Hiện tượng rụng tóc sau khi sinh và cách khắc phục

Hơn 90% phụ nữ sau khi sinh gặp phải tình trạng rụng tóc. Tóc yếu dần, từ đó dẫn đến rụng nhiều, khô, gãy, chẻ ngọn, kéo dài từ 5 đến 6 tháng sau sinh. Để phục hồi mái tóc khỏe đẹp, cung cấp đầy đủ dưỡng chất là điều quan trọng nhất.
 

Rụng tóc sau khi sinh do nhiều nguyên nhân. Thứ nhất, do rối loạn nội tiết tố. Sau khi sinh, lượng estrogen giảm xuống quá thấp, khiến tóc phát triển chậm và bị rụng nhiều. Thứ hai, do rối loạn tâm lý. Sau sinh bà mẹ thường bị stress, trầm cảm, khiến cho quá trình trao đổi chất bên trong cơ thể bị rối loạn, máu lưu thông kém, tóc không được cung cấp đủ dưỡng chất, yếu dần và rụng. Thứ ba, do thiếu hụt chất dinh dưỡng. Trong thời kỳ mang thai, dưỡng chất được dành để cung cấp cho thai nhi. Sau khi sinh con, lại tiếp tục tập trung dưỡng chất cho bầu sữa nên dẫn đến tình trạng cơ thể thiếu hụt dinh dưỡng, khiến tóc không nhận được đầy đủ dưỡng chất từ máu nên tóc dễ hư tổn và nhanh rụng...


I. Hiện tượng rụng tóc sau sinh là gì?

Trong vài tuần sau khi sinh, các bà mẹ (cho con bú và không cho con bú) đều bị rụng tóc và điều này hoàn toàn bình thường. Lượng tóc rụng đi ở mỗi người là khác nhau. Thường tóc rụng nhiều vào những ngày đầu sau khi sinh và giảm dần sau 1 tháng.

Tuy nhiên, hiện tượng rụng tóc có thể kéo dài hơn nếu các bà mẹ không quan tâm tới việc chăm sóc tóc, lượng tóc mất đi có thể tới 20 - 30%.
Tóc rụng nhiều nhất là tóc ở phẩn đỉnh đầu nhưng nói chung toàn bộ mái tóc của bạn rất yếu và nhờn trong thời gian sau sinh. Hiện tượng phổ biến là tóc mỏng đi, khó chải tóc và rất nhiều tóc bám vào lược khi bạn chải đầu mà tóc đang ướt.
 

Phụ nữ sau sinh cần ăn uống đầy đủ và đa dạng các loại thực phẩm chứa dưỡng chất cần thiết cho tóc như đạm, sắt, kẽm, các vitamin A, B, C, E, H... (có nhiều trong thịt, cá, trứng, sữa, các loại rau xanh và trái cây...) và uống nhiều nước. Các chất dinh dưỡng này sẽ theo máu đến nuôi tóc. Thực tế, hơn 95% dưỡng chất nuôi tóc là do máu mang lại. Do đó, cách hiệu quả nhất để phục hồi mái tóc khỏe đẹp sau khi sinh là qua đường ăn uống.Cách điều trị quan trọng trong giai đoạn này là tăng cường bổ sung dưỡng chất cho cơ thể, đồng thời hạn chế stress. Phương pháp điều trị bằng nội tiết tố thay thế không được khuyến cáo do những chất này có thể tiết qua sữa, ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe của bé.

Bên cạnh đó, cần giữ tinh thần thoải mái, tránh lo âu căng thẳng quá mức, vận động cơ thể nhẹ nhàng và ngủ đủ giấc… Duy trì sự cân bằng về thể chất và tinh thần góp phần giúp tóc khỏe đẹp hơn.

