Viêm amidan bao lâu thì khỏi?

Thạc sĩ Lê Công Định, Trưởng khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Bạch Mai đã đưa ra những chỉ dẫn cần thiết để phòng ngừa và điều trị chứng viêm amiđan.

Amiđan là tổ chức lympho gồm hai khối nằm ở bên thành họng. Amiđan có chức năng miễn dịch, sinh ra các kháng thể và các lympho bào, giúp tăng khả năng chống đỡ của mũi họng với các virus, vi khuẩn gây bệnh. Khi nói đến viêm amiđan có nghĩa là tổ chức amiđan bị tổn thương: Bề mặt đỏ rực, có những chấm mủ trắng, có chất bựa... 

Do nhiễm trùng các vi khuẩn liên cầu, tụ cầu... hoặc do các virus đường hô hấp; do các yếu tố thuận lợi gây bệnh như: Sự thay đổi thời tiết đột ngột, ăn đồ lạnh; do các yếu tố ô nhiễm môi trường: Bụi, khói xe, khói thuốc lá; do rượu, hoá chất hay do cơ thể suy nhược.

Viêm amiđan cấp hay mạn tính nếu không được phát hiện, điều trị kịp thời sẽ gây nên những biến chứng nghiêm trọng.

Biến chứng tại chỗ: Gây ápxe xung quanh amiđan khiến toàn bộ vùng quanh amiđan bị sưng tấy. Bệnh nhân bị sốt, nuốt thấy đau và bị nhiễm trùng nặng. Viêm amiđan còn có thể gây nên viêm tai giữa, viêm xoang, viêm thanh quản và khí phế quản.

Biến chứng xa: Viêm amiđan còn gây nên những biến chứng rất nguy hiểm như: thấp tim, viêm khớp, viêm cầu thận.

Amiđan được phân làm hai loại: Viêm amiđan cấp và mạn tính với những biểu hiện rất khác nhau.

Viêm amiđan cấp tính:

Biểu hiện: Người bệnh cảm thấy mệt mỏi, kém ăn, sốt cao tới 390 - 400C, đau họng, họng khô, rát, nóng, nuốt nước bọt cũng thấy đau, ho, có khi ho từng cơn. Đặc biệt ở trẻ em thường thở khò khè, ngáy to. Trong một số trường hợp, người bệnh có hơi thở rất hôi. 

Viêm amiđan mạn tính:

Người bệnh bị viêm amiđan mạn lại thường không có những biểu hiện nặng như amiđan cấp mà chỉ có cảm giác vướng, nhói ở họng, đôi khi nuốt có cảm giác vướng, đau như có dị vật.

Khi bị viêm amiđan, người bệnh cần đến bệnh viện để được các bác sĩ chuyên khoa điều trị hoặc chỉ định cắt amiđan nếu cần thiết. 

Chỉ cắt amiđan trong những trường hợp sau:

- Khi bị viêm amiđan nhiều đợt cấp (từ 5 - 6 lần) trong một năm.

- Khi viêm amiđan gây nên những biến chứng như: Viêm tai giữa, viêm xoang hoặc các biến chứng nặng như: thấp tim, viêm khớp, viêm cầu thận.

- Trong trường hợp dù không bị viêm nhưng amiđan có kích thước quá to, gây cản trở ăn, uống, thở của trẻ thì cũng nên cắt.

Trẻ em dưới 5 tuổi và người lớn trên 45 tuổi nên hạn chế cắt amiđan. Đối với trẻ em dưới 5 tuổi, cần được xem xét kỹ lưỡng vì nếu cắt có thể làm ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch của trẻ. Còn với người trên 45 tuổi, cắt amiđan thì dễ bị chảy máu do amiđan bị xơ dính, hoặc còn có các bệnh khác kèm theo như: Bệnh cao huyết áp, bệnh tim mạch, đái đường...

Chăm sóc người bệnh sau mổ amiđan

Sau khi cắt amiđan, người bệnh cần tuân thủ những quy tắc sau:

Từ 2 đến 3 ngày sau mổ, bệnh nhân cần kiêng nói chuyện to, ho, khạc nhổ. Sau đó, cần tập phát âm bằng cách nói chuyện nhẹ nhàng.

Đặc biệt, người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt chế độ ăn uống và vệ sinh răng miệng. Trong khoảng 5 đến 7 ngày sau mổ, bệnh nhân cần được ăn đồ lỏng (sữa, súp, cháo) và nguội. Sau đó, ăn cơm nấu mềm, rồi trở lại chế độ ăn như trước. Đồng thời luôn phải vệ sinh răng miệng sạch sẽ, súc miệng bằng nước muối pha loãng, các dung dịch chống nhiễm khuẩn, nước súc miệng...

Sau khi cắt amiđan 7 đến 10 ngày có thể bị chảy máu, người bệnh cần đến bệnh viện để bác sĩ khám và có biện pháp cầm máu kịp thời.

