Thực phẩm tốt cho người bị đột quỵ

Những thực phẩm có tính kiềm giúp trung hòa lượng axit dư thừa trong cơ thể giúp phục hồi sức khỏe sau khi bị đột quỵ. Chúng ta cùng điểm lại những thực phẩm tốt cho người bị đột quỵ nhé!

NHỮNG THỰC PHẨM CÓ TÍNH KIỀM DÀNH CHO NGƯỜI ĐỘT QUỴ


Khi cơ thể có nồng độ kiềm thấp, các cơ quan phải làm việc nhiều hơn để trung hòa axit. Từ đó, tạo áp lực lên các cơ quan và động mạch, có thể gây nguy hiểm cho người bị đột quỵ. Việc ăn những thực phẩm có hàm lượng kiềm cao giúp cơ thể trung hòa lượng axit, cân bằng độ pH trong cơ thể.

Cân bằng kiềm

Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, cơ thể khỏe nhất khi nồng độ kiềm nhiều hơn axit một chút. Nồng độ kiềm thích hợp là khoảng 6.8 – 7%. Các bệnh nhân bị đột quỵ có thể làm giảm khả năng tăng huyết áp và lực ép lên tim bằng cách điều chỉnh chế độ ăn uống với các thực phẩm chứa khoảng 80% kiềm và 20% axit. Hấp thu quá nhiều thực phẩm có hàm lượng axit cao sẽ tạo máu axit, gây tổn hại cho hệ thống tim mạch, làm suy yếu các tĩnh mạch, động mạch và tim.

Những thực phẩm có tính kiềm

Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ chỉ ra rằng chế độ ăn uống giàu rau củ và trái cây, giàu chất xơ, ngũ cốc nguyên chất, và các sản phẩm bơ sữa không có chất béo hoặc ít béo rất lý tưởng cho sức khỏe của tim và hệ thống miễn dịch. Những thực phẩm có tính kiềm tốt cho những người đã từng bị đột quỵ gồm: tỏi, hạnh nhân, trái chà là, trái sung, nho khô, mâm xôi đen, anh đào, trái mâm xôi, trái việt quất, chuối, chanh, dưa hấu, xoài, táo xanh, đậu tây, rau bồ công anh, măng tây, củ cải đường, cà-rốt, hẹ, rau diếp quăn, cải xoăn, mận, rau bina, bông cải xanh, cải bruxen, cải bắp, cần tây, cà, dưa leo, ngũ cốc, tỏi tây, sữa chua, nước dừa và các sản phầm từ đậu nành.

Ngoài ra, còn có cỏ ngọt (cỏ mật, cỏ đường, trạch lan) là chất làm ngọt duy nhất có chứa kiềm, được dùng trong chế biến thức ăn (ướp thịt…) hoặc pha nước uống (như nước chanh, cà phê, trà…). Hay trái acai (một loại dâu nhỏ, màu tím, gần giống trái nho), được trồng nhiều ở vùng Nam Mỹ, cũng chứa hàm lượng kiềm cao và rất tốt cho hệ miễn dịch và việc làm lành vết thương. Những loại dầu được ép bằng máy với nhiệt độ thấp, và không sử dụng hóa chất như dầu ô liu, hạnh nhân, bơ, hạt cải, dừa, hạt bông, hạt lanh, hạt vừng, cây hoa rum, hoa hướng dương và trái óc chó có thể được dùng để chế biến thức ăn và trộn salad.

CHẾ ĐỘ ĂN UỐNG CHO NGƯỜI SAU ĐỘT QUỴ

Hoặc khi các mạch máu bị thu hẹp bất ngờ có thể đơn giản chỉ là bị stress thì não sẽ không được cung cấp máu đầy đủ. Còn đột quỵ do xuất huyết não thường xuyên xảy ra với những người có huyết áp cao, vì khi huyết áp lên cao khó kiểm soát sẽ phá vỡ các động mạch chủ và các mạch máu của não. Theo các chuyên gia thì đột quỵ xuất huyết não nguy hiểm hơn rất nhiều so với đột quỵ do thiếu máu cục bộ. Và qua đó, các chuyên gia có vài lời khuyên bằng chế độ ăn uống giúp các bệnh nhân sau đột quỵ có thể cải thiện được tình hình sức khỏe của mình.

Sau khi đột quỵ, người bệnh cần có một chế độ ăn uống đặc biệt để nâng cao sức khỏe cho mình. Giải pháp dinh dưỡng và tập luyện vừa phải và nghỉ ngơi hợp lý có thể hoàn toàn khôi phục được sức khỏe và ngăn chặn nguy cơ tái phát. Theo khuyến nghị từ  các chuyên gia của Tổ chức Y tế Thế giới thì thực đơn cho người bệnh sau đột quỵ cần cung cấp đủ và cân bằng giữa protein, chất béo và carbonhydrate.

