1
Cross-stitch, hay còn gọi là x-stitch - Tiếng Việt gọi là Thêu chữ thập. Cross stitch là thêu trên loại vải thô có các nống đều để các mũi thêu thành hình chữ thập một cách đều đặn. Có hai loại vải chính: aida (đọc là aida) và evenweave (vải thô). Linen không hẳn là vải thô, vì nống không thẳng mấy nhưng khi dùng để thêu X cũng có kết quả rất tốt
CÁCH THÊU TRANH CHỮ THẬP IN SẴN RẤT ĐƠN GIẢN
Thêu chữ thập – Các khái niệm cơ bản
Cross-Stitch hay còn gọi là X-stitch – hiểu đơn giản nhất theo tiếng Việt là Thêu chữ thập.
Các loại thêu không phải là Cross-Stitch ( như thêu truyền thống của Việt Nam ) thì được gọi là Non-stitch.
Cross-Stitch thực chất là thêu trên loại vải thô có chia các ô đều để các mũi thêu có thể thành hình chữ X một cách đều đặn. Với hình thức thêu này, một bức tranh có thể được tạo thành từ rất nhiều mũi thêu chữ X.
Thêu chữ thập xuất hiện từ hàng ngàn năm trước ở một số nước trên thế giới. Người ta đã tìm thấy những họa tiết thêu chữ thập trên tấm trang trí bàn thờ Chúa ở Jelusalem, trên trang phục của thổ dân da đỏ Châu Mỹ, trên hoàng bào của vua Trung Quốc và trên gấu váy của các cô gái H’mông Việt Nam.
Vải thêu: có nhiều loại vải có thể dùng để thêu chữ thập được, trong đó, phổ biến nhất là vải Aida. Đây là loại vải cotton 100% được dệt đặc biệt với các nống vải đan phên tạo ra những ô vuông đều đặn rất tiện cho kiểu thêu cross stitch (thêu chữ thập). Tuỳ theo mật độ các ô vuông mà người ta đặt tên cho vải . Ví dụ : aida 9ct, aida 11ct, aida 14ct , aida 16ct…. Con số đó tương đương với số ô vuông trên một inch (2,54cm). Thông thường vải aida 14ct cần thêu 2 sợi chỉ, vải aida 11ct cần thêu 3-4 sợi chỉ. Trước khi bắt đầu thêu, bạn nên tìm hiểu kỹ hoặc gọi điện cho người bán hàng để biết rõ cỡ vải bạn định thêu và số chỉ cần thêu. Aida ngày này được thiết kế nhiều màu sắc và in nền đẹp mắt, tạo ứng dụng long lanh hơn cho tác phẩm thêu chữ thập.
Chỉ thêu: là chỉ 100% cotton, thông thường chỉ thêu được sắp 6 sợi một, khi thêu bạn phải rút từng sợi, bạn hãy dùng 2 ngón tay, cầm vào đầu 1 sợi chỉ và rút thẳng tay, sợi chỉ sẽ được rút ra mà không bị rối. Với vải 14ct, thông thường dùng 2 sợi để thêu. Với vải 11ct, thông thường dùng 3 sợi để thêu.
Các loại chỉ thông dụng: DMC, Anchor, DC, Cherish, Rosace … Chỉ thêu chữ thập có 447 màu cơ bản, mỗi màu có mã số riêng , thông thường người ta hay dùng bảng màu của chỉ DMC để làm chuẩn.
Chart thêu: là một tờ giấy được in màu, chia từng ô nhỏ đánh dấu từng màu chỉ cần thêu. Trong chart thêu ghi rõ số lượng màu chỉ, mã các mầu, và người thêu nhờ vào chart thêu để thêu lên các màu chỉ đã định sẵn trong chart. Các ký hiệu trên chart thêu chỉ là ký hiệu chỉ thị mầu, mỗi ký hiệu khác nhau thể hiện một màu chỉ khách nhau.
