1
Chín mé Còn được gọi là Đại Giáp, Thổ Đậu, Luân Chỉ, Tao Chỉ. Là một loại mụn nhọt đầu ngón tay, ngón chân. Lúc đầu ngứa, sau đó sưng, nóng, đỏ, đau. Toàn thân có thể có sốt hoặc cảm giác ớn lạnh. đau nhiều, giật theo nhịp mạch. Diễn biến của chín mé có thể sưng chín, vỡ mủ rồi khỏi. Nếu không điều trị kịp thời và đúng có thể gây những biến chứng như viêm xương dai dẳng, thậm chí phải tháo khớp, viêm bao hoạt dịch, viêm khớp hoặc nhiễm khuẩn huyết do nhiễm khuẩn lan toả, có thể gây ra tử vong.
Nguyên nhân gây chín mé
Do tạng phủ có nhiệt nung nấu, kết hợp với hỏa độc tụ lại, nhiệt độc thịnh quá gây nên. Móng chân tay là phần dư ra của gân, do nhiệt độc theo đường kinh xâm nhập vào khiến cho khí cơ ở đó không lưu thông được. Kết mủ gây nên.
Bên ngoài có thể do tổn thương (gai, kim đâm, xương cá đâm...) hoặc do cắn móng tay, làm móng… gây xước thịt, nhiễm độc gây nên..
Đông y cho là do hoả nhiệt gây nên.
Điều trị chín mé
1. Khi chưa có mủ
Pháp trị: Lương huyết tiêu độc
Chín mé Ngân hoa20Xương bồ8
Hạ khô thảo16Kinh giới12Tạo giác thích8
Hà thủ ô16
- Tỏi bóc vỏ giã nát đáp vào lúc chưa có mủ
- Cạo sạch nửa móng tay bên lành của ngón đang bị bệnh
2. Khi đã có mủ dùng bài bài nùng tán
Thành phần và phân lượng: Chỉ thực 3-5g, Thược dược 3-5g, Cát cánh 1-3g, Lòng đỏ trứng 1 quả.
Cách dùng và lượng dùng:
1. Tán: Mỗi ngày uống 1-2 lần, mỗi lần 2-3g.
2. Thang: Thông thường bỏ lòng đỏ trứng.
Nghiền các vị thuốc sống thành bột, cứ 2-3g (lượng uống của một ngày) thì thêm 1 lòng đỏ trứng, quấy cho đều rồi uống với nước lã đun sôi. Mỗi ngày uống 1-2 lần.
Để phân biệt nước sắc của bài Bài nùng tán với thành phần của bài Bài nùng thang, nên nước thuốc này được gọi là Bài nùng tán liệu.
Giải thích:
Theo Kim quỹ yếu lược, Thực tế chẩn liệu: Thuốc dùng trị các mụn có mủ kèm theo đau đớn, chỗ bị mụn cǎng và cứng. Do đó, thuốc này có thể được dùng khi bị mụn, đinh, nhọt, viêm tuyến bạch mạch, chín mé, v.v... không thích ứng với những mụn lở có tính hàn và mụn nhọt mạn tính.
Theo Chẩn liệu y điển: Thuốc dùng trị các mụn nhọt có mủ kèm theo đau đớn, chỗ bị mụn cǎng và cứng. Tức là, đối tượng của bài thuốc này là những mụn nhọt thẩm nhuận rất mạnh, không vỡ mủ, hoặc sau khi vỡ mủ mụn bị loét, sự thẩm nhuận ở xung quanh mạnh, mụn vẫn cǎng và cứng. Đặc trưng của loại mụn này là sự ngưng trệ của khí huyết, chứng viêm thẩm nhuận mạnh.
Bài thuốc điều trị chín mé
Bài 1: Lá phù dung tươi 20g; rau sam tươi 20g; củ chuối tiêu tươi 20g, giã nát, cho thêm tớ muối đắp lên nơi chín mé.
Bài 2: Tỏi bóc vỏ: 1 nhánh, giã nhỏ đắp vào chỗ chín mé khi đang viêm, sưng (không dùng khi đó có mủ).
Bài 3: Kim ngân hoa 40g; Hà thủ ô 16g; Cây cải trời 16g; Kinh giới 10g; Gai bồ kết 8g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài 4: Huyền sâm 20g; Ngân hoa 40g; Đan sâm 12g; Sinh địa 12g; Bồ công anh 40; gai bồ kết 16g; Thạch cao 40g; Sắc uống.