Để cung cấp đủ lượng dưỡng chất cho tóc, các bà mẹ phải ăn nhiều. Điều này ảnh hưởng đến quá trình phục hồi vóc dáng cơ thể thon gọn, khỏe khoắn như trước khi sinh. Trong trường hợp này, giải pháp đơn giản và hiệu quả là dùng viên uống chứa các vitamin, khoáng chất và thảo dược để bổ sung những dưỡng chất cần thiết cho tóc. Lưu ý nên chọn các loại có thành phần chiết xuất hoàn toàn từ thiên nhiên để vừa giúp tóc khỏe đẹp, giảm hẳn gãy, rụng, chẻ ngọn, vừa tránh các tác dụng phụ, đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.

II. Nguyên nhân gây rụng tóc

Mức độ rụng tóc ở phụ nữ sau sinh phụ thuộc vào lượng hormone nữ trong cơ thể tăng hay giảm. Nếu hormone nữ tăng, mức độ rụng tóc sẽ ít hơn; nếu hormone này giảm, tóc sẽ bị rụng nhiều hơn. Thông thường, trong suốt thời gian mang bầu, hormone  nữ ở thai phụ tăng lên, và tóc cũng ít bị rụng. Tuy nhiên, sau khi sinh con, hormone này trở về trạng thái bình thường những sợi tóc có tuổi thọ làn lượt rụng đi. Tình trạng rụng tóc này y học gọi là rụng tóc do thay đổi nội tiết.

Ngoài ra, hiện tượng rụng tóc sau sinh ở thai phụ còn do nhiều yếu tố khác. Chẳng hạn, sau sinh, tinh thần của một số thai phụ bất ổn, biểu hiện như lo lắng, mất ngủ kéo dài, hoặc rơi vào trạng thái trầm cảm,… cũng gây rụng tóc. Mặt khác, ăn uống không đảm bảo dưỡng chất trong thời gian mang thai, cơ thể thiếu canxi, protein, kali, vitamin B… đều ảnh hưởng tới sự phát triển và sinh trưởng của tóc, làm cho tóc khô, vàng, và gãy.

Rụng tóc xảy ra sau sinh được gọi là "telogen effluvium" (hoặc TE - rụng tóc sau sinh, sau khi bị nhiễm trùng, sau phẫu thuật hoặc bị căng thẳng nghiêm trọng). Theo hiệp hội rụng tóc Mỹ, TE bắt đầu từ tuần thứ 3 tới tháng thứ sáu kể từ khi em bé được sinh ra. Một số người mẹ thấy mình bị mất cả nắm tóc tại một thời điểm trong giai đoạn này.

- Quan điểm hiện đại: Y học hiện đại cho rằng, hiện tượng rụng tóc sau sinh đẻ, có liên quan đến một số nhân tố sau:

1. Rối loạn nội tiết tố (hormone), đặc biệt là sự thiếu hụt nội tiết tố sinh dục nữ (estrogen) - một chất có tác dụng kích thích sinh trưởng tóc. Trong thời gian mang thai, lượng estrogen được tuyến nội tiết tiết ra tương đối nhiều. Sau khi sinh đẻ, lượng estrogen ở một số phụ nữ hạ xuống quá thấp, khiến tóc phát triển chậm và bị rụng nhiều.

2. Nhân tố tâm lý: Một số nguyên nhân có thể tạo ra những áp lực về mặt tinh thần. Chấn thương tinh thần lại ảnh hưởng xấu tới hoạt động sinh lý, khiến cho quá trình trao đổi chất bên trong cơ thể bị rối loạn,  máu lưu thông kém, tóc không được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng, nên dễ bị rụng.

3. Rối loạn dinh dưỡng: Phụ nữ sau khi sinh đẻ cơ thể đã bị thương tổn, lại phải tạo sữa cho con bú, nên nhu cầu về dinh dưỡng của cơ thể lớn hớn hơn bình thường. Nếu không chú ý bổ sung dinh dưỡng, hoặc bị mắc một số bệnh gây ảnh hưởng đến chức năng hấp thụ và tiêu hóa thức ăn, cũng có thể khiến cơ thể bị suy dinh dưỡng, ảnh hưởng xâu tới sự phát triển của tóc.