Kim thêu: kim dành cho thêu chữ thập khác với kim bình thường ở chỗ có đầu tròn chứ không nhọn, vì thế bạn sẽ không bị đâm vào tay do vải aida thường có lỗ sẵn. Không nên dùng kim khâu để thêu chữ thập vì sẽ không nhanh bằng kim thêu chữ thập. Thông thường kim thêu được chọn cho phù hợp với loại vải:
aida 9ct — kim số 20 hoặc 22
aida 11ct — kim số 22 hoặc 24
aida 14ct — kim số 22/24/26
aida 18ct — kim số 24 hoặc 26
aida 20ct — kim số 24 hoặc 26
Kit thêu: là một bộ có đầy đủ gồm mẫu thêu (chart), kim, miếng vải cho mẫu đó, hướng dẫn cách thêu và bảng chỉ với lượng chỉ đủ để thêu mẫu đó. Cầm một bộ kit trên tay, bạn chỉ có một việc duy nhất là mở nó ra bắt đầu đếm ô và thêu (với kit không in mẫu sẵn). Hiện nay việc thêu đơn giản hơn rất nhiều vì mẫu thêu đã được in sẵn lên vải, người thêu chỉ việc thêu theo mà không cần nhìn chart. Chart chỉ được sử dụng khi thêu đường viền, hoặc để đổi chiếu màu khi người thêu kiểm tra màu khi thêu.
Các mũi thêu chữ thập cơ bản
Trong một bức tranh thêu chữ thập thường có 4 kiểu thêu: full stitch (thêu chữ thập), half stitch (thêu nửa), back stitch (thêu viền) và French knot (thêu thắt nút).
Trong một bức tranh thêu chữ thập thường có 4 kiểu thêu: full stitch (thêu chữ thập), half stitch (thêu nửa), back stitch (thêu viền) và French knot (thêu thắt nút).
- 4 kỹ thuật thêu cơ bản:
+ Thêu Full stitch : tạo ra các dấu xxxx liền nhau.
+ Thêu Half stitch: tạo ra các dấu /////
+ Thêu Back stitch: thêu viền, đi nét, giống như khâu đột.
+ Thêu nút Pháp: Thắt nút trên mặt vải ( dùng cho thêu nhụy hoa…)
Tuy nhiên cũng có những bức chỉ thêu 1 kiểu duy nhất là full stitch, phổ biến nhất là những bức thêu full stitch và back stitch.
Hướng dẫn thêu tranh chữ thập bằng hình ảnh
Aida là loại vải "sinh ra để thêu X", các nống sợi của nó to và tạo thành từng ô vuông . Đây là tác phẩm nho nhỏ trên mảnh aida:
Cách thêu tranh chữ thập
Thông thường chỉ thêu được sắp 6 sợi một, khi thêu bạn phải rút từng sợi, bạn hãy dùng 2 ngón tay, cầm vào đầu 1 sợi chỉ và rút thẳng tay, sợi chỉ sẽ được rút ra mà không bị rối.
- Đối với mỗi loại vải thì số lượng sợi chỉ thêu yêu cầu là khác nhau, thông thường vải aida 14 cần thêu 2 sợi chỉ, vải aida 11 cần thêu 3-4 sợi chỉ vì vậy trước khi bắt đầu thêu, bạn nên tìm hiểu kỹ hoặc gọi điện cho người bán hàng để biết rõ cỡ vải bạn định thêu và số chỉ cần thêu.
- Bạn phải tìm tâm cho bức tranh thêu bằng cách gấp tư miếng vải, trên mẫu thêu cho sẵn (chart) cũng có tâm bức tranh , đó là giao điểm của 2 mũi tên trên sơ đồ, bạn có thể thêu từ tâm bức tranh , như thế đảm bảo bức tranh thêu của bạn sẽ nằm chính giữa mảnh vải.
- Để thành phẩm thêu đẹp, bạn phải thêu vừa tay, không rút chỉ mạnh quá làm cho mất hình dáng chữ xx, các chữ x bạn thêu đúng vào 4 lỗ của 1 ô vuông thì chữ x sẽ vuông vắn, đẹp.
Hãy nhìn những bức ảnh minh hoạ sau đây bạn sẽ có một hình dung tối thiểu về cái gọi là thêu chữ thập hay gọi là "cross-stitch", hay "x-stitch". Đây là hướng dẫn thêu một mũi x-stitch đầu tiên, trên nền vải aida...
Các lỗ trên vải tự tạo thành các điểm để đâm kim qua, rất tiện lợi. Đâm kim từ góc trái phía dưới của ô vải nơi bạn định đặt mũi X. Xuống ở góc phải trên. Như thế này:
Sau đó, đâm kim lên ở lỗ số 3, rồi xuống ở 4. Hoan hô, được một mũi rồi!