 Các loại cá: Cá hồi, cá ngừ, cá trích, cá mòi… là những thực phẩm có chứa một hàm lượng các loại axit béo không bão hòa đa, tham gia tích cực vào tất cả các phản ứng sinh hóa xảy ra trong cơ thể vì chúng có chứa cholesterol tốt, đồng thời làm giảm lượng cholesterol xấu, trong đó gồm cả những mảng xơ vữa bám trong thành mạch máu. Ngoài ra, các loại cá biển có chứa photpho giúp làm tăng sự trao đổi chất trong các mô não.

Các loại rau củ: Rau cải bó xôi, củ cải và cải bắp đều rất tốt cho não, nó cải thiện các phản ứng sinh hóa trong não. Các loại rau này có thể ăn sống hoặc nấu chín đều tốt cho cơ thể, đặc biệt là với các loại sa lát từ các loại rau này và dưa bắp cải.

Trái cây tươi và quả mọng: Dâu tây, quả việt quất, cam, quýt… có chứa nhiều vitamin C và các chất chống oxy hóa khác. Các chất này có thể “chiến đấu” với các gốc tự do, đó là các phân tử nguy hiểm và hoạt động rất mạnh mà không có một electron vì các gốc tự do này có thể lấy electron từ các phân tử khác khiến các tế bào bị giảm đáng kể gây ra các bệnh khác nhau như xơ vữa động mạch.

Muối: Đây là một loại gia vị mà chúng ta cần cẩn trọng khi dùng nấu ăn cho người bị đột quỵ. Muối sẽ thẩm thấu vào máu và sẽ hấp thụ chất lỏng vào máu từ các mô xung quanh gây nên hiện tượng huyết áp cao, làm suy yếu các thành mạch máu thậm chí phá vỡ các mạch máu. Vì vậy, điều nên nhớ đầu tiên là thức ăn của người sau đột quỵ phải được nấu chín và không nên dùng muối, và sau đó một vài ngày sẽ cho muối với một lượng vừa phải nhưng nhạt hơn với người khỏe mạnh bình thường. Chế độ ăn uống của người đột quỵ là rất quan trọng và phải kiên trì, không phải một sớm một chiều, cần có thời gian, thậm chí có khi đến cuối cuộc đời.

Để tăng khối lượng cơ bắp, bạn phải hấp thu nhiều calo hơn lượng calo mà cơ thể đốt cháy. Không những phải theo dõi lượng calo hấp thu mà việc theo dõi những loại thực phẩm bạn ăn cũng rất quan trọng. Việc hấp thụ protein chất lượng cao là chủ yếu trong số những dưỡng chất cần thiết khác rất quan trọng đối với việc tăng khối lượng cơ bắp sau đột quỵ.

Các thực phẩm giàu protein

Cơ thể chia nhỏ protein chất lượng cao thành các amino axit giúp phục hồi và tăng trưởng cơ. Bạn không cần phải có đủ đường, tinh bột, chất xơ và chất béo trong mọi bữa ăn, nhưng điều quan trọng là phải luôn có protein, đặc biệt là protein có nguồn gốc từ động vật. Những thực phẩm giàu protein như trứng, thịt gà giò, thịt gà tây, thịt bò, cá ngừ và cá hồi sẽ giúp tăng khối lượng cơ bắp.

Trái cây

Một vài loại trái cây có thể giúp tăng cường sức khỏe sau đột quỵ, giúp tăng khối lượng cơ bắp dễ dàng hơn và duy trì sức lực. Các loại trái cây như quả nam việt quất, quả mâm xôi, quả mâm xôi đen, quả việt quất có chứa nhiều chất chống oxi hóa giúp ngăn chặn bệnh ung thư, các bệnh về tim và mắt. Ngoài ra, táo chứa pectin (một loại chất xơ giúp giảm cholesterol) giúp giảm cân bằng cách làm tăng cảm giác no lâu hơn và làm tiêu lớp mỡ trên cơ thể.

Rau củ

Một vài loại rau củ rất tốt cho những người bị đột quỵ. Ăn rau tươi rất quan trọng cho sức khỏe các mạch máu. Rau cung cấp cho cơ thể các vitamin và khoáng chất thiết yếu cùng các hóa chất có nguồn gốc từ thực vật, giúp ngăn ngừa các tổn hại do các gốc tự do gây oxi hóa gây ra, để tăng khối lượng cơ bắp và duy trì sức khỏe.