Để chữa trị, y học hiện đại chủ yếu sử dụng các biện pháp bổ sung, cân bằng dinh dưỡng và điều dưỡng về mặt tinh thần; Nói chung không chủ trương bổ sung nội tiết tố (hormone), vì chất nội tiết có thể tiết ra cùng với sữa, ảnh hưởng không tốt tới sức khỏe của trẻ sơ sinh.

- Quan điểm của Đông y: Hiện tượng rụng tóc quá nhiều sau khi đẻ, thường do 2 nguyên nhân chủ yếu gây nên. Thứ nhất, trong quá trình sinh đẻ, cơ thể người mẹ bị thương tổn, mất rất nhiều sức và nhiều máu.

Sau khi sinh đẻ, nếu không biết cách kiêng cữ và điều dưỡng, có thể khiến khí huyết càng hư tổn nặng, không đủ sức nuôi dưỡng cơ thể cũng như lông tóc, khiến tóc bị rụng. Thứ hai,  một số nhân tố tâm lý có thể khiến tâm trạng sản phụ không thoải mái, hoặc công việc bận rộn, mệt nhọc quá mức, dẫn tới tình trạng mà Đông y gọi là "Can khí uất kết".

Tạng Can trong Đông y có chức năng "sơ tiết", "điều sướng khí cơ", liên quan mật thiết tới hoạt động tình chí và toàn bộ quá trình trao đổi chất, cũng như quá trình chuyển hóa và bài tiết dịch thể trong cơ thể. "Can khí uất kết", mất chức năng sơ tiết, sẽ khiến khí huyết mất điều hòa, hoạt động tạng phủ bị rối loạn, cơ thể bị suy yếu và tóc bị rụng.

III. Phương pháp điều trị hiệu quả

Hiện tượng rụng tóc này có thể kéo dài tới 8 tháng và phải mất rất nhiều thời gian để tóc mọc trở lại. Do đó, các bà mẹ nên quan tâm chăm sóc tóc ngay từ khi chưa quá muộn.

Để chăm sóc tóc, các bà mẹ nên mua cho mình một loại nước dưỡng đặc biệt, nó cho phép chăm sóc tới tận chân tóc. Mát xa tóc với loại nước dưỡng này hàng ngày để cho nước dưỡng ngấm sau vào da đầu và chân tóc. Nó có tác dụng giúp tóc tăng độ đàn hồi, mượt mà và khỏe hơn. Ngoài ra, tóc cũng rất cần được cung cấp các loại vitamin để tăng cường chất keratin giúp tóc chắc khỏe và chắc chắn rau xanh và hoa quả luôn cần được ưu tiên hàng đầu.
Các loại mặt nạ cho tóc nhằm tăng cường vitamin B5, B6 và B8 sẽ giúp tóc chắc khỏe và nhanh mọc trở lại (mặt nạ dưỡng tóc với dầu ô liu...).
Những biện pháp trên có thể được thực hiện trong 3 tháng. Sau thời gian này các bà mẹ sẽ thấy tóc được cải thiện rõ rệt.

Cụ thể, mẹ sau sinh rụng tóc nhiều nên chú ý những điều sau:

- Chế phẩm bổ sung và vitamin

Chắc chắn bạn phải dùng chế phẩm bổ sung trước khi sinh nhiều hơn. Nếu bạn dự định ngừng dùng thì không nên làm việc đó vào lúc này. Bạn cần chúng nhiều hơn thậm chí cả sau khi sinh con. Bạn nên tiếp tục dùng các chế phẩm bổ sung mà bạn đang dùng khi mang thai. Việc này giúp cơ thể bạn có đủ các chất dinh dưỡng cần thiết và các vitamin thiết yếu cho sự phát triển của tóc và ngăn ngừa rụng tóc.