Tuy nhiên, đó chỉ là cách thêu một mũi x, trên thực tế, khi thêu một "tác phẩm", nhất là các tác phẩm "hoành tráng", Nếu bạn thêu từng mũi x như vậy thì sẽ không nhanh, và bên mặt trái của tác phẩm, các đường chỉ rất rối, nếu may lỡ bạn thêu lộn một vùng nào đó mà phải tháo ra thì sẽ rất phiền phức... (mà hình như cái sự may lỡ này xảy ra khá thường xuyên đối với một số thành viên mới vào nghề) Vì vậy, Bạn có thể thêu từng hàng theo cách sau:
Hoặc
Ngoài ra, còn có cách làm theo cột, ít phổ biến hơn, nhưng lại rất hay gặp khi thêu viền của mấy tranh nho nhỏ
Lưu ý: đường chỉ kéo theo hướng / rồi mới \ hoặc là kéo theo hướng \ rồi mới / hoàn toàn theo thói quen của bạn (có một số chart có hướng dẫn cách thêu các hướng đi của chỉ, đường chỉ theo hưỡng dẫn trên chart này với các chart bạn gặp lần khác có thể khác nhau, thậm chí là trái ngược nhau, bạn đừng ngại, bạn chỉ cần làm theo thói quen của bạn, chỉ cần lưu ý là các mũi chỉ để hoàn thiện một chữ "X" nên theo cùng một hướng hoặc ////// hoặc là \\\\\ thì nhìn tác phẩm của bạn sẽ đều và đẹp hơn.
Cách gút chỉ khi bắt đầu và kết thúc
Nói chung là khi bắt đầu và kết thúc không nên cột gút lại, mặt vải phía sau nhìn sẽ không gọn, và mấy cái gút ấy nếu gút nhỏ thì lại dễ tuột chỉ lắm, nhất là khi đem giặt, còn gút bự thì mặt vải bị cộm lên, không gọn.
Cách gút chỉ khi bắt đầu mũi đầu tiên, chúng ta để ý một tý, kéo sợi chỉ phía sau ra một chút, luồn cây kim qua, xong, nếu kỹ hơn thì luồn qua thêm một mũi nữa, nhưng như vậy cũng đủ chắc rồi, sau khi luồn qua thì chị em ta cứ tiếp tục mà làm thôi, không sợ bị tuột chỉ đâu, chắc lắm.
Nếu sợi chỉ ban đầu không có được cái vòng như hình trên (ví dụ như thêu cùng lúc một sợi màu này, một sợi màu kia thì không thể có được cái vòng đó) thì bạn có thể làm theo cách này... khi bắt đâu thêu mũi thứ nhất xong, lấy tay giữ đầu sợi chỉ kia dưới mặt vải, cố ý kéo chừa lại một đoạn chỉ dư một đoạn nhỏ ở mặt dưới (khoảng 0.5cm-1cm), sau đó, khi đâm kim xuống, lật mặt trái vải lên, ngón cái của bàn tay ko cầm kim (hihi, vì ko phải ai cũng cầm kim tay phải) giữ chặt đầu chỉ đã để chừa, kéo sang bên trái hoặc bên phải tuỳ theo hướng các mũi chỉ tiếp theo sẽ đi về phía nào, đâm kim lên vào ô bên cạnh vòng chỉ qua phần chỉ tay kia đang giữ, sau đó lại đâm kim xuống để tạo những đoạn || hoặc = đè lên đoạn chỉ dư đó, rất chắc chắn và đẹp nữa!
Còn khi kết thúc, nếu thêu theo từng hàng, ở mặt trái, chúng ta sẽ có các đường chỉ là những đường dọc song song nhau như thế này ||. Còn khi kết thúc nếu thêu theo cột, ở mặt trái chúng ta sẽ có các đường song song như thế này =. Vì vậy khi muốn kết thúc đường chỉ đó, không cần cột gút lại mà chỉ cần luồn cây kim dưới các sợi chỉ || hoặc = này, kéo qua là được, nếu muốn chắc ăn hơn thì sau khi luồn kim qua, ta lại luồn kim lại một lần nữa, bảo đảm ko bao giờ tuột chỉ hết.
Đôi khi, trong mẫu thêu bạn sẽ còn gặp các loại 1/4 stitch, 3/4 stitch (trên chart sẽ có ký hiệu tương tự với hình mà bạn nhìn thấy dưới đây), và cả hai loại đó kết hợp với nhau trong một ô.
Với mũi thêu 1/4 bạn làm như sau: lên kim ở góc 1 ô (ví dụ lên kim ở 1), không như mũi thêu bình thường bạn xuống kim ở góc chéo đối diện với vị trí mà bạn vừa lên kim, bạn đâm kim xuống ngay ở tâm của ô đó (chỉ bằng nửa của một đường chéo ô vuông mà bạn đang thêu, ví dụ như xuống kim ở 2). Vậy là bạn đã có mũi 1/4 như trong hình
Với mũi thêu 3/4 bạn làm như sau: lên kim ở góc 1 ô (ví dụ ở 1), xuống kim ở tâm của ô, lên kim tiếp ở góc khác của ô (ví dụ ở 3), xuống kim tiếp ở góc đối diện của ô (ví dụ ở 4). Vậy là bạn đã có 1 mũi 3/4.
