị “khớp cứng đơ buổi sáng” như vậy hoặc nếu bạn cảm thấy đau nhức cơ bắp không rõ chỗ nào, bạn nên đi bác sĩ, đặc biệt nếu trong dòng họ bạn đã có người bị bệnh viêm khớp dạng thấp rồi.

Bác sĩ sẽ làm gì?

Trước khi có được một chẩn đoán chắc chắn, bác sĩ có thể phải theo dõi tiến triển bệnh của bạn trong một hai tháng. Bác sĩ sẽ cho bạn đi thử máu và chụp hình X-quang để cố gắng nhận dạng cân bệnh viêm khớp đang làm cho bạn đau.

Không có phương thuốc nào chữa được bệnh viêm khớp dạng thấp, song các bác sĩ sử dụng một số lớn thuốc vừa để làm dịu chứng viêm, vừa để làm giảm đau. Một trong những thứ thuốc mạnh nhất là aspirin, với thuộc tính kháng viêm của nó, cho uống với liều rất cao. Có nhiều loại thuốc giống như aspirin, cũng có những tác dụng tốt giống như aspirin, cũng có những tác dụng tốt giống như aspirin nhưng ít tác dụng hơn. Vào thời kì cuối những năm 40, đầu những năm 50, người ta cho là các thuốc nhóm steroids là thần dược để trị viêm khớp dạng thấp, song việc sử dụng các thuốc này chỉ giới hạn vào những đợt trị liệu ngắn vì việc sử dụng dài hạn có nhiều tác dụng phụ ngoài ý muốn.

Những chất như vàng và các dẫn xuất của quinine cũng được sử dụng để giúp chặn đứng được căn bệnh. Trong những trường hợp bệnh rắt nặng, người ta có thể kê toa những thuốc chống ung thư để ngăn chặn tiến trình phá huỷ các khớp.

      Có cách chữa trị nào khác không?

Mục đích của khoa vật lý trị liệu là ngăn chặn tiến trình phá huỷ và biến dạng khớp, và để duy trì được tư thế và chức năng khớp bình thường. Việc này được thực hiện bằng cách phối hợp nghỉ ngơi và luyện tập

Điều cần thiết là phải cho một khớp xương bị viêm cấp tính được nghỉ ngơi, đơn giản là nhằm dập tắt quá trình viêm ấy, điều này đạt được bằng cách sử dụng những thanh nẹp cho mang quanh các khớp cả ngày đêm. Các thanh nẹp giữ khớp xương trong tư thế chức năng tối ưu.

Nên các khớp được giữ cố định trong thời gian kéo dài, các cơ bắp sẽ trở nên nhỏ và yếu đi.

Trong bệnh viêm khớp dạng thấp,hiện tượng này được ngăn chặn bằng những bài tập nhẹ nhàng do các chuyên viên vật lý trị liệu hướng dẫn và làm mẫu. Có nhiều phương pháp vật lý trị liệu khác nhau được sử dụng để các khớp tuân theo điều khiển hoạt động được tốt như những bài tập ngâm trong sáp nóng, bơi lội nhẹ nhàng trong những hồ bơi có nước ấm, trị liệu bằng siêu âm, mát-xa và tập luyện. Những phương pháp này thường được hưỡng dẫn cho những bệnh nhân trong thời gian nằm viện hoặc ở một phòng khám ngoại trú.

Bệnh viêm khớp dạng thấp có thể được chữa khỏi sau nhiều năm, song thường là chỉ sau khi khớp và các cơ quan đã bị phá huỷ đáng kể.

Trị liệu ngoại khoa là gì?

Khi căn bệnh bị khống chế và không còn hoành hành nữa, khớp xương đã bị phá huỷ và biến dạng có thể được thay thế bằng một khớp nhân tạo. hiện nay người ta đã có thể gắn được những đầu gối, cổ tay và ngay cả khuỷu tay nhân tạo.

Tôi có thể làm được gì?

Nghỉ ngơi càng nhiều càng tốt. Mệt mỏi nhiều khi làm căn bệnh tái phát.

Vì các khớp hở ở các ngón tay, ngón chân, cổ tay, cổ chân là những bộ phận rất thường hay bị viêm khớp dạng thấp nên khả năng đi lại và nắm giữ đồ vật bị giảm sút một cách nghiêm trọng. Hiện nay nhờ có những vật dụng cải tiến đặc biệt để sử dụng trong nhà làm cho mọi hoạt động dễ dàng hơn.

- Có những trang thiết bị nhà bếp để vặn vòi nước, xoay vặn nắp hũ thuỷ tinh, bộ dao kéo đặc biệt thiết kế để cho những người có khớp biến dạng sử dụng.

- Gắn những tay nắm đặc biệt vào cửa ra vào và ngăn kéo

- Những thiết bị an toàn như tay vịn dọc theo tường các nhà cầu, các nhà tắm có bồn tắm và vòi hoa sen giúp làm tăng tính an toàn.

- Phải sử dụng những mặt bằng không trơn trượt ở nơi khả năng trơn trượt có thể là mối đe doạ.

- Có thể thay thế một hay hai nấc cầu thang bằng những đoạn dốc thoải.

- Có thể gắn một cái thang máy vào một đoạn bậc thang để tránh khỏi leo lầu.