Điều quan trọng là phải ăn các thực phẩm giàu dưỡng chất và cung cấp cho cơ thể các protein tốt để giúp tăng khối lượng cơ bắp, nhưng nên hạ thấp lượng chất béo bão hòa trong chế độ ăn uống của bạn sau khi bị đột quỵ. Bạn cần tránh sữa nguyên chất, thịt mỡ, các sản phẩm bơ sữa và muối. Việc sử dụng các sản phẩm thay thế như sữa không béo, bỏ qua các sản phẩm như bơ hoặc kem chua và tránh các phụ gia như muối và đường sẽ giúp bạn giảm trọng lượng cơ thể và tăng khối lượng cơ bắp.

Các mảng bám cholesterol dày làm xơ cứng và tắc nghẽn các động mạch, góp phần tạo nên nguy cơ đột quỵ thiếu máu cục bộ, còn bệnh mạch máu bẩm sinh thì thường gây đột quỵ xuất huyết não. Tuy nhiên, nếu gần đây bạn bị đột quỵ, việc tránh những thực phẩm bất lợi cho bệnh của bạn là tối quan trọng trong việc ngăn chặn các biến chứng phức tạp hơn hoặc bệnh tái phát.

Thực phẩm chứa chất béo chuyển hóa

Hội Tim mạch Hoa Kỳ khuyến nghị tránh tất cả các loại chất béo chuyển hóa nói chung, quan trọng hơn nếu gần đây bạn bị đột quỵ. Chất béo chuyển hóa trong những thực phẩm có chứa dầu hydro hóa như thực phẩm chế biến đông lạnh, bánh nướng sẵn bán trên thị trường, khoai tây chiên và bánh quy giòn. Chất béo chuyển hóa rất nguy hiểm vì chúng làm tăng lượng cholesterol có hại LDL, đồng thời làm giảm nồng độ cholesterol có lợi HDL. Việc này làm tăng nguy cơ nguy cơ đột quỵ và gây ra các bệnh về động mạch và tim.

Đường

Theo lời Kinana Hreib trong quyển “100 câu hỏi – đáp về đột quỵ” thì khoảng 35% bệnh nhân bị đột quỵ có đường huyết cao, một nửa trong  số đó là người mắc bệnh tiểu đường. Những người bình thường có lượng đường huyết ở mức 65 – 100 mg/dL. Những người có nguy cơ đột quỵ hoặc đã từng bị đột quỵ nên tránh những thực phẩm có đường như bánh ngọt, nước soda, cocktail nước ép trái cây, kẹo và đường đã tinh chế. Nếu bạn cứ để cho lượng đường huyết tăng cao, sẽ làm giảm tác dụng của thuốc chống huyết khối, bệnh biến chứng phức tạp hơn.

Bơ

Theo Hội tim mạch Hoa Kỳ, bơ chứa nhiều chất béo bão hòa và cholesterol, tiềm ẩn nguy cơ vữa động mạch, tắc nghẽn động mạch cao. Bơ càng có hại hơn nếu gần đây bạn bị đột quỵ, vì bơ làm tăng nguy cơ đột quỵ. Sử dụng dầu oliu nguyên chất hoặc các chất béo không bão hòa đơn (chủ yếu có trong các sản phẩm sữa nguyên chất, quả hạch, và các loại quả chứa nhiều chất béo như trái ôliu, trái bơ hoặc dầu cải, hạt điều, dầu hạt mắc ca, dầu hạt nho) và chất béo không bão hòa đa (chủ yếu được tìm thấy trong dầu thực vật như dầu lấy từ hoa hướng dương và hạt, hoặc các loại cá béo như cá hồi, cá trích, cá ngừ, cá thu, rau đậu, rau lá xanh thẫm, quả óc chó) làm giảm các mảng bám ở động mạch sẽ có lợi hơn cho hệ tim mạch của bạn.

CÁCH XỬ TRÍ KHI BỊ ĐỘT QUỴ

Đột quỵ thường xảy ra với rất ít dấu hiệu báo trước. Người đang khỏe mạnh, bỗng nhiên bị liệt nửa người, tê dại nửa người, mất trí nhớ hoặc mất khả năng nói và hiểu lời nói. Trường hợp nặng, bệnh nhân mê man bất tỉnh, có thể tử vong. Có khá nhiều trường hợp, người nhà không biết cách sơ cấp cứu, dẫn đến số người tử vong hoặc tàn tật sau đột quỵ chiếm tỷ lệ cao.

Nhận biết sớm các dấu hiệu

BS Nguyễn Trung Quốc - Viện Tim TP.HCM cho biết, đa số người bệnh không nhận biết được các triệu chứng đột quỵ. Triệu chứng đột quỵ rất đa dạng, từ diễn tiến nhẹ, thoáng qua trong vài phút đến hôn mê, tử vong.

