1
Chứng ói mửa & tiêu chảy, hay còn gọi là bệnh viêm đường ruột, nơi trẻ em, rất thường xảy ra, làm cho cha mẹ các em rất lo lắng. Đa số các trường hợp ói mửa & tiêu chảy nơi trẻ em là do siêu vi trùng (SVT) gây ra, thường thì nhẹ nhưng đôi khi bệnh cũng có thể trở nặng và nếu không chữa trị kịp thời đôi khi có thể đưa đến tử vong.
Triệu chứng:
Bệnh thường xảy ra vào mùa lạnh, hay thấy ở các em dưới 5 tuổi. Em bé bị tiêu chảy, đi cầu nhiều lần, phân lỏng như nước, đôi khi có chất nhờn (mucus) hay có máu. có em còn bị kèm thêm nóng sốt, đau bụng, ói mửa.
Ói mửa và tiêu chảy làm cho các em bị mất nước trong người rất nhanh, vì vậy các em bị khát nước, và nếu nặng hơn thì các em sẽ đi tiểu ít hoặc hết nước tiểu do đó không còn đi tiểu nữa.
Vì thiếu nước nên khi khám bệnh bác sĩ sẽ thấy miệng em bị khô, mắt trũng vô (sunken eyes), người mệt mỏi, lừ đừ, nhịp thở nhanh và tay chân lạnh. Nếu các em còn rất nhỏ thì khám thấy mỏ ác trên đầu bị trũng xuống.
Nguyên nhân:
Nguyên nhân thông thường nhất của bệnh viêm đường ruột nơi trẻ em thường nhất là do bị lây nhiễm siêu vi trùng (viruses), mà phần lớn là do con siêu vi trùng Rotavirus. Ngoài ra cũng còn có thể là do vi trùng (bacteria) hoặc ký sinh trùng (parasites)
So sánh siêu vi trùng với vi trùng:
70% chứng ói mửa & tiêu chảy ở trẻ em là do các em bị lây nhiễm siêu vi trùng (viruses). Hơn phân nửa trường hợp này là do siêu vi trùng Rotavirus, phần còn lại là do enteric adenoviruses, enteroviruses, caliciviruses và astroviruses.
15% là do vi trùng, các trường hợp này thường bị sốt cao hơn, trong phân thường có chất nhờn (mucus) hay có máu. và thường các em bị nhiễm bệnh lúc theo cha mẹ đi du lịch nước ngoài. Các con vi trùng gây bệnh thường là Salmonella và Campylobacter
Định bệnh phân biệt:
Vì ói mửa và tiêu chảy nơi trẻ em cũng còn có thể là triệu chứng của nhiều bệnh khác, đôi khi rất nguy hiểm, có khi cần phải giải phẫu ngay mới tránh khỏi tử vong, nên bác sĩ sẽ tìm cho ra nguyên nhân để việc chữa trị được chính xác. Thí dụ như:
1. Bệnh sưng ruột dư (appendicitis):
Mặc dù phần lớn những người bị bệnh sưng ruột dư thuộc vào khoảng từ mười mấy đến ba mươi mấy tuổi, nhưng bệnh này cũng có thể xảy ra ở bất kỳ tuổi nào, kể cả các em bé.
Đau bụng là triệu chứng chánh, lúc đầu thường đau từng cơn quanh rún sau đó thì chuyển đến vùng chậu bên phải. Ngay khi bắt đầu bị đau bụng, hầu hết là các em đều bị ói mửa. Khi ruột dư tiến triển ảnh hưởng đến ruột già, màng bụng (peritoneal irritation) thì bệnh nhân sẽ bị tiêu chảy. Khi ruột dư tiến triển ảnh hưởng đến bàng quang thì sẽ kích thích làm đi tiểu hoài (urinary frequency).
Cũng có nhiều trường hợp, em bé bị đau bụng tường cơn nhẹ cả một vài tuần lễ trước khi có những triệu chứng rõ rệt như trên.
Khi khám, bác sĩ sẽ ấn tay vào vùng chậu phải (McBurney”s point) bệnh nhân sẽ bị đau nhiều. Tim đập nhanh. Thân nhiệt cao. Thử máu thì thấy bạch huyết cầu tăng lên. Có khi gặp trường hợp khó lắm thì làm siêu âm vùng chậu phải, nhưng thường thì ít khi cần làm. Việc định bệnh sưng ruột dư chỉ cần dựa trên các khám nghiệm lâm sàn nói trên là đủ.
Chửa trị bệnh sưng ruột dư là phải giải phẩu khẩn cấp để cắt bỏ ruột thừa (appendix).
2. Các bệnh gây ra ói mửa & tiêu chảy khác cần phải giải phẩu:
Các bệnh làm tắt nghẽn (bowel obstruction) ruột như ruột lồng lên nhau (intussusception), xoắn ruột (malrotation and volvulus of the midgut). Trong trường hợp này bệnh nhân bị ói mửa dữ dội, nhưng ít có nóng sốt, và chỉ có khoảng 10% bị tiêu chảy.
Tắt nghẽn ruột thường làm cho bệnh nhân ói ra mật (bile-stained), và bụng bị căng phồng vì hơi trong ruột không lưu thông được (nếu bị nghẽn ở đoạn đầu của ruột non thì ít có hơi trong bụng, nhưng càng lùi dần về khúc ruột cuối hoặc nghẽn ruột già thì hơi trong bụng phình lên càng nhiều). Em bé sẽ khóc dữ dội vì bị đau bụng.
Cần lưu ý là có nhiều trường hợp em bé bị bệnh viêm đường ruột với các triệu chứng ói mửa & tiêu chảy trước rồi ngay sau đó bị nghẽn ruột, đây là 1 bài toán khó, thử thách tài năng của các bác sĩ trong việc định bệnh. Khi chụp Xray bụng, bệnh nhân phải đứng thẳng, hoặc nằm nghiêng sang 1 bên để có thể thấy rõ hơi bị nghẹt trong ruột.
Chửa trị nghẽn ruột còn tùy từng giai đoạn, trong 24 giờ đầu thì dùng hơi hay chất barium (air or barium enema) bơm ngược từ dưới lên để chổ bị nghẽn tuột trở ra, đôi khi phải làm nhiều lần mới thành công. Nhưng nếu trể hơn thì cần phải giải phẩu đễ cắt bỏ khúc ruột bị nghẽn, vì để càng lâu đoạn ruột này càng bị hư thối vì thiếu máu nuôi dưỡng.
3. Các bệnh gây ra ói mửa & tiêu chảy khác :
Bệnh sưng màng óc (meningitis) và bệnh nhiểm trùng đường tiểu (urinary tract infection) cũng gây ra nóng sốt, ói mửa & tiêu chảy giống y như vậy, cần phải được bác sĩ chửa trị sớm vì sưng màng óc dễ làm thiệt mạng