MỜI BẠN THAM KHẢO THÊM:
Thủ thuật thêu tranh chữ thập cho người mới bắt đầu
- Thông thường chỉ thêu được sắp 6 sợi một, khi thêu bạn phải rút từng sợi, bạn hãy dùng 2 ngón tay, cầm vào đầu 1 sợi chỉ và rút thẳng tay, sợi chỉ sẽ được rút ra mà không bị rối.
- Đối với mỗi loại vải thì số lượng sợi chỉ thêu yêu cầu là khác nhau, thông thường vải aida 14 cần thêu 2 sợi chỉ, vải aida 11 cần thêu 3-4 sợi chỉ. trước khi bắt đầu thêu, bạn nên tìm hiểu kỹ hoặc gọi điện cho người bán hàng để biết rõ cỡ vải bạn định thêu và số chỉ cần thêu.
- Bạn phải tìm tâm cho bức tranh theu chu thap bằng cách gấp tư miếng vải, trên mẫu thêu cho sẵn ( chart) cũng có tâm bức tranh , đó là giao điểm của 2 mũi tên trên sơ đồ, bạn có thể thêu từ tâm bức tranh , như thế đảm bảo bức tranh thêu của bạn sẽ nằm chính giữa mảnh vải.
- Không được dùng các loại bút thông thường để vẽ sơ đồ thêu lên vải, bạn sẽ không giặt sạch được các đường kẻ này, nhất thiết phải sử dụng bút chuyên dụng được bán tại tranhtheuthudo.net
- Để thành phẩm thêu đẹp, bạn phải thêu vừa tay, không rút chỉ mạnh quá làm cho mất hình dáng chữ xx, các chữ x bạn thêu đúng vào 4 lỗ của 1 ô vuông thì chữ x sẽ vuông vắn, đẹp.
- 4 kỹ thuật thêu cơ bản:
Các ký hiệu trên chart thêu chỉ là ký hiệu chỉ thị mầu, mỗi ký hiệu khách nhau thể hiện một màu chỉ khách nhau, toàn bộ bức tranh của bạn đều phải được thêu từ các dấu x hoặc dấu ///.
Cách thêu này đều có trong bản hướng dẫn kèm theo trong mỗi kit thêu.
Tuy nhiên, mình cũng xin giới thiệu kỹ hơn về phương pháp thêu Full stitch để các bạn dễ hiểu hơn:
- Gập miếng vải làm tư, tìm điểm trung tâm
- Đối chiếu với điểm trung tâm của chart
- Thêu mũi đầu tiên để đánh dấu vị trí trung tâm của tranh chu thap. Cách làm này giúp hạn chế đáng kể sai sót khi đếm ô
Các mũi thêu cơ bản
Lưu ý:
1. Trên mỗi tờ chart đều có những ký hiệu hoặc in mầu khác nhau để biểu thị cho các code chỉ, mỗi một ký hiệu hoặc mỗi màu biểu thị cho một code chỉ.
2. Bên cạnh mỗi một code chỉ đều có chú thích dùng code chỉ này để mũi thêu X (Xstitch), hay nửa mũi X (haftstitch), hay mũi ¼ X, hay backstitch, cần phải thực hiện đúng yêu cầu mới được một tác phẩm đẹp.
a. Mũi đầy đủ (full stitch, Xstitch)
Đây là mũi chữ thập trọn vẹn, thường gặp nhất. Nên thêu từng hàng hoặc từng cột. Lưu ý là các mũi chỉ để hoàn thiện một chữ "X" nên theo cùng một hướng hoặc ////// hoặc là \\. Nếu mũi full bắt đầu / trước rồi sau thì mũi half sẽ là /
b. Mũi ½ (half stitch), mũi ¼ (quarter stitch), ¾ (three-quarters stitch)
c. Mũi viền (backstitch)
Đường viền giúp cho mẫu thêu được sắc nét và cá tính, thêu mũi đột giống như là may quần áo bình thường.