Đặt ở vị trí hai bên phía sau họng, các hạch hạnh nhân hình thành tuyến phòng thủ đầu tiên của cơ thể bằng cách dăng bắt và diệt các vi khuẩn, nhờ vậy mà ngăn không cho chúng xâm nhập qua đường hô hấp. Trong quá trình này, bản thân các amidan có thể trở nên nhiễm trùng và tấy đỏ lên, sinh ra các triệu chứng đau họng, sốt và nổi hạch. Các sùi vòm họng, đặt ở vị trí phía sau khoang mũi, gần như bao giờ cũng bị nhiễm trùng này chủ yếu xảy tới trong số các trẻ vào tuổi đi học, khi mà các hạch hạnh nhân và các sùi vòm họng tương đối lớn tiếp xúc lần đầu với các vi trùng gây bệnh.

Một  khi tính đề kháng đối với bệnh nhiễm gia tăng và các sùi vòm họng nhỏ đi, theo đó các đợt viêm amidan sẽ phải bớt đi. Đa số trẻ em hết, không bị viêm amidan nữa vào khoảng tuổi lên mười.

Bệnh có nghiêm trọng không?

Bệnh viêm amidan không có gì nghiêm trọng trừ khi kèm theo viêm tai giữa lặp đi lặp lại, điều đó có thể dẫn tới điếc vĩnh viễn. Cũng có những biến chứng hiếm gặp là  viêm thận và thấp khớp cấp.

Việc gì có thể làm trước tiên

1. Nếu con bạn kêu đau cổ hoặc bạn để ý thấy là cháu ăn uống khó khăn, hãy khám họng cháu nơi có ánh sáng tốt, đầu cháu ngửa về đằng sau và lấy cán một chiếc muỗng sạch đè nhẹ lên lưỡi. Bảo cháu nói "aaaah" kéo dài. Làm như vậy sẽ mở họng ra, và chỉ cần một hay hai giây là đủ để trông thấy amidan có đỏ, lớn lên hay có lấm tấm những đốm vàng hay không.

2. Hãy cặp nhiệt xem cháu có sốt không.

3. Kiểm tra  xem hạch con bạn có sưng không bằng cách lần ngón tay xuống hai bên cổ và dưới cằm - hạch sưng nắn sẽ cảm thấy như những hạt đậu lớn dưới da.

4. Nếu con bạn đủ lớn, hãy hỏi xem cháu có đau tai gì không. Ở một đứa trẻ nhỏ, bạn hãy ghi nhận xem cháu có bứt hay vò một bên tai không. Kiểm tra  tai xem có thấy nước gì ra không.

5. Hãy cho cháu uống nhiểu nước mát để làm dịu họng cháu.

- Bác sĩ có thể lấy mẫu quẹt họng bằng một que quấn bông gòn (hoàn toàn không đau đớn gì), để gửi đến phòng xét nghiệm để xác định vi trùng nào gây nên bệnh nhiễm trùng. Bác sĩ có thể kê toa thuốc kháng sinh nếu có vẻ nhiều phần là một bệnh nhiễm vi khuẩn. Không có thuốc đặc hiệu để chữa viêm amidan do siêu vi.

- Bác sĩ sẽ khám tai và màng nhĩ con bạn để kiểm tra xem có dấu hiệu nhiễm trùng nào không. Nếu có dấu hiệu nhiễm trùng nào, người ta sẽ kê toa thuốc kháng sinh.

- Nếu con bạn mắc phải nhiều đợt viêm amidan, hoặc nếu sùi vòm họng lớn lên gây nhiễm trùng tai giữa lặp đi lặp lại, người ta có thể giới thiệu bạn tới một nhà chuyên môn để xem có phải cắt amidan  hay nạo sùi vòm VA không. Những tình huống khiến cho người ta có thể thực hiện phẫu thuật, sẽ cần xét tới những yếu tố sau đây:

a. Tuổi. Người ta hiếm khi thực hiện phẫu thuật trên trẻ con  trước tuổi lên bốn.

b. Lúc bắt đầu bị viêm amidan. Khoảng thời gian con bạn bị những đợt viêm amidan hay đau tai trở lại là quan trọng. Đa số bác sĩ  sẽ đợi hai năm trước khi quyết định cắt amidan.

c. Ảnh hưởng trên đứa trẻ. Người ta khuyên nên cắt amidan khi mà các đợt sưng nhiều đến độ ảnh hưởng đến việc học của cháu vì nó cứ vắng mặt trên lớp quá nhiều, hoặc vì  sức khoẻ của cháu kém hẳn đi vì cháu không ăn ngon được.

- Hãy chữa trị cho cháu y như cách bạn sẽ làm khi cháu sốt. Không nhất thiết phải nằm giường nhưng nên giữ cháu trong một căn phòng ấm áp.

- Duy trì cho lượng nước cháu uống vào được cao bằng cách năng cho cháu uống nước.