Những tổn thương do đột quỵ thường xảy ra trong bán cầu đại não (50%) và gây ra các triệu chứng liệt, giảm thị lực, nói khó. Tiếp theo là tổn thương thân não (25%), gây ra các triệu chứng đa dạng hơn như liệt tứ chi, rối loạn thị giác; 25% còn lại là các tổn thương khiếm khuyết, người bệnh vẫn ý thức được, các triệu chứng thường liên quan đến vận động hoặc cảm giác.

Hiện tượng thiếu máu não thoáng qua là dấu hiệu báo trước của đột quỵ. Khi phát hiện những dấu hiệu như: đột ngột thấy tê cứng ở mặt, tay hoặc chân, đặc biệt tê cứng nửa người; đột ngột không cử động được tay chân (mất phối hợp khi điều khiển tay chân); gặp khó khăn trong việc nói hoặc hiểu người khác nói; đột nhiên bị đau đầu dữ dội, choáng váng, mất tri giác, ngủ gà hoặc hôn mê; bị yếu đột ngột ở một phần cơ thể; đột nhiên nhìn mờ hoặc nhìn nhòe (có thể một mắt hoặc cả hai mắt); tiểu tiện không tự chủ hoặc bí tiểu hoàn toàn… người nhà cần đưa bệnh nhân đến bệnh viện ngay.

Sơ cấp cứu

Theo BS Quốc, khi phát hiện bệnh nhân có dấu hiệu đột quỵ, phải nhanh chóng đưa người bệnh đến bệnh viện vì não là cơ quan rất quan trọng và nhạy cảm. Nếu bị thiếu máu, thiếu ôxy hoặc bị chảy máu thì não sẽ bị hoại tử nhanh chóng. Đến bệnh viện sớm trong ba giờ đầu tiên, người bệnh có cơ hội chữa trị bằng biện pháp tái thông mạch máu qua việc truyền thuốc tiêu sợi huyết, giúp bệnh hồi phục nhanh chóng và ít để lại di chứng.

Đột quỵ có thể bị một trong hai dạng: chảy máu não do vỡ mạch (15%) hoặc thiếu máu não do tắc mạch (chiếm tỷ lệ 85% trường hợp đột quỵ). Để chẩn đoán, phải dựa vào yếu tố tiền căn, thăm khám trực tiếp tìm các dấu hiệu thần kinh, kết hợp với xét nghiệm cận lâm sàng (MRI, CT scan). Nhưng trên thực tế, nhiều người vẫn tự ý điều trị cho bệnh nhân bằng cách bấm huyệt nhân trung, cạo gió, cắt lể, châm cứu, cúng vái… làm bệnh càng nặng thêm.

Trong khi chờ xe cấp cứu, người nhà cần để bệnh nhân nằm yên, nới rộng quần áo, theo dõi sắc mặt, nhịp thở để biết bệnh nhân còn tỉnh táo (ý thức bình thường) hay lẫn lộn, lơ mơ hoặc hôn mê (rối loạn ý thức). Nếu có dấu hiệu đại tiểu tiện không tự chủ là bệnh nhân đã mất ý thức.

Nếu bệnh nhân nôn, cần để đầu nghiêng sang một bên, dùng tay lấy các chất nôn từ mũi và miệng bệnh nhân. Nếu bệnh nhân co giật, cũng cần để bệnh nhân nằm nghiêng, đề phòng bệnh nhân cắn vào lưỡi bằng cách dùng khăn vải quấn quanh một chiếc đũa hay cán muỗng đặt giữa hai hàm răng của bệnh nhân.

Trường hợp bệnh nhân hôn mê, cần xem bệnh nhân thở như thế nào (nhanh, chậm hay ngừng thở). Nếu bệnh nhân ngừng thở, cần thực hiện hô hấp nhân tạo để đảm bảo đủ ôxy cho tim và não. Bởi nếu toàn bộ não thiếu ôxy quá ba phút, dù cấp cứu tim đập lại cũng không cứu được não.

Không được tự ý cho uống bất kỳ loại thuốc nào. Không ít trường hợp khi bị đột quỵ, người nhà cho sử dụng aspirin với mục đích làm giảm cục máu đông. Điều nguy hại là thuốc aspirin có thể gây chảy máu trong, nếu là tai biến vỡ mạch máu. Nếu người bệnh đã uống aspirin, cần báo ngay với bác sĩ cấp cứu.

Nếu bệnh viện gần nhà có đủ điều kiện chữa trị thì không nên chuyển bệnh nhân đi xa, trừ khi có chỉ định của bác sĩ; di chuyển xa có thể làm bệnh nặng hơn.



Hồi phục sau xuất huyết não
Tác dụng kỳ diệu của quả lựu
Tai biến mạch máu não
Xơ vữa động mạch
Bốc hỏa ở phụ nữ
Bệnh rung nhĩ và cách điều trị

(ST)