1
Phân biệt dầu và mỡ động vật. Những hiểu biết cơ bản về dầu thực vật và mỡ động vật để bạn có lựa chọn sáng suốt cho thực đơn gia đình.
Dầu thực vật - Mỡ động vật: Giống và khác nhau
 |
Giống
– Dầu mỡ đều không tan trong nước, mà chỉ hoà tan trong các dung môi hữu cơ như: ether, benzen, chlorofrom.
– Dầu và mỡ đều cung cấp một năng lượng như nhau: 1g cung cấp cho cơ thể 9kcalo.
– Dầu và mỡ được cấu tạo bởi các acid béo, là những hợp chất hữu cơ gồm carbon, hydro và oxy.
Khác
– Dầu thực vật chứa nhiều acid béo chưa no (chưa bão hoà) và không có cholesterol (ngoại trừ dầu dừa, dầu cọ, dầu ca cao). Mỡ động vật chứa nhiều acid béo no (bão hoà), có khả năng tạo ra cholesterol trong máu (ngoại trừ mỡ cá thu, cá hồi, cá trích... chứa nhiều omega.3 và omega.6).
– Trong điều kiện nhiệt độ bình thường, dầu thực vật ở thể lỏng còn mỡ động vật thì đông đặc lại.
– Dầu thực vật chứa nhiều vitamine E, K, còn mỡ động vật có nhiều vitamine A, D.
– Dầu thực vật giúp làm hạ lượng cholesterol xấu (LDL) trong máu, mỡ động vật làm tăng LDL trong máu (ngoại trừ mỡ các loài cá như đã nêu trên), dẫn đến xơ vữa động mạch, cao huyết áp, tiểu đường.
– Dầu thực vật dễ được dịch mật làm nhũ hoá ở đường ruột nên dễ hấp thu hơn mỡ động vật.
– Dầu thực vật dễ bị oxy hoá, làm sản sinh một số chất không có lợi cho sức khoẻ. Mỡ động vật có khả năng cung cấp cholesterol tốt (HDL), cần thiết cho cấu trúc tế bào, đặc biệt là tế bào thần kinh, làm bền thành mao mạch nên giúp phòng ngừa xuất huyết não, gây đột quỵ.
Qua đó, chúng ta thấy khi chọn sử dụng dầu thực vật hay mỡ động vật, có một số điểm cần lưu ý như:
1. Nếu bạn là người ăn chay trường, biết cách phối hợp các thực phẩm trong khẩu phần ăn một cách hợp lý, điều hoà, thì không cần mỡ động vật.
2. Nếu bạn đang mắc một trong các bệnh như: béo phì, mỡ trong máu tăng hơn mức bình thường (Triglycerides tăng, LDL tăng, HDL giảm), xơ vữa động mạch, thiểu năng động mạch vành, cao huyết áp, tiểu đường, thì không nên ăn mỡ động vật, tốt nhất chỉ dùng dầu thực vật và nhiều rau xanh, hoa, củ, quả... cùng với các loại cá, mỡ cá đã nêu trên. Không ăn các thức ăn chiên rán, thức ăn nhanh, bánh ngọt...
– Phụ nữ phòng ngừa ung thư vú, nên dùng nhiều dầu thực vật và ít mỡ động vật, kết hợp dùng nhiều rau, hoa, củ, quả.
– Nếu bạn có sức khoẻ bình thường thì không cần kiêng cử mỡ động vật quá đáng, có thể sử dụng dầu mỡ theo tỷ lệ 2 – 1 hoặc 3 – 1 cũng được (trong thịt và da của động vật cũng chứa một lượng mỡ đáng kể: heo, bò, gà, vịt, cừu…). Với điều kiện là kết hợp ăn thêm nhiều rau, hoa, củ, quả… trong bữa ăn. Các chất xơ, pectin, vitamine, khoáng chất và các hoạt chất của thức ăn thực vật sẽ giúp cân bằng các chất hấp thu cho cơ thể.
Bạn nên chọn lựa cho mình cách tập luyện thích hợp vừa sức: dưỡng sinh, khí công, thể dục thể thao, tạo một cách sống nhẹ nhàng, thanh thản thì sẽ bảo vệ được sức khoẻ lâu dài, tránh được nhiều căn bệnh thời đại.
Dầu ăn lên ngôi
Ngày nay, nhu cầu của người tiêu dùng mỗi ngày một khắt khe, do đó, các nhà sản xuất không ngừng tung ra những dòng sản phẩm mới, đa tác dụng có ưu điểm riêng đối với từng trường hợp sức khỏe cụ thể.
Mỗi loại dầu ăn đều có ưu điểm riêng như dầu cá và những loại dầu từ hạt như dầu cải, dầu vừng, dầu nành, dầu hướng dương… rất giàu omega 3, tiền chất của DHA, chất đóng vai trò quan trọng cho sự phát triển của não bộ, võng mạc và hệ miễn dịch; các loại dầu từ quả như dầu olive, dầu cọ, dầu bắp… giàu omega 6, tiền chất của ARA, có vai trò làm tăng phản ứng viêm, bảo vệ cơ thể; dầu gấc rất giàu beta carotene, tiền chất của vitamin A.
Trong cuộc sống hiện đại, con người ngày càng phải đối mặt với nhiều nguy cơ gây bệnh tật. Với quan niệm ăn nhiều mỡ sẽ dễ mắc bệnh gan nhiễm mỡ, béo phì, xơ vữa động mạch… vì vậy, dầu ăn chế biến thừ thực vật trở thành nguyên liệu chính để chế biến các món xào, rán.