Đi back stitch từng ô một để đường chỉ được sát với mặt vải hơn, với các đường cong uốn lượn trên hình có thể kéo chỉ tạo thành đường chéo qua 1,2 thậm chí là 3 ô. Nếu backstitch chéo ô thì nên thêu ô đó mũi 3/4, nhìn sẽ đẹp và sắc sảo hơn là thêu fullstitch.
d. Mũi con bọ (French-knot)
Mũi này thường được dùng để thêu nhuỵ hoa, mắt của động vật, nói chung là các chi tiết hình tròn cần sự nổi bật
Lên kim từ lỗ của 1 ô stitch, một tay bạn tỳ kim nằm ngang trên mặt vải, một tay cuốn chỉ quanh đầu kim (có thể cuốn 2-3 hoặc 4 vòng chỉ tuỳ theo độ to nhỏ của mũi French knot mà bạn muốn thêu), kéo các vòng chỉ này xuống sát với tay bạn đang giữ kim và rút kim từ từ, khi đã tạo một gút trên sợi chỉ, bạn đâm kim xuống mặt trái của vải và kéo từ từ để lại gút vừa tạo nằm lại trên mặt vải (lưu ý: ko kéo mạnh quá làm gút trên chỉ theo kim xuống mặt sau của vải).
Làm sạch và giữ gìn thành phẩm
- Khi thêu cần đảm bảo rằng tay của bạn đã được rửa sạch.
- Để đảm bảo tác phẩm thêu khi hoàn thiện của bạn được sạch sẽ và phẳng phiu, sau khi thêu xong cần dùng bột giặt trung tính giặt lại tác phẩm trong nư���c ấm hoặc nước lạnh, không nên để tác phẩm vào cùng giặt với các món đồ khác (cần ghi nhớ là không nên giặt khô, không nên vò, ép và chà xát vào mặt vải), sau khi xả sạch lấy tác phẩm từ nước ra, trải tác phẩm lên trên một cái khăn bông khô sạch màu trắng đã được trải sẵn, sau đó cuộn tấm khăn đó lại để lấy hết phần nước còn trong tác phẩm ra. Trải phẳng và phơi khô ở nơi thoáng gió, sau khi phơi khô lấy bàn ủi ủi phẳng tác phẩm ở mặt trái.
- Khi ủi, cần ủi ở mặt trái, đưa bàn ủi di chuyển từ trước ra sau, như vậy tác phẩm sẽ phẳng phiu không làm tổn hại tới mũi chỉ thêu.
Thêu với cườm
- Yêu cầu về vải: phải là vải 11ct (hoặc 22ct thêu 2 ô một).
- Yêu cầu về kim: kim chuyên dùng cho đính cườm là loại nhỏ, dài, thân rất mảnh, lỗ rất nhỏ (để xuyên được qua hạt cườm), mũi rất nhọn
- Yêu cầu về chỉ:
+ Màu chỉ: trong sách hướng dẫn là dùng chỉ cùng màu với cườm, và khi màu cườm sẫm thì chọn màu chỉ cùng tone nhưng nhạt hơn, tuy nhiên kinh nghiệm từ các forum thêu thùa trên mạng thì lại cho rằng nên dùng chỉ cùng màu với vải (ví dụ vải trắng chỉ trắng, vải ngà chỉ ngà...), vì ngoài việc màu chỉ chìm vào màu vải thì còn giúp ta tiết kiệm rất nhiều thời gian đổi chỉ, ngoài ra chỉ cần dùng chỉ may thông thường thay vì dùng chỉ DMC, thậm chí còn dai hơn.
+ Số sợi chỉ: nên thêu 2 sợi, đảm bảo an toàn trong quá trình vận chuyển hay bảo quản, nếu 1 sợi đứt (rất hiếm khi xảy ra) thì vẫn còn 1 sợi.
+ Cách xỏ chỉ (thêu 2 sợi): xỏ 1 sợi chỉ qua kim rồi chập đôi thành 2 sợi, như hình minh hoạ.
- Cách thêu cườm: Đòi hỏi duy nhất của việc thêu cườm là "Tất cả các hạt cườm phải nằm song song/xoay cùng một hướng với nhau". Nếu đúng là "thêu chữ x" bằng cườm thì khá phức tạp, thông thường chỉ cần dùng một đường chéo (mũi half) là đuợc rồi, và hạt cườm nằm chéo góc nhìn cũng xinh và bao kín ô vải hơn hạt cườm nằm ngang.
Đây là một chart đơn giản nhất , bạn thử thêu nhé:
Cách làm khung tranh thêu chữ thập đẹp lung linh
Cách làm khung tranh thêu chữ thập đẹp lung linh
Hướng dẫn thêu tranh chữ thập đẹp
Hướng dẫn làm tranh thêu chữ thập
Hướng dẫn làm tranh đánh lừa thị giác
Hướng dẫn làm tranh ghép đơn giản lạ mắt
(ST)