- Luôn bình tĩnh và thanh thản

Sau sinh con, bạn có thể bị ngập trong những thay đổi của cuộc sống chỉ trong chốc lát. Nhưng quá căng thẳng sẽ không tốt cho bạn và có thể gây ra các rối loạn.

Căng thẳng giữ vai trò tàn phá mái tóc và làn da của bạn. Hãy dành một chút thời gian trong lịch trình bận rộn của bạn để thực hiện các bài tập thiền và thở. Điều này giúp bạn giảm căng thẳng sau sinh và giảm rõ rệt chứng rụng tóc.

- Tránh dùng quá nhiều dầu gội

Một điều bạn nên tránh đó là gội đầu quá nhiều và chải tóc thường xuyên. Do nồng độ hóc-môn tăng khiến tóc giòn, mềm và dễ gãy nếu chải hoặc chà xát mạnh và thường xuyên.

Hãy dùng dầu gội không hóa chất hoặc dầu gội dành cho trẻ em để gội đầu. Dầu gội dành cho trẻ em thường rất mềm và không có hóa chất.

- Uống đủ nước

Hàng ngày bạn nên uống đủ nước. Thiếu nước làm tăng rụng tóc. Ngoài việc uống đủ nước, bạn có thể bôi nhiều dầu để giữ cho da đầu luôn mềm và mượt, giảm khô và ngứa.

- Chế độ ăn giàu protein

Vì tóc chủ yếu là protein, nên điều quan trọng là bạn phải có chế độ ăn giàu protein để có mái tóc chắc khỏe.

Một số nguồn protein tuyệt vời là trứng, đậu đỗ, đậu lăng, thịt gà, cải bruxen, pho-mát không kem,… Những nguồn protein này nên được dùng trong mỗi bữa ăn hàng ngày, nhất là bữa sáng.

- Tư vấn bác sĩ

Nếu tóc rụng quá nhiều hoặc tóc rối thành từng đám và búi, bạn nên đi khám bệnh để được tư vấn kỹ hơn.

Những thời điểm mất cân bằng hóc-môn hoặc nhiễm trùng bên trong cùng khiến tóc rụng nhiều và không khỏe. Bác sĩ có thể kê đơn cho bạn một số cách điều trị và thuốc để hồi phục lại mái tóc cho bạn.

 

Để chữa trị tóc rụng sau khi đẻ, Đông y thường tiến hành theo 2 hướng: Thứ nhất là dùng thuốc theo nguyên tắc "biện chứng luận trị"; Thứ hai là sử dụng nghiệm phương, nghĩa là những bài thuốc một số người đã sử dụng có kết quả tốt.

1. Biện chứng luận trị

Trên lâm sàng, Đông y thường căn cứ vào chứng trạng, biểu hiện cụ thể ở người bệnh, chia rụng tóc sau khi đẻ thành 2 loại hình chính (thể bệnh) như sau, để tiến hành dùng thuốc chữa trị,:

* Khí huyết suy hư:

- Chứng trạng biểu hiện: Thường do sau khi  sinh đẻ khí huyết bị tổn thương. Chứng trạng chủ yếu: Tóc khô, không mượt, rụng ngày càng nhiều, có thể xuất hiện những đốm tóc rụng nằm rải rác trên đầu, chân tóc không chặt,  chỉ cần vuốt nhẹ tay đã thấy tóc rụng, da đầu nhão, nhăn nheo; Thường kèm theo sắc mặt kém tươi, môi nhợt nhạt,  ngủ không ngon giấc, trống ngực, thở nông, tiếng nói yếu, váng đầu, người mệt mỏi, thích nằm; Chất lưỡi nhợt, rêu lưỡi trắng mỏng; Mạch tế nhược (nhỏ yếu).