Hơn nữa, những người cao tuổi, người có rối loạn chuyển hóa, bệnh tim mạch, xơ vữa động mạch thì phải kiêng ăn mỡ, đặc biệt là mỡ động vật để giúp cơ thể giảm các axit béo no (làm tăng cholesterol). Chị Hưởng, nhân viên một siêu thị trên địa bàn huyện Từ Liêm, cho biết chị tin dùng dầu ăn bởi các thành phần trong dầu ăn không chứa cholesterol, lành mạnh cho sức khỏe, đặc biệt bố mẹ chồng chị bị huyết áp cao.
Còn chị Thủy Anh, nhân viên văn phòng chia sẻ, trước kia, nghe theo kinh nghiệm xưa của bố mẹ chồng chị ở quê cứ cho rằng dùng mỡ động vật quấy bột cho cháu là tốt nhất, nhưng sau những thông tin mỡ bẩn và tư vấn ý kiến bác sĩ đã chuyển sang dùng dầu ăn cho bé và cả gia đình.
Ngoài ra, giá thành, chất lượng sản phẩm cũng là những yếu tố quyết định đánh vào tâm lý các bà nội trợ chọn chất béo bổ sung cho cả gia đình mình. "Sản phẩm dầu ăn bây giờ đa dạng, mình thoải mái lựa chọn phù hợp với túi tiền", chị Thu Hiền, (Cầu Giấy) chia sẻ.
"Thành thật mà nói, mình không tin về độ sạch của một số loại mỡ động vật trong nước, nhất là đọc báo, nghe đài về công nghệ làm dầu mỡ bẩn. Do đó, mình đã chuyển sang dầu ăn", chị Hiền nói thêm.
BS. Nguyễn Thị Ngọc Hương (Trung tâm Dinh dưỡng, TP.HCM) cho biết mỡ động vật thô chứa lượng cholesterol cao gấp 100-150 lần so với dầu thực vật thô. Do chứa nhiều cholesterol và các acid béo no nên khi ăn nhiều mỡ động vật, bạn sẽ dễ bị tăng cholesterol trong máu, dẫn đến xơ cứng động mạch.
Trong khi đó, dầu thực vật có giá trị năng lượng tương đương với mỡ động vật, ít cholesterol xấu, nhưng lại chứa nhiều acid béo không no có hoạt tính sinh học cao, đóng vai trò chuyển hóa cholesterol, có tác dụng phòng ngừa được các bệnh tim mạch và cao huyết áp...
Chọn và sử dụng dầu ăn đúng cách
Theo PGS Nguyễn Thị Lâm, Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia đưa ra những lời khuyên hữu ích về cách sử dụng dầu ăn đảm bảo sức khỏe nhất. Để bảo tồn tối đa cấu tạo hóa học, vitamin và tác dụng của các axit béo không no trong các loại dầu ăn thì khi chế biến thức ăn, chúng ta nên sử dụng chúng ở dạng ăn sống như trộn salad hoặc cho vào món hấp, xào ngay trước khi bắc ra khỏi bếp.
Các loại dầu ăn nói chung và nhất là dầu đậu nành, vì có điểm bốc khói cao cũng như thành phần và chất chống oxy hóa lưu lại trong dầu ngay cả sau khi được tinh luyện nên có thể sử dụng theo cách ướp với thịt bò, thịt lợn, cá, tôm, gan đã thái lát, trứng đã đánh sẵn… trước khi xào, nấu, kho… để bổ sung các axit béo thiết yếu cho người ăn, tăng vị ngon cho thức ăn và hấp thu tốt các vitamin tan trong dầu của thực phẩm.
Thêm một vấn đề nữa mà các bà nội trợ cần lưu ý là: dầu sử dụng cho chiên, rán còn dư tốt nhất là nên bỏ di, bởi vì sau khi qua nhiệt độ cao trong thời gian dài, các vitamin có trong dầu sẽ bị phá hủy, làm dầu ăn giảm chất dinh dưỡng, có hại cho cơ thể.
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, tốt nhất mỗi gia đình nên có sẵn 2 loại dầu ăn. Một loại dùng để cung cấp các axit béo thiết yếu như dầu đậu nành, dầu olive… dùng cho các món xào, trộn dầu dấm, salad, nấu canh, ướp thịt cá… và loại còn lại là dầu ăn dùng cho các món chiên, rán ở nhiệt độ cao như rán nem, khoai tây, cá…
Trong quá trình sử dụng, nên để dầu ăn ở những nơi thoáng mát, khô ráo, không để ở nơi quá nóng, tránh nánh sáng và đậy kín chai sau mỗi lần sử dụng. Khi chọn lựa các loại dầu dùng cho gia đình, chúng ta nên tìm hiểu rõ nguồn gốc, xuất xứ có uy tín và hãy sử dụng dầu thực vật một cách thông thái để bảo vệ và tăng cường sức khỏe cho mình cũng như những người thân yêu.
PSG.TS Nguyễn Thị Lâm, cũng khuyên người tiêu dùng sử dụng kết hợp cả dầu ăn và mỡ động vật: "Khi ăn những thức ăn như thịt, cá thì bản thân chúng đã chứa chất béo nguồn gốc động vật. Đơn cử như trong thịt thăn cũng có đến 7% mỡ. Vì vậy, phần chất béo còn lại khi chế biến, nên sử dụng dầu thực vật để cân đối tỷ lệ các loại axit béo trong khẩu phần ăn bởi các axit béo không no một nối đôi, nhiều nối đôi thường có nhiều trong dầu thực vật, các loại hạt có dầu".
(St)
Cách chọn dầu ăn cho bé tốt nhất
Cách lựa chọn dầu thực vật an toàn cho sức khỏe
Phương pháp ép dầu thực vật thực vật để dùng hàng ngày an toàn
