1
Thông thường, thai nhi sẽ xoay về vị trí nằm dọc (ngôi đỉnh) trong cổ tử cung người mẹ khi sắp chào đời nhưng không phải tất cả mọi em bé đều thuận lợi như vậy. Trong một số trường hợp, thai ngôi đỉnh không xảy ra dù đã sắp đến ngày sinh nở và đây được gọi là thai ngôi mông.
Ở vị trí này, dây rốn của thai nhi có thể bị tổn thương nặng nề trong quá trình sinh nở. Theo thống kế, thai nhi sinh ngược có tỷ lệ tử vong cao gấp 4 lần so với những em bé ngôi đỉnh (ngôi đầu).
Nguyên nhân thai ngôi mông?
Không ai có thể chắc chắn về lý do tại sao thai nhi lại ngôi mông nhưng có một số biến chứng có thể ảnh hưởng nhiều đến vị trí ngôi thai. Sinh ngược nhiều khả năng xảy ra ở những chị em mang đa thai, sinh non hoặc thai nhi có vấn đề về nhau thai. Nước ối trong tử cung cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này. Nếu nước ối trong tử cung không đủ nhiều, tử cung có hình dạng bất thường, u xơ tử cung đều có thể gây khó khăn cho em bé trong việc xoay đầu xuống dưới những tháng cuối.
Ba trường hợp của thai nhi ngôi mông.
Các loại ngôi mông ở thai nhi
Có 3 vị trí ngôi mông chính là: ngôi mông đủ (đùi co, gối gập), ngôi mông thiếu kiểu mông (2 chân duỗi thẳng lên đầu) và ngôi mông thiếu kiểu chân (chân đưa xuống dưới, mông nằm cao).
Trong trường hợp thai nhi ngôi mông, mẹ nên làm gì?
Khi phát hiện thai ngôi mông, người mẹ nên thử một số kỹ thuật để khuyến khích thai nhi di chuyển. Dù em bé có không dịch chuyển thì bài tập này cũng không ảnh hưởng gì đến sự an toàn của thai nhi.
Một bài tập được gọi là độ nghiêng ngôi mông có thể có lợi trong trường hợp này. Bà bầu nên nằm xuống, nâng cao hông lên khoảng 3-4 cm so với sàn nhà và sử dụng gối êm để hỗ trợ phía dưới mông. Giữ nguyên ở vị trí này trong khoảng 10-15 phút mỗi ngày. Ngoài ra, âm nhạc cũng có thể giúp kích thích thai nhi di chuyển. Hãy đặt tai nghe vào phần dưới của bụng và khuyến khích em bé quay đầu xuống dưới.
Trong trường hợp thai nhi ngôi mông, bác sĩ sẽ làm gì?
Trong trường hợp thai ngôi mông, các bác sĩ thường can thiệp bằng những phương pháp xoay thai. Phương pháp xoay thai ECV (External Cephalic Version) tạm gọi là thử nghiệm phiên bản xoay ngôi thai ngoài. Thai phụ sẽ được tiêm 1 loại thuốc để làm mềm cơ bụng, sau đó bác sĩ dùng tay để xoay đầu của em bé ( tất nhiên là thực hiện bên ngoài bụng).
Trước khi thử nghiệm phiên bản xoay ngôi thai ngoài ECV, loại thuốc dùng để tiêm cho mẹ thường chứa tocolytic có tác dụng để thư giãn tử cung và ngăn chặn các cơn co thắt tử cung. Thuốc tocolytic thông dụng nhất là terbutaline. Tỉ lệ thành công trung bình là khoảng 65% khi xoay thai bên ngoài và nó phụ thuộc vào nhiều yếu tố như là lượng ối, cân nặng và vị trí của thai nhi…
Trong trường hợp sau khi thực hiện phương pháp ECV mà thai nhi vẫn không xoay lại thì các bác sĩ buộc phải tiến hành mổ lấy thai. Tất cả những trường hợp thai ngôi mông đều nên được sinh trong bệnh viện và bằng phương pháp sinh mổ.
Những lưu ý cho việc sinh con thai ngôi mông suôn sẻ
"Em bé ngôi mông, nhưng thai mới 32 tuần. Lần sau chị tái khám, chúng tôi sẽ xác định lại ngôi thai. Chị cứ về nhà ăn uống đầy đủ và nghỉ ngơi". Lời căn dặn của bác sĩ khi trả giấy siêu âm khiến chị Lưu Ly, 27 tuổi, ở quận Thủ Đức, TP HCM, lo lắng.
Về nhà, chị kể tình trạng của mình cho nhiều người nghe. Bạn bè mách nước "phải nằm úp mặt xuống rồi chổng mông lên để thai xoay đầu", hoặc "mỗi ngày, phải tập bò như tư thế lau sàn để đứa bé xoay đầu"... Trước những lời khuyên này, chị Ly không biết làm thế nào cho đúng nên đi hỏi bác sĩ.
Tại phòng khám, bác sĩ Hồ Thị Ngọc, công tác tại khoa Sản, Bệnh viện Pháp Việt cho biết, việc luyện tập kiểu chổng mông lên trời hoặc bò để thai quay đầu không có cơ sở khoa học. Do đó, thai phụ không nên làm theo vì những cách trên có thể gây nguy hiểm cho mẹ và thai nhi như bị ngã, gây nhau bong non.