-  Phép chữa: Dùng các loại thuốc có tác dụng ich khí, dưỡng huyết, sinh phát (kích thích tóc phát triển)

Bài thuốc thường dùng:

(1)  Bất trân thang: Nhân sâm 6g, bạch truật 9g, bạch phục linh 10g, đương quy (sao rượu) 10g, xuyên khung 6g, bạch thược 10g, thục địa hoàng 9g, chích cam thảo 2g, sinh khương (gừng tươi) 6g, đại táo (táo tầu) 3 trái. Sắc nước uống trong ngày. Tác dụng: Bổ ích khí huyết, kích thích tóc mọc, làm mượt tóc. Dùng chữa tóc rụng nhiều do khí huyết suy nhược.

(2) Thần ứng dưỡng chân thang: Khương hoạt 3g, mộc qua 6g, xuyên khung 3g, đương quy 3g, bạch thược 5g, thỏ ty tử 5g, thục địa hoàng 10g, sinh khương (gừng tươi) 5g, hồng táo (táo tầu) 10 trái. Cách sắc thuốc: Khương hoạt, mộc qua, xuyên khung, đương quy, bạch thược và thỏ ty tử đem bọc trong túi vải, cho vào nồi cùng với thục địa hoàng, sinh khương và đại táo; thêm 1 lít nước; Nấu sôi, đun nhỏ lửa thêm 20 phút; bỏ túi bọc thuốc ra; Chia ra 3 lần dùng trong ngày; uống nước thuốc và  ăn cả thục địa hoàng, gừng và hồng táo. Tác dụng: Dưỡng huyết, hoạt huyết, tăng cường tuần hoàn máu trên da đầu, kích thích tóc mọc. Dùng chữa tóc rụng do khí huyết suy nhược

* Can khí uất kết:

- Chứng trạng biểu hiện: Thể bệnh này thường do tinh thần không thoải mái, công việc bận rộn, mệt nhọc quá mức, khiến cho can khí bị uất trệ gây nên. Chứng trạng chủ yếu: Tóc trên đầu đột nhiên bị rụng từng mảng hình tròn hay hình bầu dục; số mảng cũng như kích thước, từng vị trí không giống như nhau; da chỗ tóc rụng nhẵn bóng sáng loáng, không viêm tấy;  Kèm theo tình chí uất ức khó giải tỏa, mạng sườn đầy tức nhấm nhói đau, hoặc người bồn chồn, dễ nổi cáu, mặt ửng hồng, mắt đỏ tía, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch huyền sác (căng, nhanh).

-  Phép chữa:  Hành khí, hoạt huyết, dưỡng phát, sinh phát.

Bài thuốc thường dùng:

(1) Sài hồ sơ can tán: Sài hồ 10g, trần bì 8g, xích thược 10g, chỉ xác 10g,  chích cam thảo 4g, xuyên khung 10g, hương phụ 10g. Sắc nước uống trong ngày. Tác dụng: Hành khí hoạt huyết, dưỡng phát sinh phát; Chữa tóc rụng, tóc biến vàng, tóc rụng dần hoặc rụng từng mảng.

(2) Tiêu dao tán: Sài hồ 10g, đương quy 10g, bạch thược 30g, bạch truật 10g, phục linh 15g,  cam thảo 10g. Tác dụng: Sơ can giải uất, dưỡng huyết kiện tỳ; Chữa rụng tóc nhiều do tỳ hư (chức năng tiêu hóa kém), can khí uất kết.

(3) Giải uất hoạt huyết thang: Kê huyết đằng 20g, đan sâm 10g, hà thủ ô chế 15g, đương quy 10g, sài hồ 6g, xuyên khung 6g, bạch thược 10g, phục linh 8g, hương phụ 12g, uất kim 6g, cát cánh 6g ; Sắc nước uống ngày 1 thang. Nếu mất ngủ, trống ngực: thêm táo nhân 15g; nếu bụng trướng: thêm kê nội kim 8g, hậu phác 10g. Tác dụng: Sơ can lý khí, hoạt huyết hóa ứ; chữa tóc rụng do khí trệ huyết ứ.