Theo bác sĩ Ngọc, ngôi thai lý tưởng nhất để cuộc sinh nở thuận lợi là ngôi xoay đầu, đầu bé chúc xuống và gáy quay về phía bụng mẹ. Tuy nhiên, nhiều thai phụ đi khám và phát hiện thai có ngôi bất thường vì nhiều lý do. Như trường hợp chị Lý, bác sĩ sẽ kiểm tra định kỳ. Nếu đến lúc sinh, thai vẫn chưa xoay, bác sĩ sẽ chỉ định mổ.
Những nguyên nhân khiến ngôi thai bất thường:
- Do người mẹ sinh con nhiều lần nên tử cung bị giãn, thai nhi khó xoay và cố định đầu vào khung chậu trong. Ngoài ra, nếu mẹ bị u xơ tử cung, u buồng trứng hay tử cung dị dạng, tử cung có vách ngăn... sẽ tạo nên sự chèn ép, khiến thai nhi không xoay trở được.
- Thai nhi có đầu quá to
- Dây rốn quá ngắn làm em bé không xoay được hoặc xoay nửa chừng thì không xoay được nữa. Như thế sẽ tạo thành ngôi ngang. Ngược lại, dây rốn quá dài và quấn cổ cũng khiến thai nhi không xoay được.
- Nước ối quá ít làm thai nhi không xoay trở được hoặc quá nhiều khiến thai nhi không cố định được ngôi.
- Một số trường hợp nhau bám thấp cũng gây cản trở sự điều chỉnh của thai trong bụng mẹ vào những tháng cuối của thai kỳ.
Các dạng ngôi thai và cách sinh con tương ứng
1. Ngôi đầu: Phân thành 4 kiểu.
- Nếu đầu em bé cúi tốt, bác sĩ khám cửa mình của mẹ và sờ thấy thóp sau, gọi là ngôi chỏm.
- Nếu đầu em bé không cúi tốt, hơi ngửa, sờ được thóp trước, gọi là ngôi thóp trước.
- Nếu đầu em bé ngửa lưng chừng, sờ được từ mũi đến miệng, không sờ được cằm, gọi là ngôi trán.
- Nếu đầu em bé ngửa hết cỡ, sờ thấy cằm, gọi là ngôi mặt.
Cách sinh:
Khi xác định ngôi chỏm và ngôi mặt, thai phụ có thể sinh bằng phương pháp tự nhiên. Nếu thai nhi ngôi mặt nhưng có cằm xoay về phía lưng mẹ, trường hợp này phải sinh mổ.
Trường hợp thai nhi ngôi thóp trước và ngôi trán, thai phụ nên sinh mổ. Lý do là đầu em bé ngửa lưng chừng nên đường kính đầu đi qua khung chậu lớn, không đi qua được.
2. Ngôi mông: (hay còn gọi là ngôi ngược), đầu em bé hướng lên trên, mông quay xuống dưới phía tử cung của mẹ, gồm hai kiểu:
Ngôi mông đủ: thai nhi có tư thế ngồi xếp bằng trong tử cung. Khi bác sĩ khám mẹ sẽ sờ được mông và hai bàn chân bé.
Ngôi mông thiếu: gồm các trường hợp nhỏ - kiểu mông (thai nhi vắt ngược hai chân lên ôm sát vào ngực, bác sĩ khám sẽ sờ thấy mông bé, không thấy chân), kiểu chân (thai nhi đứng, sờ được chân mà không thấy mông) và kiểu gối (em bé quỳ, sờ được đầu gối).
Cách sinh:
Trong các trường hợp xác định ngôi mông, bác sĩ thường chỉ định sinh mổ có chọn lọc, tức là không phải tất cả các trường hợp phải mổ. Tuy nhiên, vì muốn độ an toàn cao cho cả mẹ lẫn con nên bác sĩ chỉ định cho mổ nhiều hơn. Trường hợp ngôi mông đủ và mông thiếu kiểu mông, thai phụ có thể sinh thường. Tùy theo sức khỏe của mẹ, sự xoay trở của thai nhi trong quá trình chuyển dạ, bác sĩ sẽ có giải pháp phù hợp cho sản phụ.
Riêng ngôi mông kiểu chân, người mẹ được chỉ định sinh mổ. Ngoài ra, ngôi mông cùng những bất thường khác như vỡ ối, tử cung có vết mổ cũ, sinh đôi, con so nặng trên 3 kg..., bác sĩ cũng sẽ chỉ định sinh mổ.
3. Ngôi ngang: Thai nhi nằm chắn ngang cổ tử cung do chỉ xoay được nửa chừng.
Cách sinh:
Ngôi ngang bắt buộc phải sinh mổ, không có cơ chế sinh thường vì cơ thể bé không thể qua được khung chậu.
Có nên thực hiện xoay ngôi thai
Trước đây, một số bác sĩ sản khoa thực hiện biện pháp xoay thai cho thai phụ được chẩn đoán ngôi không thuận.
Tuy nhiên, ngôi thai ngược có nhiều nguyên nhân gây ra. Nếu ngôi ngược do dây rốn ngắn hoặc dây rốn quấn cổ, càng xoay, dây rốn càng dễ đứt, gây bong nhau hoặc chảy máu trong tử cung. Trường hợp ngôi ngược do tử cung dị dạng, việc xoay thai dễ gây vỡ tử cung.
Như vậy, với hiện tượng ngôi ngược hoặc ngôi ngang, việc xoay thai là không cần thiết. Nếu không cẩn thận có thể gây nguy hại cả mẹ lẫn con. Tốt nhất, bạn nên đi khám định kỳ và bác sĩ sẽ có chỉ định hợp lý.
(Theo Tiếp thị và Gia đình)