3. Thuốc kinh nghiệm

- Bài thuốc 1: Hà thủ ô 30g, trứng gà 2 quả, thêm nước, nấu tới khi trứng chín; vớt trứng ra, bóc bỏ vỏ, lại cho vào nồi nấu thêm khoảng 10 phút là được; ăn hết 1 lần, hoặc chia 2 lần trong ngày; ăn trứng gà và uống nước thuốc.

- Bài thuốc 2: Tang ký sinh (tầm gửi cây dâu tằm) 30g, lạc nhân 60g, thịt lợn nạc 100g; nấu thành món canh; Khi ăn vớt bỏ tang ký sinh ra ngoài, ăn thịt lợn, lạc và uống nước canh.

- Bài thuốc 3: Hoàng tinh 100g, thịt gà tre 250g; nấu thành món hầm, ăn trong ngày; ăn thịt gà và uống nước canh.

- Bài thuốc 4:  Tang thầm tử (quả dâu tằm chín) 100g, đường đỏ lượng thích hợp; sắc lấy nước, chia ra uống trong ngày; người béo phì không nên sử dụng.

V. Cách phòng ngừa

Rụng tóc sau sinh ở mức độ vừa phải chỉ là hiện tượng sinh lý bình thường, vì thế các bà mẹ không quá lo lắng, nếu không, sẽ ảnh hưởng đến sức khoẻ và việc tiết sữa để nuôi bé khoẻ mạnh. Thông thường, tóc sẽ mọc trở lại sau khi sinh từ 4 đến 9 tháng.
 

Để phòng ngừa và giảm thiểu rụng tóc sau khi sinh, trong suốt thời gian mang thai và cho con bú, người mẹ cần duy trì tinh thần thoải mái, ngủ đủ giấc, ăn nhiều rau quả tươi và các loại hải sản, cá, thịt, các loại đậu đỗ, trứng, sữa…. Nên dùng lược gỗ chải đầu, hoặc dùng tay massage da đầu nhẹ nhàng để kích thích tuần hoàn máu được tốt, từ đó nuôi dưỡng tóc khoẻ mạnh, nhằm hạn chế rụng tóc. Khi tóc bị rụng, nên bổ sung các vitamin, canxi, hoặc viên sắt theo chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Tuyệt đối không sử dụng thuốc tuỳ tiện, vì một số loại thuốc có ảnh hưởng tới chất lượng sữa trong thời gian bé bú mẹ.

VI. Một số lưu ý khi chăm sóc tóc rụng sau sinh:

Thay đổi kiểu tóc: Khi tóc khô, giòn và dễ gãy nên cắt ngắn đễ dễ chăm sóc. Nếu tóc dầu và bị rụng, không nên để tóc thẳng vì chúng bết vào nhau, làm lộ rõ nhược điểm. Có thể cắt tóc tạo thành từng lớp và uốn quăn nhẹ.

Chọn dầu gội phù hợp: Từng loại tóc phù hợp với từng loại dầu gội khác nhau. Hãy chọn cho mình 1 loại dầu gội phù hợp và đừng quên dưỡng tóc bằng các loại thảo dược mỗi tháng 1 lần.

Hạn chế sấy tóc: Sau khi gọi bạn nên dùng khăn bông to thật khô để lau tóc. Nếu mùa lạnh, nên dùng máy sấy nhẹ để tóc khô từ từ. Sấy tóc với nhiệt độ nóng sẽ làm cho tóc xơ, gãy.

Không nên nhuộm tóc: suốt thời gian cho con bú bạn nên hạn chế nhuộm tóc  bởi các hoá chất trong thuốc sẽ ảnh hưởng không tốt đến cả mẹ và con.